ΔΙΑΖΥΓΙΟ

της Βέρας Σιατερλή                                                                       

επιστημονική επιμέλεια της δικηγόρου: Δήμητρας Ρωμανού

Με το διαζύγιο μπορεί να λυθεί ο γάμος, είτε πρόκειται για θρησκευτικό είτε για πολιτικό, και μόνο οι ίδιοι οι σύζυγοι μπορούν να επιδιώξουν τη λύση του γάμου τους και μπορεί να  πραγματοποιηθεί με:

  1. συναινετικό διαζύγιο,
  2. διαζύγιο με αντιδικία,

 Η έκδοση διαζυγίου στην Ελλάδα αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των Ελληνικών Δικαστηρίων, τα οποία εφόσον κρίνουν ότι συντρέχουν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις εκδίδουν τη δικαστική απόφαση διαζυγίου, με την οποία λύεται ο γάμος. Εφόσον υπάρξει αμετάκλητη δικαστική απόφαση μπορεί να εκδοθεί διαζευκτήριο με το οποίο λύεται οριστικά ο γάμος.

Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο διαδικασίες έκδοσης διαζυγίου.

Το συναινετικό διαζύγιο, το οποίο εκδίδεται κατόπιν κοινής συμφωνίας αμφότερων των συζύγων

Το διαζύγιο με αντιδικία, με κατάθεση αγωγής δηλαδή του ενός συζύγου κατά του άλλου, στο Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας της τελευταίας κοινής κατοικίας των συζύγων.

Υπενθυμίζεται ότι για την έκδοση διαζυγίου με όποιον τρόπο, απαιτείται η προσφυγή στα δικαστήρια και η δημοσίευση αντίστοιχης δικαστικής απόφασης.

Α. Συναινετικό διαζύγιο

Το συναινετικό διαζύγιο επιχειρείται όταν και οι δύο σύζυγοι επιθυμούν την λύση του μεταξύ τους γάμου και μπορούν να το ζητήσουν με κοινή αίτησή τους στο δικαστήριο. Στο συναινετικό διαζύγιο δεν χρειάζονται μάρτυρες.

Η αίτηση έκδοσης συναινετικού διαζυγίου εκδικάζεται ενώπιον του Δικαστηρίου (Μονομελούς Πρωτοδικείου), στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος της τελευταίας κοινής διαμονής των συζύγων ή στην περιφέρεια του Δικαστηρίου του οποίου έχει την κατοικία ένας εκ των δυο συζύγων.

Ελάχιστες προϋποθέσεις για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου είναι:

1) Η κοινή συναίνεση των δυο συζύγων προς λύση του γάμου τους, η οποία αποτυπώνεται σε σχετική έγγραφη συμφωνία των συζύγων : Η κοινή συμφωνία των συζύγων να λύσουν το γάμο του αποτελεί τη βάση για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου. Η συμφωνία αυτή πρέπει να είναι έγγραφη και να υπογράφεται από τους συζύγους και τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους ή τον πληρεξούσιο δικηγόρο που μπορεί να εκπροσωπεί και τους δύο αιτούντες. Η εν λόγω συμφωνία δεν επιδέχεται αιρέσεις ή προθεσμίες, καθώς αυτές καθιστούν τη συμφωνία ανύπαρκτη. Η θέληση των συζύγων για τη λύση του γάμου πρέπει να είναι ώριμη, σταθερή, ελεύθερη και ανεπηρέαστη, χωρίς να αποτελεί αποτέλεσμα πλάνης, απάτης ή απειλής.

2) Διάρκεια του γάμου τουλάχιστον 6 μήνες: Ο γάμος θα πρέπει να έχει διαρκέσει τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την ημερομηνία κατάρτισης της έγγραφης συμφωνίας λύσης του γάμου. Η προθεσμία αυτή αποτελεί προϋπόθεση του παραδεκτού της αίτησης έκδοσης συναινετικού διαζυγίου και αν δε συντρέχει δεν είναι δυνατή η έκδοση του διαζυγίου.

3) Δήλωση της συμφωνίας τους αυτής ενώπιον του Δικαστηρίου : Οι σύζυγοι πρέπει να δηλώσουν τη συμφωνία τους να τερματίσουν το γάμο τους ενώπιον του ακροατηρίου του δικαστηρίου σε μία και μοναδική συζήτηση είτε αυτοπροσώπως, είτε μέσω των πληρεξούσιων δικηγόρων τους, οι οποίοι έχουν εφοδιαστεί με το αντίστοιχο προς τούτο συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο.

4) Έγγραφη συμφωνία για την επιμέλεια και την επικοινωνία με τα ανήλικα τέκνα (εφόσον υπάρχουν) : Ουσιαστική προϋπόθεση για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου είναι η έγγραφη συμφωνία των συζύγων, με την οποία ρυθμίζεται το ζήτημα της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων τους και το ζήτημα της επικοινωνίας των με αυτά. Η εν λόγω έγγραφη συμφωνία επικυρώνεται με την εκδοθείσα δικαστική απόφαση του διαζυγίου, η οποία παράλληλα αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Αυτή η συμφωνία που επικυρώνεται από το δικαστήριο μπορεί να έχει προσωρινό χαρακτήρα, ώσπου να εκδοθεί μεταγενέστερη σχετική δικαστική απόφαση (σε περίπτωση αγωγής για την επιμέλεια των τέκνων).

5) Ρύθμιση του ύψους της διατροφής των ανηλίκων τέκνων του (προαιρετικά και εφόσον βέβαια υπάρχουν τέκνα) : Οι σύζυγοι μπορούν, εφόσον το επιθυμούν, να ορίσουν το χρηματικό ποσό που υποχρεούται να καταβάλει ο ένας εξ αυτών στον άλλο για τη διατροφή των τέκνων τους. Η εν λόγω έγγραφη συμφωνία επικυρώνεται με την εκδοθείσα δικαστική απόφαση του διαζυγίου, η οποία παράλληλα αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Αυτή η συμφωνία που επικυρώνεται από το δικαστήριο μπορεί να έχει προσωρινό χαρακτήρα, ώσπου να εκδοθεί μεταγενέστερη σχετική δικαστική απόφαση (σε περίπτωση άσκησης αγωγής διατροφής), ή μπορεί ακόμα και να καταρτιστεί νέο ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ των συζύγων, αφού συνήθως στην πράξη η ανωτέρω ρύθμιση έχει χρονικό όριο.

6) Δικαστική απόφαση : Μόνη η συμφωνία των συζύγων δεν επιφέρει τη λύση του γάμου, αλλά απαιτείται η έκδοση δικαστικής απόφασης που να απαγγέλει το διαζύγιο και τη λύση του γάμου. Η εν λόγω δικαστική απόφαση παράγει δεδικασμένο όταν αυτή καταστεί αμετάκλητη, δηλαδή όταν δε μπορεί να προσβληθεί με οποιοδήποτε τακτικό (ανακοπή ερημοδικίας, έφεση) ή έκτακτο (αναψηλάφηση, αναίρεση) ένδικο μέσο.

Απαιτούμενα δικαιολογητικά για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου είναι :

1) Ληξιαρχική πράξη γάμου.

2) Ιδιωτικό συμφωνητικό των συζύγων για την επιμέλεια, επικοινωνία των ανηλίκων τέκνων τους καθώς και τη διατροφή τους.

3) Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.

4) Επικυρωμένα φωτοαντίγραφα των ταυτοτήτων τους.

5) Ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο από συμβολαιογράφο (εφόσον οι αιτούντες δεν επιθυμούν να παρίστανται αυτοπροσώπως ενώπιον του δικαστηρίου).

6) Γραμμάτιο παράστασης δικηγόρου.

Β. Διαζύγιο με αντιδικία

Καθένας/μία  από τους/τις συζύγους μπορεί να ζητήσει το διαζύγιο, όταν οι μεταξύ τους σχέσεις έχουν κλονισθεί τόσο ισχυρά, από λόγο που αφορά το πρόσωπο του/της ενός/μιας ή και των δυο συζύγων, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης να είναι αφόρητη. Τα ανδρόγυνα προσφεύγουν στην έκδοση διαζυγίου με αντιδικία όταν ένας/μια εκ των δύο ή και οι δύο σύζυγοι διαφωνούν στην έκδοση συναινετικού διαζυγίου, λόγω διαφωνιών και προστριβών στις μεταξύ τους οικογενειακές σχέσεις.

Η έκδοση διαζυγίου με αντιδικία προϋποθέτει την κατάθεση ανάλογης αγωγής διαζυγίου ενώπιον της γραμματείας του αρμόδιου δικαστηρίου από έναν/μια εκ των συζύγων (ενάγων ή ενάγουσα) κατά του/της άλλου/ης συζύγου (εναγόμενος ή εναγόμενη). Κατόπιν εκδικάζεται η αγωγή διαζυγίου ενώπιον του ακροατηρίου του αρμόδιου δικαστηρίου και εφόσον αποδειχθούν οι λόγοι έκδοσης του διαζυγίου εκδίδεται η σχετική δικαστική απόφαση, η οποία τυπικά λύει το γάμο.

Βασικότερος λόγος έκδοσης διαζυγίου με αντιδικία είναι ο ισχυρός κλονισμός. Ο ισχυρός κλονισμός τεκμαίρεται, δηλαδή θεωρείται ότι έχει ήδη επέλθει και υφίσταται, σε περίπτωση διγαμίας ή μοιχείας του εναγομένου/εναγόμενης, ή επιβουλής της ζωής του ενάγοντος/εναγόμενης από τον εναγόμενο/εναγόμενη, καθώς και σε περίπτωση άσκησης από τον εναγόμενο ενδοοικογενειακής βίας εναντίον της εναγόμενης.

Επίσης αμάχητο τεκμήριο και πολύ συχνός λόγος άσκησης αγωγής διαζυγίου αποτελεί η συνεχής και αδιάλυπτη διετής διάσταση μεταξύ των συζύγων. Η διετής διάσταση θα πρέπει να συμπληρώνεται μέχρι και την ημερομηνία της δικασίμου. Την συμπλήρωση της διετίας δεν εμποδίζουν οι μικρές διακοπές που γίνονται ως προσπάθεια αποκατάστασης των συζυγικών σχέσεων.

Η διάσταση σημαίνει σωματική απομάκρυνση των συζύγων αλλά και ψυχική. Νεώτερη νομολογία αναφέρει ότι και μόνο η τουλάχιστον διετής ψυχική διάσταση των συζύγων, εφόσον αποδειχθεί με μάρτυρα, μπορεί να θεωρηθεί τεκμήριο κλονισμού για την άσκηση αγωγής διαζυγίου. Σε αυτή την περίπτωση η αγωγή διαζυγίου μπορεί να ασκηθεί και από αυτόν /ή που προκάλεσε τον κλονισμό.

Αξιώσεις μεταξύ των συζύγων, μετά τη λύση του γάμου

Με την αγωγή διαζυγίου, εκτός από τη λύση του γάμου, μπορούν να ρυθμιστούν και τα επιμέρους ζητήματα όπως είναι η επιμέλεια, η επικοινωνία και η διατροφή των τέκνων.

Ακόμη και μετά τη λύση του γάμου, είτε με την έκδοση συναινετικού διαζυγίου είτε με την έκδοση διαζυγίου με αντιδικία, οι πρώην πλέον σύζυγοι μπορούν να κινηθούν δικαστικά ο ένας εναντίον του άλλου, προκειμένου να διεκδικήσουν διάφορες αξιώσεις. Κυριότερες περιπτώσεις τέτοιων αξιώσεων αποτελούν η αγωγή διατροφής και η αγωγή συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου.