Για τον σπουδαίο αυτό άνθρωπο, το έργο και τη βράβευσή του είχαμε δημοσίευμα και στις 23 Οκτωβρίου 2014.
της Μαρίας Λούκα
Μπορεί στο σύγχρονο πολιτισμό ο βιασμός να καταδικάζεται ως ειδεχθές έγκλημα που ακυρώνει τη γυναικεία επιθυμία, σε μια σειρά από χώρες, όμως, της Αφρικής συνιστά τη νοσηρή πραγματικότητα που βιώνουν χιλιάδες γυναίκες, όπου το σώμα τους γίνεται λάφυρο πολέμου. Το Κονγκό είναι μια από αυτές και χαρακτηρίζεται ως η πιο επικίνδυνη χώρα για τις γυναίκες, αφού οι στατιστικές στην προκειμένη περίπτωση είναι αφοπλιστικές. Υπολογίζεται ότι 420.000 γυναίκες βιάζονται το χρόνο στα πλαίσια ενός διαρκούς πολέμου, όπου ο βιασμός σηματοδοτεί όχι απλώς την ταπείνωση των θυμάτων αλλά ολόκληρης της κοινότητας και εντάσσεται σε μια στρατηγική οικονομικού ελέγχου και λεηλασίας των φυσικών πόρων.
Ειδικά στο Ανατολικό Κονγκό υπάρχουν κάποια από τα σημαντικότερα κοιτάσματα ορυκτών και μετάλλων του πλανήτη. Σ’ αυτή την αιματηρή ζώνη δραστηριοποιείται εδώ και δεκαετίες ο γιατρός Ντένις Μπουγκουέμπε, έχοντας αφιερώσει το έργο του στη περίθαλψη των θυμάτων ομαδικού βιασμού. Με κίνδυνο της ζωής του -έχει δεχτεί ήδη μια επίθεση δολοφονίας- και σε καθεστώς συνεχών απειλών, έχει θεραπεύσει 40.000 γυναίκες από το 1999 μέχρι σήμερα.
Photo: Flickr/ Sean Kelly
Ο πρόεδρος Μάρτιν Σούτλς βραβεύει τον γιατρό στο Στρασβούργο
Φέτος τιμήθηκε με το βραβείο Ζαχάρωφ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η βράβευση του συνέπεσε με την παγκόσμια μέρα κατά της βίας των γυναικών. Δεν αρκεί όμως ένα βραβείο για να εξιλεωθεί η Δύση από τις ευθύνες της, διότι η σημερινή κατάσταση στο Κονγκό πατάει στα χνάρια ενός άγριου αποικιοκρατικού παρελθόντος και μιας σύγχρονης αδιαφορίας. Ο γιατρός βρέθηκε στο Στρασβούργο αυτές τις μέρες και μίλησε στο VICE για την ανάγκη να επουλωθείτο τραύμα της βίας από το γυναικείο σώμα.
VICE: Το Κονγκό παραμένει η πιο επικίνδυνη χώρα για τις γυναίκες;
Ντένις Μπουγκουέμπε: Νομίζω ότι σήμερα το Κονγκό είναι μια χώρα που η ζωή των γυναικών βρίσκεται σε κίνδυνο. Το ίδιο όμως πλέον συμβαίνει σε Νιγηρία, Ιράκ, Συρία και αλλού. Σε όλες αυτέ στις περιπτώσεις το σώμα της γυναίκας γίνεται πραγματικό πεδίο μάχης στα πλαίσια εμπόλεμων συγκρούσεων ή εμφυλιοπολεμικών εχθροπραξιών.
Πώς αναπτύχθηκε τόσο μαζικά το φαινόμενο των ομαδικών βιασμών στο Κονγκό; Τι σηματοδοτεί στην κοινότητα;
Ο βιασμός στο Κονγκό χρησιμοποιείταιως όπλο.Είναι μια απάνθρωπη πράξη, η άρνηση της ανθρώπινης υπόστασης. Πέρα από αυτά όμως είναι κομμάτι μιας στρατηγικής.Πολλές γυναίκες βιάζονται ταυτόχρονα σε δημόσια θέα.Οι γυναίκες ενός ολόκληρου χωριού θα μπορούσαν να βιάζονταν μια νύχτα. Έτσι δεν τραυματίζονται μόνο τα θύματα αλλά ολόκληρη η κοινότητα. Η κοινότητα ξεκληρίζεται γιατί την υποχρεώνουν να παρακολουθεί το βάρβαρο θέαμα. Το αποτέλεσμα είναι πολλοί να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα χωριά τους, να αφήσουν τα χωράφια τους , τις φυσικές πηγές… τα πάντα
Οι δράστες των ομαδικών βιασμών τιμωρούνται;
Δυστυχώς πιστεύω ότι σήμερα στο επίπεδο της δικής μου χώρας δεν έχουμε την καλύτερη νομοθετική ρύθμιση για αυτά τα ζητήματα. Επιπλέον η εφαρμογή του νόμου δεν είναι ικανοποιητική. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι που έχουν διαπράξει βιασμούς συνεχίζουν να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Ένα από τα κλειδιά για να αγωνιστούμε ενάντια στο βιασμό είναι να αγωνιστούμεενάντια στην ατιμωρησία. Για να ξεπεράσουμε αυτή την πληγή στο Κονγκό πρέπει να υπάρχει δικαιοσύνη και να σταματήσει το καθεστώς ατιμωρησίας.
Το βραβείο Ζαχάρωφ είναι η αναγνώριση της προσπάθειας σας ή και μια σιωπηρή ομολογία ενοχής των Ευρωπαίων;
Τιμώντας με, με το βραβείο Ζαχάρωφ εγώ αντιλαμβάνομαι ότι στρέφεται ηπροσοχή του κόσμου στην ανάγκη για την προστασία των γυναικών κατά τη διάρκεια συγκρούσεων.Αυτό το βραβείο, όμως,δεν θα έχει καμία σημασία για τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης αν δεν βρεθεί η Ευρώπη στο πλευρό μας στις προσπάθειές μας για ειρήνη, δικαιοσύνη και δημοκρατία. Αυτό το βραβείο δεν είναι μόνο για μένα, είναι για όλες τις γυναίκες θύματα.
Υπάρχουν ευθύνες της Δύσης για τη σημερινή κατάσταση στο Κονγκό;
Κοιτάξτε οι Ευρωπαίοι και γενικά οι δυτικοί δε μπορούν να κάνουν ότι δεν τους αφορά το ζήτημα. Στο Κονγκό η πηγή του κακού είναι τα πλούσια κοιτάσματα ορυκτών και μεταλλευμάτων που χρησιμοποιούνται από τις μεγάλες πολυεθνικές για τις ηλεκτρονικές συσκευές. Υπάρχει μια ασυδοσία και υπερεκμετάλλευση των πρώτων υλών της χώρας που καταλήγει σε εκδίωξη του ντόπιου πληθυσμού. Όλοι όσοι χρησιμοποιούμε σύγχρονες συσκευές υψηλής τεχνολογίας εμπλεκόμαστε σ’ αυτό τον κύκλο. Κι εγώ ο ίδιος.Πρέπει να αποκτήσουμε συνείδηση και ως καταναλωτές. Να πληροφορηθούμε για τις συνθήκες που παράγονται τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε.
Τι πρωτοβουλίες θα μπορούσε να αναλάβει η διεθνής κοινότητα;
Καταρχήν να στρέψει το βλέμμα της στο πρόβλημα. Σιωπή σημαίνει συνενοχή. Η Ευρώπη ειδικά πρέπει να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία που διαθέτει για να σταματήσουν οι συγκρούσεις, πολιτικά διπλωματικά και οικονομικά. Έχουμε ξοδέψει τόσο χρόνο και ενέργεια για να διορθώσουμε τις συνέπειες της βίας. Είναι ώρα να φροντίσουμε και για τις αιτίες. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει κι ένα κανονιστικό πλαίσιο για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Πρέπει να διασφαλιστεί μια διάφανης λειτουργιά και να μη θίγονται τα συμφέροντα του ντόπιου πληθυσμού. Υπάρχουν νόμοι αλλά η εφαρμογή τους είναι σε εθελοντική βάση. Έτσι όμως δεν εφαρμόζονται σχεδόν ποτέ.
Έχεις δεχτεί πολλές απειλές κατά της ζωής σου, δε θα ηταν πιο ασφαλές για σενα να επέλεγες να ζήσεις σε μια άλλη χώρα;
Κοιτά, εγώ ταυτίζω κάθε γυναίκα που βιάζεται με τη σύζυγο μου, κάθε μητέρα που βιάζεται με την μητέρα μου και κάθε παιδί που βιάζεται με το παιδί μου. Στο Κονγκό υπάρχει πολύ δουλειά ακόμα να γίνει. Δίνουμε μια μάχη πλάι στις γυναίκες.Οι γυναίκες έχουν πολεμήσει πολύ για να έχουν την ελευθερία τους και τα δικαιώματα τους. Εμείς οι άνδρες πρέπει να τις στηρίξουμε σε αυτό τον αγώνα που διανύει ήδη έναν αιώνα
πηγή: Vice