Το σύμφωνο συμβίωσης σε νέα βάση

Σύντομα θα ψηφιστεί, όπως όλα δείχνουν, το σύμφωνο συμβίωσης που βελτιώνει ριζικά τους όρους ελεύθερης συμβίωσης των ζευγαριών και προβλέπει πολλά από τα δικαιώματα που υπάρχουν και στον πολιτικό γάμο. Η ριζική διαφορά είναι ότι το σύμφωνο περιλαμβάνει και τα ομόφυλα ζευγάρια, κάτι που αποτελεί μια πολύ καθυστερημένη αναγνώριση, από την ελληνική πολιτεία, της ισότητας δικαιωμάτων για ένα μέρος των πολιτών από την οποία μέχρι τώρα εξαιρούντο.

Χρειάστηκε βέβαια η καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό δικαστήριο το 2013, για τη μη αναγνώριση των ομόφυλων ζευγαριών, και χρειάστηκε να περάσουν και 7 χρόνια από τότε που θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά το περιορισμένο σύμφωνο συμβίωσης από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταθέσει το 2013, και μετά την καταδίκη της Ελλάδας, ως αντιπολίτευση τότε, σχέδιο νόμου που, απ’ ότι βλέπουμε στο άρθρο της Ειρήνης Πετροπούλου στο Μωβ (της 17 Νοέμβρη), ήταν λίγο πιο μπροστά από το σχέδιο που κατέθεσε το Νοέμβρη του 2015, που είναι κυβέρνηση. Τότε το σχέδιο νόμου είχε καταψηφιστεί. Σήμερα, αναμένεται να υπερψηφιστεί από ορισμένα κόμματα, το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι και την Ένωση Κεντρώων, ενώ την τελική της γνώμη δεν έχει πει η Νέα Δημοκρατία, η οποία δήλωσε ότι επιφυλάσσεται μέχρι τελευταία στιγμή. Το ΚΚΕ θα καταψηφίσει δυστυχώς το σύμφωνο, γιατί, φαίνεται, δεν μπορεί να ασχολείται με θέματα που δεν άπτονται του ιμπεριαλισμού και των μνημονίων. Επίσης ως ανεμένετο, οι “πραγματικοί άντρες” και οι “παραδοσιακές γυναίκες” της Χρυσής Αυγής θα καταψηφίσουν (εξάλλου ο μέντοράς τους, Χίτλερ, είχε επιφυλάξει “ειδική μεταχείριση” για τους και τις ομοφυλόφιλες, στέλνοντάς τους στις φυλακές και στο θάνατο). Και οι κυβερνητικοί εταίροι του ΣΥΡΙΖΑ, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, ως υπερήφανοι ακροδεξιοί που το αποδεικνύουν διαρκώς, επίσης θα καταψηφίσουν. Δεν ξεχνούμε ότι το ίδιο είχαν κάνει με το νόμο για την υπηκοότητα των μεταναστόπουλων.

Το σύμφωνο συμβίωσης, με τη σημερινή του μορφή, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα εκδημοκρατισμού της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο όμως έχει αρκετά ελαττώματα, όπως αναφέρει το άρθρο της Ειρήνης Πετροπούλου, το οποίο εστιάζεται στις ελλείψεις και τις ανισότητες που επιφυλάσσει για τα ομόφυλα ζευγάρια, ενώ εγώ θα αναφέρω παρακάτω για τα ετερόφυλα ζευγάρια.

Βασικό θετικό στοιχείο είναι η διατήρηση του επωνύμου των εταίρων του συμφώνου όσον αφορά την πολιτεία, αλλά αρνητικό είναι το επίθετο που θα δώσουν στα παιδιά που θα γεννηθούν από το ζεύγος του συμφώνου αυτού. Το επίθετο που θα δώσουν στα παιδιά, είναι αυτό που από κοινού το ζευγάρι θα αποφασίσει και θα δηλώσει εγγράφως, πριν τη γέννησή τους και θα είναι κοινό για όλα τα παιδιά. Ποιό θα είναι όμως αυτό το κοινό επίθετο? Κατά συντριπτική πλειοψηφία, δυστυχώς, το επίθετο του ανδρός, σύμφωνα με τις νοοτροπίες της ελληνικής πατριαρχικής οικογένειας, τις οποίες το σύμφωνο δεν αμφισβητεί. Σε περίπτωση που θέσουν και τα δύο επίθετα, η σειρά θα είναι αλφαβητική, κάτι θετικό, και θα είναι μόνο δύο, απαλείφοντας τα περισσότερα του ενός επίθετα που ενδεχομένως να έχει ο ένας/μια από τους γονείς. Εάν η πολιτεία αποφάσιζε τη διατήρηση του επιθέτου και των δύο γονέων, ως επιθέτων για τα παιδιά, θα είχαμε μια εξέλιξη προς την αναγνώριση της ύπαρξης της μητέρας, όπως γίνεται με την μη μεταβολή του δικού της επιθέτου που σημαίνει αναγνώριση της αυτονομίας της.

Εδώ ερχόμαστε στην προηγούμενη αντιδραστική νομοθέτηση της Νέας Δημοκρατίας, τον Ιούνιο του 2008, όπου με την ευκαιρία της ψήφισης του -έτσι κι αλλιώς ελλιπέστατου- συμφώνου συμβίωσης, κατάργησε με λαθροχειρία το μοναδικό επίθετο που είχε τότε η γυναίκα, σύμφωνα με τον προοδευτικό νόμο για το οικογενειακό δίκαιο του 1983 που είχε ψηφιστεί από την προοδευτική τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, δηλαδή το οικογενειακό της επίθετο.

Γιατί άλλαξε το νόμο τότε η Νέα Δημοκρατία, επιβάλλοντας μια πραγματική οπισθοχώρηση στον υπάρχοντα νόμο; Μας το είπε τότε, σε δική της ενημέρωση:

“Η ΝΕΑ ΡΥΘΜΙΣΗ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΥΖΥΓΟΥΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΠΩΝΥΜΟ: Επίσης, με το σχέδιο αυτό, τροποποιείται το άρθρο 1388 Α Κ. Με βάση την ήδη ισχύουσα ρύθμιση, η γυναίκα διατηρεί και μετά το γάμο το επώνυμό της και μόνο στις κοινωνικές σχέσεις μπορεί να χρησιμοποιεί και το επώνυμο του συζύγου της. Ωστόσο μετά τη διαγραφή, αρχικά από τα διαβατήρια και κατόπιν από τις ταυτότητες, του ονόματος του συζύγου είναι πολύ δύσκολο στα νόμιμα ζεύγη να αποδείξουν, ταξιδεύοντας κυρίως στο εξωτερικό, ότι είναι καθ’ όλα νόμιμα ζεύγη και όχι παράνομα, με αποτέλεσμα να ταλαιπωρούνται, κατά τη διενέργεια διαφόρων συναλλαγών. Με την εισαγόμενη ρύθμιση, προς άρση των εμφανιζομένων προβλημάτων, παρέχεται η δυνατότητα στους συζύγους να έχουν το ίδιο επώνυμο, εάν φυσικά αμφότεροι το επιθυμούν..”

Με άλλα λόγια, αν πάνε στο Ιράν και δεν έχουν το ίδιο επίθετο, δεν θα μπορέσουν να κοιμηθούν στο ίδιο δωμάτιο ξενοδοχείου… Αυτό ήταν το γελοίο επιχείρημα, και ήταν η πρώτη φορά που έγινε τότε, μια αντιδραστική μεταρρύθμιση εις βάρος της ισότητας των δύο φύλων.

Οι αντιδράσεις από όλα τα κόμματα της Βουλής αλλά και από τις γυναικείες οργανώσεις ήταν δυναμικές. Χαρακτηριστικό είναι το ψήφισμα των γυναικείων οργανώσεων που επισυνάπτουμε παρακάτω. Η τότε Γραμματέας Ισότητας, η κ. Τσουμάνη, έβγαλε ανακοίνωση την οποία επίσης επισυνάπτουμε, όπου αντιδρά στην απόφαση της κυβέρνησής της.

Στη σημερινή συζήτηση λοιπόν, θα ήταν μια καλή ευκαιρία να ξαναέρθει το θέμα του μοναδικού επιθέτου των γυναικών και να ξηλωθεί αυτή η αντιδραστική μεταρρύθμιση.

Κατά περίεργη σύμπτωση, σήμερα όπως και το 2008, οι γυναικείες οργανώσεις δεν κλήθηκαν σε διαβούλευση για ένα θέμα που τις αφορά. Επομένως δεν είχαν τη δυνατότητα να εκφράσουν την απαίτησή τους τόσο για το επίθετο των παιδιών όσο και για το επίθετο της γυναίκας στις περιπτώσεις γάμου (θρησκευτικού ή πολιτικού) αλλά και για άλλα θέματα του συμφώνου. Η πολυδιαφημισμένη διαβούλευση έγινε με την πρόσκληση των LGBT οργανώσεων, εξαίρεσε όμως όλες τις γυναικείες οργανώσεις. Δεν συζητάμε βέβαια για την τωρινή Γραμματέα Ισότητας, που τίποτα δεν έχει διεκδικήσει από την κυβέρνηση που την διόρισε και κανένα από τα αιτήματα των γυναικείων οργανώσεων έχει προωθήσει.

Το θέμα του επιθέτου το θέτουμε πάντα στις ανακοινώσεις μας από το 2008 μέχρι σήμερα, είναι γνωστό, και καμία κυβέρνηση δεν δικαιούται να το αγνοεί γιατί δημιουργεί συνήθειες και “κεκτημένα δικαιώματα της πατριαρχίας”, που κάθε μέρα που περνά είναι και πιο δύσκολο να καμφθούν.

Εκτός από τις οργανώσεις-συλλογικότητες που συνυπογράφουν την ανακοίνωση των γυναικείων οργανώσεων που επισυνάπτουμε, ανακοινώσεις διαμαρτυρίας εξέδωσαν επίσης πολλοί φορείς και θεσμικά πρόσωπα, ενώ υπήρξε επίσης εκτεταμένη αρθρογραφία:

ΑΔΕΔΥ γραμματεία γυναικών, Γραφείο Τύπου του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ, Τομέας Γυναικών ΠΑΣΟΚ, ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ, Κουράκης Τάσος βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, Μποτόπουλος-ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ, Ελληνική Ένωση για τα δικαιώματα του Ανθρώπου, Αμανατίδου Λίτσα βουλεύτρια ΣΥΡΙΖΑ, Α’ΕΛΜΕ Θεσσαλνίκης, Ψήφισμα Γενικής Συνέλευσης 24-6-08.

Υπήρξαν και άλλες διαμαρτυρίες τις οποίες δεν έχω φυλάξει στο αρχείο μου, αλλά τις ανακοινώσεις που αναφέρω παραπάνω τις έχω ολόκληρες, απλώς δεν τις δημοσιεύω για να μην μακρύνει πολύ το δημοσίευμα.

Σίσσυ Βωβού