Μιανμάρ: Δημοκρατικό άνοιγμα και γυναίκα πρόεδρος

Είναι μεγάλη η νίκη των δημοκρατικών δυνάμεων στη Μιανμάρ, αφού το κόμμα Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία πήρε πάνω από 90% των ψήφων.

Ηγέτης του είναι η Αούν Σαν Σου Κίι, 70χρονη βραβευμένη με το Νόμπελ το 1999 για τον “μη βίαιο αγώνα της για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα”. Είναι κόρη του ήρωα της ανεξαρτησίας της χώρας, Gen Aung San, που δολοφονήθηκε το 1947 σε ηλικία 32 χρόνων, λίγους μήνες πριν την ανεξαρτησία. Ήταν αντιιμπεριαλιστής και αντιφασίστας και ίδρυσε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Μπούρμα.

Η χώρα κυβερνάται ακόμα με βάση το σύνταγμα του 2008, που ψηφίστηκε υπό το καθεστώς των στρατιωτικών οι οποίοι ακόμα σήμερα έχουν ισχυρή δύναμη, αφού το 25% των θέσεων του κοινοβουλίου καταλαμβάνεται από αυτούς χωρίς εκλογές.

Στις εκλογές είχαν δικαίωμα ψήφου 30 εκατομμύρια πολίτες, ψήφισε το 80%, και από αυτούς τους ψήφους το 90% καταγράφηκε στην Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία. Πολλές εκατοντάδες χιλιάδες μειονοτικοί δεν είχαν καθόλου δικαίωμα ψήφου. Παρ’ όλα αυτά, οι εκλογές αυτές θεωρούνται οι πιο δημοκρατικές για τα τελευταία 25 χρόνια.

Το κόμμα ΕΕΔ κέρδισε τις εκλογές το 1990, οι οποίες ακυρώθηκαν και η Σου Κίι τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό για 15 χρόνια.

Αυτή τη φορά, σύμφωνα με τις δηλώσεις της προηγούμενης κυβέρνησης, φαίνεται ότι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα γίνει σεβαστό και η Σού Κίι θα σχηματίσει κυβέρνηση. Δεν μπορεί όμως να γίνει πρόεδρος, αφού σύμφωνα με το σύνταγμα δεν επιτρέπεται αυτό το αξίωμα για άτομα που έχουν παιδιά με ξένη υπηκοότητα. Η συγκεκριμένη διάταξη προφανώς φωτογραφίζει την Σου Κίι, η οποία ήταν παντρεμένη με βρετανό πολίτη και έχει δύο παιδιά με βρετανική υπηκοότητα. Πρόλαβε όμως να δηλώσει, ότι παρ’ ότι δεν μπορεί να γίνει πρόεδρος, θα παίρνει η ίδια τις αποφάσεις. Θεωρείται πάντως, ότι η ενόχληση των στρατιωτικών προερχόταν κυρίως από το ότι η Σου Κίι είναι γυναίκα.

Η Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία έχει ως κύριο στόχο της να εκδημοκρατίσει τη χώρα, και πάνω απ’ όλα να σταματήσει τις ένοπλες συγκρούσεις που συνεχίζουν για δεκαετίες ανάμεσα σε θρησκευτικές, κυρίως, μειονότητες. Στο οικονομικό της πρόγραμμα περιλαμβάνονται επικίνδυνες νεοφιλελεύθερες ιδέες για την προσέλκυση επενδύσεων και για την παραχώρηση μεγάλων εκτάσεων σε μεγάλες αγροεπιχειρήσεις, παράλληλα όμως δεσμεύεται να εκσυγχρονίσει το κράτος, να χτυπήσει τη διαφθορά, την αναποτελεσματικότητα και τη γραφειοκρατία. Επίσης εισάγει το δημοκρατικό θεσμό του συμμετοχικού προϋπολογισμού για τομείς του κράτους.

Ποια είναι η στάση της γυναίκας-προέδρου απέναντι στα δημοκρατικά και τα γυναικεία δικαιώματα; Πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα την κατηγόρησαν ότι δεν ενδιαφέρθηκε ούτε για τους ανιθαγενείς που είναι εκατοντάδες χιλιάδες, μεταξύ τους η μουσουλμανική μειονότητα Rohingya η οποία ούτε καν αναφέρεται στη χώρα παρά το γεγονός ότι έχει δεχθεί άγριες επιθέσεις από τους ακραίους φονταμενταλιστές βουδιστές, ούτε ενδιαφέρθηκε για τα δικαιώματα των εξεγερμένων αγροτών, κι αυτό το έκανε για να μην υποστεί κάποιο πολιτικό κόστος. Παρόμοιες κατηγορίες έχουν απευθυνθεί από γυναικείες οργανώσεις και συλλογικότητες για τα γυναικεία δικαιώματα.

Ότι μια χώρα ανέδειξε γυναίκα πρόεδρο για πρώτη φορά είναι ασφαλώς μια επιτυχία για την ισότητα των δύο φύλων, παγκοσμίως μάλιστα, πάντως δεν μπορούμε να ξεχάσουμε το γεγονός ότι προέρχεται από πολιτική οικογένεια, όπως συχνά έχει συμβεί σε χώρες, κυρίως της Ασίας.

“Πολλοί πιστεύουν ότι οι γυναίκες στη Μπούρμα είναι τελείως ίσες στην κοινωνία – αλλά αυτό δεν αληθεύει”, σημείωσε η ίδια η Σου Κίι. “Υποεκπροσωπούνται στην κυβέρνηση”. Η πρώτη απόδειξη είναι ο ανελέητος πόλεμος εναντίον της από το 1988, επειδή είναι γυναίκα. Επιπλέον η άρχουσα ελίτ προέρχεται από το στρατό, όπου δεν υπάρχουν καθόλου γυναίκες στα ανώτερα κλιμάκια.

Σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα γυναικεία δικαιώματα γενικότερα στη χώρα; Σύμφωνα με το σύνταγμα του 2008, αναγνωρίζεται κάπως θολά η ισότητα, με ιδιαίτερη αναφορά στην ίση αμοιβή για ίση εργασία, δεν ικανοποιεί όμως καθόλου τις απαιτήσεις της συνθήκης CEDAW για τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών. Στην πραγματικότητα όμως οι γυναίκες κερδίζουν λιγότερα χρήματα για τις ίδιες δουλειές, ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα που απασχολείται ο περισσότερος κόσμος. Η άδεια μητρότητας δίνεται σπάνια. Κι ακόμα, τα κορίτσια πρέπει να έχουν υψηλότερους βαθμούς απ’ ότι τα αγόρια για να μπουν στο Πανεπιστήμιο.

Για το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας, οι μόνες που προστατεύονται, με βάση νόμο του 1860, είναι οι παντρεμένες κάτω των 14 ετών… Ιδιαίτερα τονίζεται από πολλές γυναίκες σε συνεντεύξεις που έγιναν την περίοδο προ των εκλογών και δημοσιεύθηκαν στον διεθνή Τύπο, ότι ένα μεγάλο θέμα είναι οι βιασμοί στο πλαίσιο των πολλών ένοπλων συγκρούσεων που εξακολουθούν να υπάρχουν στη χώρα, και η ατιμωρησία ακόμα και στην περίπτωση που ο βιασμός ακολουθείται από φόνο.

Μετά το 2011 και τη φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος, έχει δοθεί περισσότερος χώρος για να συζητούνται τα γυναικεία δικαιώματα, αλλά λίγα έχουν αλλάξει στην πράξη, αναφέρουν ακτιβίστριες.

Υπάρχει τρομοκρατία εναντίον όσων αγωνίζονται για τα γυναικεία δικαιώματα, ιδιαίτερα τελευταία κάποιοι φανατικοί βουδιστές μοναχοί ανακάλυψαν τα ονόματα συγκεκριμένων γυναικών και τα τηλέφωνά τους και τα δημοσίευσαν μαζί με τις φωτογραφίες τους σε μοναστήρια που συνδέονται με αυτή τη φονταμενταλιστική κίνηση. Γυναίκες σαν και εμένα, ανέφερε ανώνυμα μια ακτιβίστρια, δεχόμαστε απειλές, ακόμα και για τη ζωή μας, αλλά και μας εξευτελίζουν με βρόμικο και επικίνδυνο λόγο. Και υπογράμμισε ότι τα διεθνή μίντια πρέπει να έχουν το νου τους να προστατεύουν τέτοιες γυναίκες από απειλές κατά την προεκλογική περίοδο.

Η γενικότερη αυτή κατάσταση αντανακλάται στον αριθμό των γυναικών που έχουν εκλεγεί στη Βουλή. Από τα 580 μέλη του προηγούμενου εθνικού συμβουλίου, οι 28 ήταν γυναίκες, δηλαδή 5,6%. Από τα 36 μέλη της κυβέρνησης, μόνο δύο ήταν γυναίκες. Πριν κάποιες επανεκλογές σε κάποιες περιφέρειες που έγιναν τον Απρίλιο του 2012 και επιτράπηκε πραγματική αντιπαράθεση, οι εκλεγμένες ήταν ακόμα λιγότερες.

Δεν μπορεί σε μια χώρα με 50 εκατομμύρια πληθυσμό, τα 26 εκατομμύρια γυναίκες να μην εκπροσωπούνται, να αγνοούνται οι ανάγκες τους, οι φωνές τους και γενικά οι προσδοκίες τους. Πρέπει να ψηφιστούν νόμοι που να εξασφαλίζουν την συμμετοχή των γυναικών σε όλα τα επίπεδα, από το Εθνικό Συμβούλιο ως τις τοπικές κυβερνήσεις, ανέφερε στον Γκάρντιαν η Cherry Zahau, γνωστή αγωνίστρια για τα γυναικεία δικαιώματα.

Σίσσυ Βωβού