Σίγουρα, δεν έχουν όλες οι νοσοκόμες αβυσσαλέα ντεκολτέ και δεν φορούν καλτσοδέτες, αλλά διαφορετική γνώμη φαίνεται να έχει η αναζήτηση εικόνων της Google.
Όταν, όμως, η Google έχει γίνει το λυσάρι μας για οποιαδήποτε απορία, δείχνει να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα μέσα στην οποία ζούμε, μια σεξιστική πραγματικότητα.
Όταν αναζητάς για «νοσοκόμα» στις εικόνες της Google, αυτά θα είναι τα πρώτα αποτελέσματα που θα βρεις:
Σε παρόμοια λανθάνοντα, με σεξουαλικό περιεχόμενο ξανά, αποτελέσματα θα βρεθείς και αν
αναζητήσεις μια «γιατρίνα»:
Φυσικά, εδώ αντιμετωπίζουμε και το πρόβλημα της περιορισμένης- ακόμα(!)- χρήσης των επαγγελματικών θηλυκών ουσιαστικών από την ελληνική γλώσσα. Όμως, στην αναζήτησή μας στον όρο «γιατρός» το αποτέλεσμα που φοβόμασταν ήταν ότι θα βρούμε μόνο άνδρες γιατρούς και αυτό έγινε στο μεγαλύτερο ποσοστό:
Με την ελπίδα λοιπόν, να μην ξαναβρεθούμε μπροστά σε μίνι φούστες και βλέμματα όλο… υποσχέσεις, δοκιμάσαμε τις «δικηγορίνες». Το αποτέλεσμα; Μα φυσικά η Αμάλ Αλαμουντίν, η δικηγορίνα που… «τύλιξε» με τα… καλλίγραμμα πόδια της τον Τζορτζ Κλούνεϊ, όπως μαθαίνουμε πατώντας σε μια από τις φωτογραφίες της…
Πέρα από την Αμάλ Αλαμουτίν, βρήκαμε και την κ. Τάσια Χριστοδουλοπούλου, από άρθρο της ίδιας μέρας, όπου αναφέρεται ότι θα αναλάβει το μεταναστευτικό, «κορυφαίο θέμα στην ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ», όπως λέει το κείμενο, που ενώ στον τίτλο χρησιμοποιείται ο όρος «δικηγορίνα» (και κάπως έτσι βρέθηκε στην αναζήτηση εικόνων της Google), μέσα στο κείμενο, φαίνεται, «ξεχνιέται» αυτός ο όρος και χαρακτηρίζεται ως «μαχόμενη δικηγόρος» [1].
Είναι δυνατόν όμως, αυτές οι αναπαραστάσεις να επηρεάζουν και την αντίληψη περί της επαγγελματικής θέσης των γυναικών;
Την απάντηση έδωσε μια έρευνα από τα πανεπιστήμια της Ουάσιγκτον και του Μάριλαντ [2]. Οι ερευνητές και ερευνήτρια (Matthew Kay, Cynthia Matuszek και Sean A. Munson) έλεγξαν τα εκατό πρώτα αποτελέσματα αναζήτησης εικόνων σε 45 διαφορετικά επαγγέλματα. Επειδή στην αγγλική υπάρχει πολύ περιορισμένη παρουσία γραμματικού γένους, οι όροι που χρησιμοποιούσαν αναφέρονταν τόσο στο αρσενικό όσο και στο θηλυκό. Για παράδειγμα, «nurse» στα αγγλικά σημαίνει τόσο νοσοκόμος όσο και νοσοκόμα, αφού δεν υφίσταται γένος στις περισσότερες αγγλικές λέξεις. Απέδειξαν έτσι, λοιπόν, ότι η αναπαράσταση των γυναικών στα επαγγέλματα είναι πολύ μικρότερη στην αναζήτηση εικόνων της Google σε σχέση με την πραγματικότητα στις Η.Π.Α. Για παράδειγμα, στην αναζήτηση για τη λέξη «author» (συγγραφέας), το 25% των εικόνων ήταν γυναίκες, ενώ στην πραγματικότητα το 56% των συγγραφέων στις Η.Π.Α. είναι γυναίκες.
Προχώρησαν όμως και ένα βήμα παραπέρα, αποδεικνύοντας ότι αυτές οι αναπαραστάσεις επηρεάζουν την αντίληψη του κοινού σχετικά με τη θέση της γυναίκας στον επαγγελματικό χώρο. Ενώ το κοινό που συμμετείχε στην έρευνα αρχικά θεωρούσε ότι εργάζονται περισσότερες γυναίκες σε κάποια επαγγέλματα, αφού εκτέθηκε σε αυτές τις εικόνες, άλλαξε γνώμη και θεώρησε ότι όντως το ποσοστό των γυναικών στα επαγγέλματα αυτά είναι μικρότερο.
Έτσι αποδεικνύεται ότι η διαδικτυακή μας ζωή είναι- και αυτή- σεξιστική. Όχι όμως μόνο αυτό, καθώς δεν εκθετόμαστε απλά σε εικόνες φαλλοκρατισμού κα σεξισμού, αλλά αυτές οι εικόνες μπορούν να επιδράσουν και στην κοινή γνώμη.
Φυσικά, η Google δεν μπορεί να κατηγορηθεί για σεξισμό. Η αναζήτηση εικόνων, όπως και άλλα εργαλεία των μηχανών αναζήτησης, χρησιμοποιεί την εξόρυξη δεδομένων (data mining) από το διαδίκτυο, με βάση αλγορίθμους που έχουν σχεδιαστεί, έτσι ώστε να εμφανίζονται τα αποτελέσματα που θεωρείται ότι το κοινό θέλει να δει, μέσω διαφόρων παραγόντων, όπως για παράδειγμα λέξεις- κλειδιά, η επικαιρότητα (όπως φάνηκε από το παράδειγμα της φωτογραφίας της κ. Χριστοδουλοπούλου) και το PageRank, που κρίνει το πόσο σημαντική είναι μια σελίδα για την Google. Η Google αρνήθηκε να σχολιάσει τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται για λάθος δικό της, αφού αυτή είναι απλά η αντανάκλαση του διαδικτύου κα με τη σειρά του το διαδίκτυο είναι ένα καθρέφτισμα, πλέον, της κοινωνίας μας [3].
Οι ερευνητές/-τριες, πάντως, πρότειναν να κατασκευαστούν αλγόριθμοι που θα βοηθούν στη μείωση των στερεοτύπων μεταξύ των δύο φύλων, από τη στιγμή μάλιστα που αποδείχθηκε ότι αυτές οι αναπαραστάσεις επιδρούν στην κοινή γνώμη.
Μια φορά, εγώ, αν χρειαστώ μια νοσοκόμα, θα βρεθώ- στην καλύτερη των περιπτώσεων- με καλτσοδέτες, μίνι λευκές φούστες και κόκκινες γόβες, ενώ αν θελήσω δικηγορική βοήθεια, θα καταλήξω ή με έναν λευκό άνδρα ή με την Αμάλ Αλαμουτίν, γιατί όταν βρισκόμαστε σε έναν κόσμο γεμάτο στερεότυπα, ένας αλγόριθμος δεν θα μας σώσει.
[1] http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26510&subid=2&pubid=113443174. Τελευταία ΠΡΌΣΒΑΣΗ: 18/4/2015.
[2] Unequal Representation and Gender Stereotypes in Image Search Results for Occupations. M Kay, C Matuszek, SA Munson. CHI2015.
[3] Emily Cohn (10/4/2015): Google Image has a gender bias problem, The Huffington Post. Τελευταία πρόσβαση: 18/4/2015.
* Όλες οι φωτογραφίες προέρχονται από τα πρώτα αποτελέσματα στην αναζήτηση εικόνων της Google για τις λέξεις «νοσοκόμα», «γιατρίνα», «γιατρός», «δικηγορίνα», στις 18/4/2015.
πηγή: www.microvia.gr