Σβετλάνα Αλεξίεβιτς

Λευκορωσίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας, τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2015, όπως ανακοίνωσε η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών.

Η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς (Svetlana Alexievich) γεννήθηκε στις 31 Μαΐου 1948 στο Ιβάνο – Φράνκιφσκ της Δυτικής Ουκρανίας, από πατέρα Λευκορώσο και μητέρα Ουκρανή. Μεγάλωσε στη Λευκορωσία και μετά την αποφοίτησή της από το Λύκειο εργάστηκε ως δημοσιογράφος, παράλληλα με τις σπουδές της στη Σχολή Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου του Μινσκ. Στην πορεία του χρόνου, η Αλεξίεβιτς έγραψε διηγήματα, θεατρικά έργα και σενάρια για ντοκιμαντέρ. Το κύριο έργο της, όμως, είναι τα βιβλία μαρτυριών, που προσδίδουν νέα διάσταση στο γραμματολογικό είδος της λεγόμενης τεκμηριωτικής πεζογραφίας.

Το πρώτο της βιβλίο, «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας» (1985), περιέχει μαρτυρίες γυναικών που πολέμησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τελευταίοι Μάρτυρες», στο οποίο ενήλικοι ανακαλούν τις παιδικές τους αναμνήσεις από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το 1989 αποκάλυψε με το βιβλίο της «Οι Μολυβένιοι Στρατιώτες» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Σύγχρονοι Ορίζοντες») τη σκληρή αλήθεια για τον δεκαετή «άγνωστο» πόλεμο των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν. Η έκδοση, απαγορευμένη επί πολλά χρόνια, προκάλεσε οξύτατες αντιδράσεις, τόσο από στρατιωτικούς κύκλους, όσο και από εκπροσώπους του παλαιού κομμουνιστικού καθεστώτος, οι οποίες μάλιστα κατέληξαν σε δικαστική δίωξη της Αλεξίεβιτς.

Το 1993 εξέδωσε το βιβλίο της «Γοητευμένοι από τον θάνατο», με θέμα τις αυτοκτονίες που σημειώθηκαν στη Σοβιετική Ένωση μετά την πτώση του κομμουνισμού, ενώ το 1996 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τσερνόμπιλ – Ένα χρονικό του μέλλοντος» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Περίπλους»), που περιλαμβάνει μαρτυρίες για το πυρηνικό ατύχημα του 1986, τις οποίες συνέλεξε περιπλανώμενη επί δύο χρόνια στην απαγορευμένη ζώνη, με κίνδυνο της ζωής της.

Το τελευταίο της βιβλίο «Το Τέλος του Κόκκινου Ανθρώπου ή Εποχή του Τέλους των Ψευδαισθήσεων, συνθέτει, 20 χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ένα αμείλικτο πορτρέτο του «χόμο σοβιέτικους».

Τα βιβλία της κυκλοφορούν μεταφρασμένα σε δεκάδες χώρες και στα ελληνικά, όχι όμως και στην πατρίδα της, όπου η ίδια είναι στιγματισμένη ως αντικαθεστωτική από το αυταρχικό καθεστώς του προέδρου Αλεξάντρ Λουκασένκο, στενού συμμάχου της Μόσχας και φίλου του Βλαντιμίρ Πούτιν. Τον Οκτώβριο του 2000 η Αλεξίεβιτς εγκατέλειψε την πατρίδα της και περιπλανήθηκε μεταξύ Παρισιού, Γκέτεμποργκ, Βερολίνου και Ποντεντέρα Τοσκάνης. Από το 2011 επέστρεψε στη Λευκορωσία και ζει στο Μινσκ.

Τα περισσότερα από τα βιβλία της έχουν διασκευαστεί για το θέατρο, τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση, ενώ η ίδια τιμήθηκε για τα έργα της με πλήθος διεθνών διακρίσεων. Στις 8 Οκτωβρίου 2015, η Σουηδική Ακαδημία ανακοίνωσε ότι θα της απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2015 «για τα πολυφωνικά της γραπτά, ένα μνημείο στον πόνο και το κουράγιο στην εποχή μας». Η τελετή απονομής των φετινών βραβείων Νόμπελ θα πραγματοποιηθεί στης 10 Δεκεμβρίου 2015 στη Στοκχόλμη.

ΠΗΓΗ: sansimera.gr