της Ειρήνης Πετροπούλου
Ακούγοντας την εισήγηση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Παρασκευόπουλου, στην έναρξη της συζήτησης του Σ/Ν, που περιλαμβάνει και αυτό το ταλαίπωρο σύμφωνο συμβίωσης, της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, με προβληματίζει ότι δεν άκουσε στο ελάχιστο την πραγματικότητα που βιώνουμε ως LGBT γονείς. Όπως είπε, μεταξύ άλλων, ο κύριος Υπουργός «το Σ/Ν ρυθμίζει θέματα άσκησης δικαιωμάτων, ορίζει κανονιστικές προτεραιότητες βάσει της κοινωνικής ειρήνης και δημοκρατίας, μεταρρυθμίζεται ώστε να συμπεριλαμβάνει τα ομόφυλα ζευγάρια και να διευκολύνει τις σχέσεις των ανθρώπων. Δεν έχει σχέση με θέματα θρησκείας».
Η θρησκεία και οι εκπρόσωποι της ασχολούνται μόνο με θέματα της αρμοδιότητας τους, όπως το μυστήριο του θρησκευτικού γάμου, και δεν αρμόζει στην ιδιότητα τους να ασχολούνται με τις σχέσεις Κράτους-Πολίτη ή το πώς αυτές ρυθμίζονται νομικά ή να εκφέρουν άλλο λόγο που κάθε άλλο παρά αγάπης και κατανόησης είναι. Το σύμφωνο συμβίωσης, όπως και ο πολιτικός γάμος, δεν τους αφορούν και όσοι ιεροί πατέρες άσκησαν κριτική ή χρησιμοποίησαν διχαστικό λόγο ας κριθούν από το ποίμνιο τους. Έχουν, εξάλλου, αποδείξει ότι αδυνατούν να συμβαδίσουν με τους ρυθμούς μιας σύγχρονης κοινωνίας ή να κατανοήσουν στο ελάχιστο τα ανθρώπινα δικαιώματα, πόσο μάλλον να τα σεβαστούν.
Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα σύμφωνο συμβίωσης για το οποίο η Ελλάδα βρίσκεται σε επισταμένη επιτήρηση από το Συμβούλιο της Ευρώπης εφόσον δεν έχει ακόμα συμμορφωθεί με την σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το οποίο, πέρα από τις ελλείψεις του, δεν οδηγεί σε καμία κοινωνική ειρήνη, σε καμία κοινωνική δικαιοσύνη και σαφώς δεν προάγει θέματα κράτους δικαίου εφόσον διαιωνίζει πολίτες δύο ταχυτήτων. Πρόκειται για μια παρωχημένη ρύθμιση σε σχέση με το τι ισχύει σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία εδώ μας πλασάρεται ως καινοτόμος και ως εκσυγχρονισμός, αλλά θα μπορούσαμε να μιλάμε για εκσυγχρονισμό αν στην τελευταία δημοσκόπηση του πληθυσμού υπήρχε πρόβλεψη για το πόσα ομόφυλα ζευγάρια ζουν στο ίδιο νοικοκυριό, πόσα τρανς ζευγάρια, πόσα κουήρ κ.ο.κ, συν να είχαν προσμετρηθεί τα παιδιά αυτών των ζευγαριών. Από τη στιγμή που δεν έχει γίνει καμία τέτοια κίνηση από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το μόνο που ακούμε είναι ότι πρόκειται «για μια χούφτα ανθρώπων» – άρα γιατί να ασχοληθούμε με αυτούς; – και ότι τα παιδιά τους είναι ελάχιστα σε αριθμό – οπότε ας μεγαλώνουν τυπικά σε μονογονεϊκές οικογένειες αν και ουσιαστικά έχουν δύο ανθρώπους που τα φροντίζουν εξ ίσου.
Συνεπώς, από αυτή την άποψη, ένα σύμφωνο συμβίωσης εξισωμένο με τον πολιτικό γάμο ή ο ίδιος ο πολιτικός γάμος (αν η πολιτική σκηνή είχε το θάρρος να πράξει τοιουτοτρόπως) θα διασφάλιζε στα ομόφυλα ζευγάρια και στα παιδιά τους την πραγματική ισότητα και θα παρείχε δυνατότητα ίσων ευκαιριών στη συμμετοχή τους στην κοινωνία. Αυτή η ισότητα υπερασπίζεται στο ακέραιο τα δικαιώματα και το καλύτερο συμφέρον των παιδιών μας, που δεν είναι καθόλου λίγα ούτε έχουν γονείς μια χούφτα ανθρώπους, στέλνοντας το ηχηρό μήνυμα πως τόσο τα ίδια όσο και οι γονείς τους αξίζουν αναγνώρισης και πως η κοινωνική και νομική τους θέση είναι ίδια και ίση με αυτή των παντρεμένων γιαγιάδων, παππούδων, θείων, οικογενειακών φίλων και των γονέων των συμμαθητών και συμμαθητριών τους. Έτσι ο κόσμος προχωρά μπροστά και καταλαβαίνει πως μια διαφορετική σχέση, πλην της ετεροκανονικής, δεν αφορά κρεβάτια, ντουβάρια ή προσωπικές επιλογές και υποθέσεις. Στην δικαιοσύνη και την ισότητα, εξ άλλου, δεν χωρούν εκπτώσεις, το ίδιο ισχύει και στο δικαίωμα για μια αξιοπρεπή ζωή, στον σεβασμό των ανθρώπινων σχέσεων και πάνω απ’ όλα, στην προστασία των παιδιών άσχετα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου των ανθρώπων που αποφασίζουν να τα φέρουν στη ζωή και να τα μεγαλώσουν. Οτιδήποτε αντίθετο σημαίνει κατάφωρη καταπάτηση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την οποία έχει υπογράψει η Ελλάδα, η Πολιτεία οφείλει να ενεργεί προς το καλό του παιδιού και να διασφαλίζει τα δικαιώματα του.
Βλέπουμε, ωστόσο, την πολιτική σκηνή – εκτός ελάχιστων πολιτικών – να αδιαφορεί για όποια οικογένεια δεν ακολουθεί το πρότυπο της ετεροκανονικότητας. Ειδικότερα, «το κράτος έχει υποχρέωση να σέβεται τα δικαιώματα του παιδιού και να εγγυάται ότι κάθε παιδί που υπάγεται στην δικαιοδοσία του (κράτους), δεν θα υποστεί διάκριση εξαιτίας συγκεκριμένων λόγων που αφορούν το ίδιο ή τους γονείς του και οφείλει να λαμβάνει μέτρα ώστε να προστατεύεται αποτελεσματικά από κάθε μορφή διάκρισης. Επιπροσθέτως, το κράτος έχει υποχρέωση να συμβάλλει στην ευημερία και την προστασία του παιδιού – κάτι που καταπατείται κατάφωρα λόγω της απουσίας ενός ανάλογου νομοθετικού πλαισίου που να του αναγνωρίζει το δικαίωμα να έχει δύο γονείς. Ανάλογη είναι και η κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Υιοθεσία Ανηλίκων, όπου στο Άρθρο 7, παράγραφος 2 – Προϋποθέσεις Υιοθεσίας – αναφέρεται το εξής: «τα κράτη έχουν το ελεύθερο να επεκτείνουν τη Σύμβαση και στα παντρεμένα ή σε σύμφωνο συμβίωσης ζευγάρια του ίδιου φύλου. Παράλληλα, έχουν το ελεύθερο να επεκτείνουν το πεδίο της Σύμβασης σε ζευγάρια διαφορετικού ή του ίδιου φύλου που διαβιούν σε μια σταθερή σχέση».
Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, το θέμα των παιδιών χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για να μη δοθεί ούτε το ελάχιστο που λέγεται «γονική μέριμνα» σε όσα ζευγάρια έχουν παιδιά και θα συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης – όταν αυτό ψηφιστεί στην Ολομέλεια της Βουλής την Τρίτη 22 Δεκεμβρίου του 2015. Και επειδή δεν ανέχομαι αυτό το περί «διχασμού της επιστημονικής κοινότητας», παραθέτω μερικά απλά και κατανοητά στοιχεία, τα οποία βασίζονται σε πορίσματα ερευνών της μη-διχασμένης επιστημονικής κοινότητας που αποδεικνύουν ότι τίποτα μεμπτό δεν υπάρχει με όσα παιδιά μεγαλώνουν από LGBTQI γονείς, τουναντίον έρχονται να επιβεβαιώσουν το ότι η νομική αναγνώριση συμβάλλει θετικά στην άρση των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου.
Επί το ειδικότερον:
Οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στα παιδιά που μεγαλώνουν από γονείς διαφορετικού φύλου με αυτά που μεγαλώνουν από γονείς του ίδιου φύλου εφόσον οι σχολικές επιδόσεις, το επίπεδο ευφυΐας και η ανάπτυξη τους δεν έχει εμφανίσει την παραμικρή διαφορά. Το ίδιο ισχύει και για τη συναισθηματική τους ανάπτυξη και λειτουργία. Επιπροσθέτως, θεωρείται ανυπόστατος ο φόβος ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς του ίδιου φύλου θα γίνουν λεσβίες, γκέι, τρανς ή κάτι άλλο όταν θα μεγαλώσουν. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου δεν επηρεάζεται στο ελάχιστο από το περιβάλλον που μεγαλώνουν, τουναντίον αυξάνει η ευαισθητοποίηση τους απέναντι σε θέματα σεβασμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Δύο γυναίκες, δύο μητέρες;
Φυσικά και ναι. Μπορεί το ρητό «μάνα είναι μόνο μία» να ακούγεται συχνά, όμως δύο μαμάδες είναι καλύτερες από μια γιατί μοιράζονται εξ ίσου όλα τα βάρη της ανατροφής των παιδιών τους.
Μπαμπάδες σε ρόλο μαμάς;
Και γιατί όχι; Χαίρομαι αφάνταστα όταν βλέπω μπαμπάδες ν’ ασχολούνται με τα παιδιά τους στο παιγνίδι, στη βόλτα, αλλά και σε θέματα που κάποτε ήταν κατ’ εξοχήν μητρικές ασχολίες όπως το τάισμα ή η αλλαγή πάνας. Τα παιδιά ενός γκέι ζευγαριού εμφανίζουν την ίδια συναισθηματική και ψυχολογική ανάπτυξη, έχουν την ίδια συμπεριφορά και αυτονομία με τα παιδιά ενός οποιουδήποτε ετερόφυλου ζευγαριού και ο σεξουαλικός τους προσανατολισμός θα διαμορφωθεί αργότερα στη ζωή τους και όχι σε αναλογία με αυτό των γονέων τους – όπως, δηλαδή, συμβαίνει με κάθε παιδί.
Η γενική εικόνα από όσες έρευνες έτυχε να διαβάσω δείχνει ότι τα παιδιά των ομογονεϊκών οικογενειών είναι ιδιαίτερα δεκτικά σε θέματα διαφορετικότητας, είναι περισσότερο ανεκτικά, ανοικτόμυαλα και δείχνουν πολύ εύκολα κατανόηση απέναντι στους άλλους. Οι έρευνες, τέλος, στον τομέα της οικογένειας έχουν δείξει πως το παιδί επηρεάζεται περισσότερο από την λειτουργικότητα (το τι συμβαίνει μέσα στην οικογένεια) της οικογένειας του παρά από την δομή της (το βιολογικό φύλο και ο αριθμός των γονέων).
«Οι επιστήμονες», όπως διαβάζω από σχετική ανάρτηση του ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή Δημήτρη Παπαδημητριάδη στο Fecebook, «έχουμε αποφανθεί από ετών. Ακούστε μας»:
1 Wainright JL1, Patterson CJ. Peer relations among adolescents with female same-sex parents. Dev Psychol. 2008 Jan;44(1):117-26. doi: 10.1037/0012-1649.44.1.117.
2 Leonard W, Pitts M, Mitchell A, Lyons A, Smith A, Patel S, Couch M, Barrett A: Private Lives 2: The second national survey of the health and wellbeing of gay, lesbian, bisexual and transgender (GLBT) Australians. The Australian Research Centre in Sex, Health & Society, La Trobe University, Melbourne; 2012. 
3 Tuazon-McCheyne J: Two dads: Gay male parenting and its politicisation – a cooperative inquiry action research study. Aust N Z J Fam Ther 2010, 31(4 SPECIAL ISSUE):311-323. 
4 Hatzenbuehler ML, McLaughlin KA, Keyes KM, Hasin DS: The impact of institutional discrimination on psychiatric disorders in lesbian, gay, and bisexual populations: a prospective study. Am J Public Health 2010, 100(3):452-459.
5 Puckett JA, Horne SG, Levitt HM, Reeves T: Out in the country: rural sexual minority mothers. J Lesbian Stud 2011, 15(2):176-186. 
6 Patterson CJ Children of lesbian and gay parents. Child Dev. 1992 Oct;63(5):1025-42.
7 Bos HMW, Gartrell NK, van Balen F, Peyser H, Sandfort TGM: Children in Planned Lesbian Families: A Cross-Cultural Comparison Between the United States and the Netherlands. Am J Orthopsychiatry 2008, 78(2):211-219. 
8 Bos H, van Balen F: Children of the new reproductive technologies: Social and genetic parenthood. Patient Educ Counsel 2010, 81(3):429-435.
9 Bos HMW, Van Balen F, Van Den Boom DC: Lesbian families and family functioning: An overview. Patient Educ Counsel 2005, 59(3):263-275.
10 Perrin EC, Hagan JF Jr, Coleman WL, Foy JM, Goldson E, Howard BJ, Navarro A, Tanner JL, Tolmas HC: Technical report: Coparent or second-parent adoption by same-sex parents. Pediatrics 2002, 109(2 I):341-344.
11 Tasker F: Children in lesbian-led families: A review. Clin Child Psychol Psychiatr 1999, 4(2):153-166. 
12 Stacey J, Biblarz T: (How) does the sexual orientation of parents matter? Am Sociol Rev 2001, 66(2):159-183. 
13 Bailey JM, Bobrow D, Wolfe M, Mikach S: Sexual Orientation of Adult Sons of Gay Fathers. Dev Psychol 1995, 31(1):124-129. 
14 Javaid GA: The children of homosexual and heterosexual single mothers. Child Psychiatr Hum Dev 1993, 23(4):235-248. 
15 Anderssen N, Amlie C, Ytter EA: Outcomes for children with lesbian or gay parents. A review of studies from 1978 to 2000. Scand J Psychol 2002, 43(4):335-351. 
16 Cameron P: Homosexual parents: Testing “common sense” – A literature review emphasizing the Golombok and tasker longitudinal study of lesbians’ children. Psychol Rep 1999, 85(1):282-322.
17 Fitzgerald B: Children of lesbian and gay parents: A review of the literature. Marriage Fam Rev 1999, 29(1):57-75. 
18 James WH: The sexual orientation of men who were brought up in gay or lesbian households. J Biosoc Sci 2004, 36(3):371-374.
19
20 Lambert S: Gay and lesbian families: What we know and where to go from here. Fam J 2005, 13(1):43-51.
21 Brewaeys A, Ponjaert I, Van Hall EV, Golombok S: Donor insemination: Child development and family functioning in lesbian mother families. Hum Reprod 1997, 12(6):1349-1359.
22 Istar Lev A: How queer! – The development of gender identity and sexual orientation in LGBTQ-headed families. Fam Process 2010, 49(3):268-290.
23 Kuvalanka KA, Teper B, Morrison OA: COLAGE: Providing community, education, leadership, and advocacy by and for children of GLBT parents. J GLBT Fam Stud 2006, 2(3–4):71-92. 
24 Clarke V, Kitzinger C, Potter J: ‘Kids are just cruel anyway’: Lesbian and gay parents’ talk about homophobic bullying. Br J Soc Psychol 2004, 43(4):531-550.
25 Fairtlough A: Growing up with a lesbian or gay parent: Young people’s perspectives. Health Soc Care Community 2008, 16(5):521-528.
26 Heineman TV: A boy and two mothers: New variations on an old theme or a new story of triangulation? Beginning thoughts on the psychosexual development of children in nontraditional families. Psychoanal Psychol 2004, 21(1):99-115. 
27 Pawelski JG, Perrin EC, Foy JM, Allen CE, Crawford JE, Del Monte M, Kaufman M, Klein JD, Smithi K, Springer S, et al.: The effects of marriage, civil union, and domestic partnership laws on the health and well-being of children. Pediatrics 2006, 118(1):349-364.
28 Rimalower L, Caty C: The mamas and the papas: The invisible diversity of families with same-sex parents in the United States. Sex Educ 2009, 9(1):17-32.
29 Bos H, Gartrell N: Adolescents of the USA National Longitudinal Lesbian Family Study: Can Family Characteristics Counteract the Negative Effects of Stigmatization? Fam Process 2010, 49(4):559-572.
30 Bos HMW, van Balen F, van den Boom DC, Sandfort TGM: Minority stress, experience of parenthood and child adjustment in lesbian families. J Reprod Infant Psychol 2004, 22(4):291-304.
31 Gershon TD, Tschann JM, Jemerin JM: Stigmatization, self-esteem, and coping among the adolescent children of lesbian mothers. J Adolesc Health 1999, 24(6):437-445.
32 Ray V, Gregory R: School experiences of the children of lesbian and gay parents. Famiy Matters 2001, 59:7. 
33 Tasker F, Golombok S: Adults raised as children in lesbian families. Am J Orthopsychiatry 1995, 65(2):203-215.
34 Dundas S, Kaufman M: The Toronto lesbian family study. J Homosex 2000, 40(2):65-79.
35 Rivers I, Poteat VP, Noret N: Victimization, Social Support, and Psychosocial Functioning Among Children of Same-Sex and Opposite-Sex Couples in the United Kingdom. Dev Psychol 2008, 44(1):127-134.
36 Vanfraussen K, Ponjaert-Kristoffersen I, Brewaeys A: What does it mean for youngsters to grow up in a lesbian family created by means of donor insemination? J Reprod Infant Psychol 2002, 20(4):237-252.
37 Queensland Legislative Assembly: Record of Proceedings 21 June 2012. Parliament of Queensland; 2012. 
38 Bos HMW, Gartrell NK: Adolescents of the US National Longitudinal Lesbian Family Study: The impact of having a known or an unknown donor on the stability of psychological adjustment. Hum Reprod 2011, 26(3):630-637.
39 McNair R, Brown R, Perlesz A, Lindsay J, De Vaus D, Pitts M: Lesbian parents negotiating the health care system in Australia. Health Care Women Int 2008, 29(2):91-114.
40 Schmied V, Donovan J, Kruske S, Kemp L, Homer C, Fowler C: Commonalities and challenges: a review of Australian state and territory maternity and child health policies. Contemp Nurse 2011, 40(1):106-117.
41 Gartrell N, Rodas C, Deck A, Peyser H, Banks A: The National Lesbian Family Study: 4. Interviews with the 10-year-old children. Am J Orthopsychiatry 2005, 75(4):518-524.
42 Brewaeys A, Van Hall EV: Lesbian motherhood: The impact on child development and family functioning. J Psychosom Obstet Gynaecol 1997, 18(1):1-16.
43 Chan RW, Brooks RC, Raboy B, Patterson CJ: Division of Labor among Lesbian and Heterosexual Parents: Associations with Children’s Adjustment. J Fam Psychol 1998, 12(3):402-419. 
44 Flaks DK, Ficher I, Masterpasqua F, Joseph G: Lesbians Choosing Motherhood: A Comparative Study of Lesbian and Heterosexual Parents and Their Children. Dev Psychol 1995, 31(1):105-114. 
45 Gartrell N, Bos H: US national longitudinal lesbian family study: Psychological adjustment of 17-year-old adolescents. Pediatrics 2010, 126(1):28-36.
46 Golombok S, Badger S: Children raised in mother-headed families from infancy: A follow-up of children of lesbian and single heterosexual mothers, at early adulthood. Hum Reprod 2010, 25(1):150-157.
47 Golombok S, Tasker F, Murray C: Children raised in fatherless families from infancy: Family relationships and the socioemotional development of children of lesbian and single heterosexual mothers. J Child Psychol Psychiatry 1997, 38(7):783-791.
48 Biblarz TJ, Stacey J: How does the gender of parents matter? J Marriage Fam 2010, 72(1):3-22.
49 Cameron P: Gay fathers’ effects on children: a review. Psychol Rep 2009, 104(2):649-659.
50 Bos HMW: Planned gay father families in kinship arrangements. Aust N Z J Fam Ther 2010, 31(4 SPECIAL ISSUE):356-371. 
51 Erich S, Leung P, Kindle P: A comparative analysis of adoptive family functioning with gay, lesbian and heterosexual parents and their children. J GLBT Fam Stud 2005, 1(4):43-60.
52 Patterson CJ: Families of the Lesbian Baby Boom: Parents’ Division of Labor and Children’s Adjustment. Dev Psychol 1995, 31(1):115-123. 
53 Wainright JL, Patterson CJ: Delinquency, victimization, and substance use among adolescents with female same-sex parents. J Fam Psychol 2006, 20(3):526-530.
54 Wainright JL, Patterson CJ: Peer Relations Among Adolescents With Female Same-Sex Parents. Dev Psychol 2008, 44(1):117-126.
55 Wainright JL, Russell ST, Patterson CJ: Psychosocial adjustment, school outcomes, and romantic relationships of adolescents with same-sex parents. Child Dev 2004, 75(6):1886-1898.
56 Rosenfeld MJ: Nontraditional families and childhood progress through school. Demography 2010, 47(3):755-775.
57 Tasker F: Lesbian mothers, gay fathers, and their children: A review. J Dev Behav Pediatr 2005, 26(3):224-240.
58 Farr RH, Forssell SL, Patterson CJ: Parenting and child development in adoptive families: Does parental sexual orientation matter? Appl Dev Sci 2010, 14(3):164-178.
59 Vogels AG, Crone MR, Hoekstra F, Reijneveld SA: Comparing three short questionnaires to detect psychosocial dysfunction among primary school children: a randomized method. BMC Publ Health 2009, 9:489.
60 Power JJ, Perlesz A, Schofield MJ, Pitts MK, Brown R, McNair R, Barrett A, Bickerdike A: Understanding resilience in same-sex parented families: the work, love, play study. BMC Publ Health 2010, 10:115.
61 Perlesz A, McNair R: Lesbian parenting: insider’s voices. Aust N Z J Fam Ther 2004, 25(2):129-140. 
62 Davis E, Waters E, Mackinnon A, Reddihough D, Graham HK, Mehmet-Radji O, Boyd R: Paediatric quality of life instruments: a review of the impact of the conceptual framework on outcomes. Dev Med Child Neurol 2006, 48(4):311-318.
63 Landgraf JM, Abetz L, Ware JA: The CHQ User’s Manual. Firstth edition. Boston, MA: The Health Institute, New England Medical Center; 1996. 
64 Riley AW, Forrest CB, Starfield B, Green B, Kang M, Ensminger M: Reliability and validity of the adolescent health profile-types. Med care 1998, 36(8):1237-1248.
65 Riley AW, Green BF, Forrest CB, Starfield B, Kang M, Ensminger ME: A taxonomy of adolescent health: development of the adolescent health profile-types. Med care 1998, 36(8):1228-1236.
66 Waters E, Salmon L, Wake M: The parent-form Child Health Questionnaire in Australia: comparison of reliability, validity, structure, and norms. J Pediatr Psychol 2000, 25(6):381-391.
67 Waters E, Salmon L, Wake M, Hesketh K, Wright M: The Child Health Questionnaire in Australia: reliability, validity and population means. Aust N Z J Publ Health 2000, 24(2):207-210.
68 Waters EB, Salmon LA, Wake M, Wright M, Hesketh KD: The health and well-being of adolescents: a school-based population study of the self-report Child Health Questionnaire. J Adolesc Health Offic Publ Soc Adolesc Med 2001, 29(2):140-149.
69 Raat H, Landgraf JM, Oostenbrink R, Moll HA, Essink-Bot ML: Reliability and validity of the Infant and Toddler Quality of Life Questionnaire (ITQOL) in a general population and respiratory disease sample. Qual Life Res 2007, 16(3):445-460.
70 Hawes DJ, Dadds MR: Australian data and psychometric properties of the Strengths and Difficulties Questionnaire. Aust N Z J Psychiatry 2004, 38(8):644-651.
71 Goodman R, Scott S: Comparing the Strengths and Difficulties Questionnaire and the Child Behavior Checklist: is small beautiful? J Abnorm Child Psychol 1999, 27(1):17-24.
72 Mellor D: Furthering the use of the strengths and difficulties questionnaire: reliability with younger child respondents. Psychol Assess 2004, 16(4):396-401.
73 Bos HMW, van Balen F, van den Boom DC: Experience of parenthood, couple relationship, social support, and child-rearing goals in planned lesbian mother families. J Child Psychol Psychiatry 2004, 45(4):755-764.
74 Bos HMW, van Balen F: Children in planned lesbian families: Stigmatisation, psychological adjustment and protective factors. Cult Health Sex 2008, 10(3):221-236.
75 Bos H, Van Balen F, Van Den Boom D, Sandfort TG: Minority stress, experience of parenthood and child adjustment in lesbian families. J Reprod Infant Psychol 2004, 22(4):291-304.
76 Gray M, Smart D: Growing up in Australia: the longitudinal study of Australian children is now walking and talking. Family Matters 2008, 79:5-13. 
77 Slade T, Grove R, Burgess P: Kessler Psychological Distress Scale: normative data from the 2007 Australian National Survey of Mental Health and Wellbeing. Aust N Z J Psychiatry 2011, 45(4):308-316.
78 Davis E, Waters E, Wake M, Goldfeld S, Williams J, Mehmet-Radji O, Oberklaid F: Population health and wellbeing: identifying priority areas for Victorian children. Aust New Zeal Health Pol 2005, 2:16.