Σεπτέμβρης του 2014 – εργάτριες στα εργοστάσια ένδυσης σε διαμαρτυρία
Γράφει η Ιφιγένεια Κοντού
Φοράτε Adidas; Nike; H&Μ; GAP; Αλίμονο… Από τις πιο γνωστές μάρκες στον κόσμο. Από τα μεγαλύτερα ονόματα στη Βιομηχανία της Μόδας. Από τους καλύτερους πελάτες των εργοστασίων της Καμπότζης.
Για να μπούμε στο νόημα, τι σημαίνει Βιομηχανία της Μόδας στην Καμπότζη, ας αναφέρουμε καταρχάς ότι μιλάμε για 5,7 δισεκατομμύρια δολάρια τζίρο εξαγωγών σε ρούχα και παπούτσια. Το ποσόν αυτό αντιπροσωπεύει το 95% του συνόλου εξαγωγών της Καμπότζης! Το ποσοστό από μόνο του αρκεί για να κατανοήσει κανείς πόσο σημαντική είναι η Βιομηχανία της Ένδυσης και της Υπόδησης στη χώρα αυτή. Αν μιλήσουμε δε για ανθρώπους, η Βιομηχανία αυτή απασχολεί περίπου 500.000 άτομα, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, γυναίκες.
Λίγα ποσοστά ακόμη γιατί παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον… Το 90% των ιδιοκτητών εργοστασίων και το 80% των managers στα εργοστάσια ένδυσης δεν είναι Καμποτζιανοί. Είναι είτε Κινέζοι, Μαλαισιανοί, Νοτιοκορεάτες ή από το Χογκ-Κονγκ και την Ταϊβάν. Τόσο ύφασμα, τόσα γαζιά, τόσα χνούδια κι ο πλούτος καταλήγει σε ξένα χέρια, όχι στην ίδια τη χώρα. Από την άλλη, οι φήμες για διαφθορά μέσα στην κυβέρνηση και διαπλοκή με τους εργοστασιάρχες δίνουν και παίρνουν. Πρόκειται για μια βρώμικη μπίζνα. Αυτό όμως που την κάνει ακόμη πιο χυδαία, είναι οι συνθήκες εργασίας… Άλλοτε σε εργοστάσια που μοιάζουν περισσότερο με φυλακές με φυλάκια επιτήρησης και συρματόπλεγμα στους τοίχους. [!] Κι άλλοτε πάλι σε επιχειρήσεις-σκιές χωρίς επωνυμία. [!] Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εργάτες κι οι εργάτριες δεν γνωρίζουν το όνομα του εργοστασίου που δουλεύουν.
Και με μισθούς πείνας. Κατά κυριολεξία.
Ο μισθός που δεν γεμίζει το πιάτο…
Το θέμα βγήκε στη φόρα τον Ιανουάριο του 2014 με τις διαμαρτυρίες που ξέσπασαν στην Πνομ Πενχ, πρωτεύουσα της Καμπότζης, όπου χιλιάδες εργάτριες στα εργοστάσια ενδυμάτων διεκδίκησαν αύξηση του μισθού τους από 80 σε 160 δολάρια τον μήνα. Μπορεί το ποσοστό της αύξησης [100%] να ακούγεται υπερβολικό αλλά αυτός ο [πενιχρός] μισθός μόλις και μετά βίας θα εξασφάλιζε στις γυναίκες αυτές τη διατροφή τους. Μια στοιχειώδη διατροφή δηλαδή γιατί με τα 80 δολάρια τον μήνα, οι γυναίκες υποσιτίζονταν…
Σύμφωνα με μια έρευνα για τη διατροφή των εργατριών που έκανε ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας [International Labor Organization – ILO], περίπου τα δύο τρίτα των γυναικών που συμμετείχαν, κρίθηκαν “food insecure”, που σημαίνει ότι δεν είχαν πάντα πρόσβαση σε ασφαλή και θρεπτική τροφή. Για να το πούμε σε απλά ελληνικά: οι γυναίκες δεν είχαν χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα από τις τοπικές αγορές, Τα πιάτα τους έμεναν άδεια ή μισο-άδεια. Με τέτοιες συνθήκες καθόλου παράξενο που θερίζει η αναιμία. Αφαίμαξη δηλαδή, κανονική.
Ειρωνία όμως, ε; Η Μόδα θέλει τις γυναίκες αδύνατες είτε την φορούν είτε εργάζονται γι αυτήν.
Ένα χρόνο μετά από τις διαδηλώσεις, ο μισθός έγινε 120 δολάρια. Σήμερα, τα περισσότερα εργοστάσια πληρώνουν γύρω στα 140 δολάρια τον μήνα. Όχι ότι αρκούν αλλά τουλάχιστον οι πορείες, οι διαδηλώσεις και οι απεργίες των γυναικών δεν πήγαν χαμένες…
Λιποθυμώντας μέσα στα εργοστάσια…
Από τη μια, οι απλήρωτες υπερωρίες, ο εκφοβισμός από τους managers, οι μισθοί της ξεφτίλας που αναγκάζουν τους εργάτες να υποσιτίζονται, το στίβαγμα στα ανοιχτά φορτηγά σαν να είναι ζώα που πάνε για σφάξιμο… Κι από την άλλη, οι άθλιες συνθήκες μέσα στο εργοστάσιο: υπερβολική ζέστη και υγρασία, τοξικά αέρια, έλλειψη επαρκούς εξαερισμού… Οι εργάτριες δεν αντέχουν. Μία-μία πέφτουν μέσα στο εργοστάσιο. Λιποθυμούν. Game Over. Η δουλειά στο εργοστάσιο χάθηκε για πάντα.
Ένας άλλος λόγος να χάσει μια εργάτρια τη δουλειά της είναι να μείνει έγκυος. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [Human Rights Watch] διαπίστωσε ότι τα περισσότερα εργοστάσια εκδίδουν [παράνομες] ολιγόμηνες συμβάσεις εργασίας προκειμένου από τη μια να αποφύγουν να πληρώσουν επιδόματα μητρότητας και από την άλλη, να ελέγχουν και να εκβιάζουν τις εργάτριες.
Τι κάνουν οι μεγάλες μάρκες που χρησιμοποιούν τα εργοστάσια αυτά; Καλή ερώτηση.
Η Aruna Kashyap, νομική σύμβουλος στο Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, λέει ότι οι μεγάλες μάρκες έχουν δύναμη, μπορούν και πρέπει να κάνουν περισσότερα για να διασφαλίσουν ότι τα συμβόλαιά τους με τα εργοστάσια ένδυσης δεν παραβιάζουν τα δικαιώματα των εργατών. Από τις μάρκες που προσέγγισε το Παρατηρητήριο, οι: Adidas, Gap, H&M συζήτησαν σοβαρά το ενδεχόμενο να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν κάποια από τα προβλήματα και για πρώτη φορά, άρχισαν να σκέφτονται να δημοσιοποιήσουν τη λίστα με τους προμηθευτές τους.
Η νεότερη εξέλιξη [Νοέμβριος 2016] είναι ότι το Πρόγραμμα του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας για Καλύτερα Εργοστάσια στην Καμπότζη [International Labour Organization’s Better Factories Cambodia] επεκτάθηκε για άλλα τρία χρόνια προκειμένου να ενταθούν οι προσπάθειες για καλύτερες συνθήκες εργασίας στη Βιομηχανία Ένδυσης της χώρας. Ήδη πριν από λίγες μέρες, το Υπουργείο Εμπορίου και το Υπουργείο Εργασίας της Καμπότζης υπέγραψαν μια συμφωνία με την Ένωση Κατασκευαστών Ενδυμάτων στην Καμπότζη, η οποία θα τεθεί σε ισχύ από τον Δεκέμβριο 2019.
Μέχρι τότε…το πρόγραμμα Better Factories Cambodia δεσμεύεται να ελέγχει, να παρατηρεί, να ερευνά κατά πόσον οι συνθήκες μέσα στα εργοστάσια είναι – αν μη τι άλλο – νόμιμες με βάση τους Νόμους της χώρας για την εργασία.
Στην «πολιτισμένη» χώρα μας, αν τυχόν πλύνουμε κάνα ρουχαλάκι στο χέρι, το στίβουμε να φύγουν τα νερά… Απαλά. [Συνηθίζεται οι άνθρωποι να στίβουν τα ρούχα.] Στην Καμπότζη πάλι, τα ρούχα στίβουν ανθρώπους. Ανελέητα.
Περισσότερες πληροφορίες – Περισσότερη δράση
https://www.hrw.org/news/2016/10/24/secret-underbelly-cambodian-garment-industry
http://www.ilo.org/asia/whatwedo/projects