Εγώ θέλω να γίνω μάνα;

ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟ ΓΙΑΝΝΗ ΜΟΥΖΑΛΑ

Από το σεξ για τη γονιμότητα, στη γονιμότητα χωρίς σεξ*

Η μέρα της γυναίκας πέρασε και φέτος και, αν και αρκετοί ισχυριζόμαστε ότι θα έπρεπε να τιμάμε τα δικαιώματα της γυναίκας κάθε μέρα, εξελίσσεται διαρκώς γύρω μας -και μέσα μας- ένα παιχνίδι εξουσίας εις βάρος των γυναικών, που ίσως λανθάνει της προσοχής μας, και ως γυναικών και ως αριστερών και ως φεμινιστριών: Η βία και ο αποκλεισμός που συχνά περιβάλλει τη μητρότητα, την εγκυμοσύνη και τον τοκετό όταν δεν αποτελούν επιλογές συνειδητές και συνέπειες της επιθυμίας της κάθε γυναίκας. Ανιχνεύουμε αυτό το γαϊτανάκι προσδοκιών, στερεοτύπων και επιλογών με τον γυναικολόγο μαιευτήρα Γιάννη Μουζάλα, ο οποίος το χαρακτηρίζει ως ένα καθολικό και σημαντικό ζήτημα αφού, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αγγίζει τις περισσότερες γυναίκες και πολλούς άνδρες επίσης.

Μεγαλώνουμε ως παιδιά που απαιτείται να αναγνωρίζουμε τη μητρότητα ως δεδομένη και σημαντική, με αποτέλεσμα συχνά να υφιστάμεθα ως ενήλικες τη βία του μονόδρομου της απόκτησης ενός παιδιού και τον αποκλεισμό μας από την πλήρη ταυτότητα της γυναίκας αν δεν τον βαδίσουμε. Σύμφωνα με τον Γ. Μουζάλα «η μητρότητα ως απαραίτητη βιολογική λειτουργία ισχύει στα θηλαστικά, αλλά δεν έχει αποδειχτεί ότι ισχύει στους ανθρώπους. Τα θηλαστικά κάνουν σεξ για να γονιμοποιηθούν, οι γυναίκες έχουν ελεγχόμενο οίστρο, δηλαδή δεν επιθυμούν σεξουαλική συνεύρεση μονάχα κατά την περίοδο της ωορρηξίας. Το λεγόμενο ένστικτο της μητρότητας στους ανθρώπους δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι βιολογικό και όχι κοινωνικό. Εδώ ενυπάρχει μια πρώτη βία που υφίσταται η γυναίκα: δεν δικαιούται να μη θέλει να κάνει παιδί. Η επιλογή αυτή, όταν δεν αντιμετωπίζεται ως νόσος, αντιμετωπίζεται -από αυτούς που την αγαπάνε μάλιστα, όχι από τους άλλους- με συμπάθεια. Είτε είναι «η καημένη», που «ποιος ξέρει τι έχει περάσει» είτε πάσχει από εγωισμό που την οδηγεί να μη θέλει να κάνει παιδί. Αυτός ο «εγωισμός», βέβαια, πολύ εύκολα μπορεί να αντιπαρατεθεί στο βιολογικό «εγωισμό» του να κάνω παιδί για να μη χαθώ ως είδος».
«Ως γυναικολόγος και μαιευτήρας αγαπώ πολύ τη συνέχιση της ζωής, όμως αυτό δεν πρέπει να αφαιρεί το δικαίωμα μιας γυναίκας ή ενός ζευγαριού να επιλέξει ότι δεν θέλει να κάνει παιδί. Η προάσπιση αυτού του δικαιώματος είναι σημαντική, διότι πολλές γυναίκες οδηγούνται στην απόκτηση ενός παιδιού χωρίς να είναι βέβαιο ότι το επιθυμούν, ως κοινωνικό καθήκον, επιταγή και όχι ως χαρά της ζωής. Άλλες γυναίκες μπορεί να τις οδηγεί σε μια νεύρωση ότι δεν είναι φυσιολογικές. Ακόμη, επειδή υπάρχουν γυναίκες που θέλουν να κάνουν παιδί, αλλά δεν μπορούν. Σκεφτείτε για αυτές πόσο βαρύ είναι να αισθάνονται «παρά φύση»».

Μετέωρη μεταξύ φόβου και ευτυχίας

Αλλά και όταν η γυναίκα επιλέξει να κάνει παιδί, καραδοκεί «η ευτυχία της εγκυμοσύνης». Όπως επισημαίνει και ο Γ. Μουζάλας, «η μητρότητα είναι μια ιστορία με πάρα πολλά στερεότυπα. Ένα από αυτά είναι ότι η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος κατά την οποία η γυναίκα πρέπει να είναι μόνο χαρούμενη. Όμως, η περίοδος της εγκυμοσύνης χαρακτηρίζεται από πάρα πολλές παραμέτρους, οι οποίες τυχόν δημιουργούν ψυχική αστάθεια και εναλλασσόμενα συναισθήματα. Η εγκυμοσύνη είναι ανάληψη ευθύνης, είναι αλλαγή ζωής, χαρακτηριστικά τα οποία μπορεί να προκαλέσουν ένταση στη γυναίκα, που επιφορτισμένη να αισθάνεται χαρούμενη, δεν αντιλαμβάνεται ή δεν αποδέχεται αυτό που βιώνει. Υπάρχει ο φόβος ότι αναλαμβάνοντας το ρόλο της καλής μάνας μπορεί να γίνει μια αόρατη γυναίκα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το σώμα της γυναίκας αλλάζει, δεν είναι πια αυτό που ξέρει, που έχει αγαπήσει, που έχει αγαπηθεί. Το δεδομένο αυτό, επίσης, μπορεί να δημιουργήσει ανασφάλεια. Σήμερα, επιπρόσθετα, υπάρχει το άγχος της οικονομικής κρίσης, που οδηγεί πολλές γυναίκες σε θλίψη για το αύριο του παιδιού που κυοφορούν. Φυσιολογικά, λοιπόν, η γυναίκα μέσα σε μια κατάσταση χαράς, μπορεί να νιώσει μια σειρά αρνητικά συναισθήματα. Αυτό χρειάζεται να το γνωρίζουμε και να το αναγνωρίζουμε ως κοινωνία».
Όμως, ορισμένες φορές η γυναίκα βρίσκεται και στο άλλο άκρο, του φόβου για την εγκυμοσύνη. «Όσο πιο πολύ φοβάται η γυναίκα, τόσο πιο πολύ εξουσιάζεται, τόσο πιο «σπουδαίος» γίνομαι εγώ» υπογραμμίζει ο Γ. Μουζάλας. «Η ζωή πάντα συνεχίζεται. Για να συνεχίζεται η ζωή, χρειάζεται τα μέρη που αποτελούν προϋπόθεση για να υπάρξει ζωή να είναι ευχάριστα. Για τη σύλληψη απαιτείται σεξ, που ξέρουμε όλοι ότι είναι ευχάριστο. Η εγκυμοσύνη, αν ήταν δυσάρεστη, δεν θα ήταν επιλέξιμη από τις γυναίκες. Χαρακτηριστικός είναι ένας όρος, που τείνει να εκλείψει πλέον, ο οποίος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την εγκυμοσύνη: λέμε για τη γυναίκα που είναι έγκυος ότι «είναι σε ενδιαφέρουσα». Πρόκειται πράγματι για μια ενδιαφέρουσα περίοδος, η εγκυμονούσα είναι μια άλλη, ενδιαφέρουσα γυναίκα. Ο όρος, όμως, εκλείπει διότι πια η γυναίκα δεν είναι το υποκείμενο της εγκυμοσύνης, αλλά το αντικείμενο».

Πρωταθλητές στις καισαρικές

Το παιχνίδι εξουσίας που εξελίσσεται σε βάρος της φοβισμένης γυναίκας εμπεριέχει και τον τοκετό και τα εξαιρετικά αυξανόμενα ποσοστά καισαρικής τομής. Η γυναίκα ως εξουσιαζόμενη από αυτόν που κατέχει τη γνώση ή από μια κοινωνία που επιβάλλει ένα στερεότυπο συχνά οδηγείται να μην επιλέγει τον τρόπο που θα γεννήσει. «Είναι πολύ διαδεδομένο το στερεότυπο ότι ο τοκετός είναι ένα πολύ τρυφερό γεγονός. Ο τοκετός στην πραγματικότητα είναι ένα πολύ βίαιο -φυσικά βίαιο- και στρεσογόνο γεγονός» επισημαίνει ο γυναικολόγος μαιευτήρας Γ. Μουζάλας. «Οφείλουμε, λοιπόν, να υποστηρίξουμε τη γυναίκα βοηθώντας την να γνωρίσει τα χαρακτηριστικά αυτού του γεγονότος, ώστε να προετοιμαστεί και να αντεπεξέλθει με τον καλύτερο -για αυτήν- δυνατό τρόπο. Η καισαρική στην Ευρώπη αποτελεί ένα ελληνικό φαινόμενο. Όταν η καισαρική έγινε ασφαλής, γύρω στη δεκαετία του ’70, άρχισε να παρατηρείται αύξησή της. Από το 7% των τοκετών που διενεργούνταν με καισαρική τομή, το 1985 το ποσοστό είχε αυξηθεί στο 23%. Αυτό το διάστημα χτυπάει καμπανάκι στις επιστημονικές κοινότητες και επιτυγχάνεται μείωση των καισαρικών τομών, γεγονός όμως που δεν συνέβη ποτέ στην Ελλάδα». «Στην Ελλάδα σήμερα έχουμε αύξηση των καισαρικών 55 με 60% στα μεγάλα αστικά κέντρα, με πρώτη την Αθήνα. Δεν έχουν αυξηθεί οι προβληματικοί τοκετοί, ούτε υπάρχει διάσταση σε αυτό το σημείο μεταξύ της επαρχίας και του κέντρου. Είναι σαφές ότι ξεκίνησε ως ιατρογενές φαινόμενο. Παλιότερα ο γιατρός έβγαζε περισσότερα χρήματα με αυτόν τον τρόπο, σήμερα εξοικονομεί χρόνο. Μέσα από τη διαδικασία εξουσίας των γιατρών επί των γυναικών, αφομοιώθηκε και από τις γυναίκες η αντίληψη ότι η καισαρική αποτελεί μια καλή επιλογή. Συχνά, σήμερα πια, η καισαρική αποτελεί για πολλές γυναίκες μια φιλική επιλογή, ακόμα και αν είναι υπέρ του φυσιολογικού τοκετού. Είναι άδικο για τους γιατρούς να ισχυριστούμε ότι κοροϊδεύουν πλέον τις γυναίκες. Νομίζω ότι, σήμερα πια, η άποψη των γιατρών έρχεται σε αρμονία -που οι ίδιοι πιθανώς καλλιέργησαν- με την επιθυμία των γυναικών. Ο στόχος δεν είναι να φοβίσουμε τη γυναίκα για την καισαρική τομή. Η καισαρική είναι εξίσου ασφαλής πια με ένα φυσιολογικό τοκετό. Εγώ προσωπικά, δε, δεν είμαι αντίθετος στην καισαρική τομή, ακόμα και αν δεν συντρέχει λόγος ιατρικός, αλλά η γυναίκα την επιθυμεί -και για αυτό είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσω επιστημονικά. Το ζητούμενο είναι η γυναίκα να επιλέγει συνειδητά τον τρόπο που θέλει να γεννήσει. Η γυναίκα να διεκδικήσει να ξανααναλάβει την ευθύνη της πάνω στον τοκετό της. Όχι βολονταριστικά, αλλά σε επιστημονική βάση».

* Τίτλος δανεισμένος από ενότητα του Μεσογειακού Συνεδρίου Σεξουαλικότητας, που συμβολίζει μια αλλαγή εποχής. Σήμερα, πάνω από το 30% των συλλήψεων στις ανεπτυγμένες κοινωνίες γίνεται χωρίς σεξ.

Ζωή Γεωργούλα

http://www.epohi.gr