γράφει η Βέρα Σιατερλή
Η Κρούπσκαγια, Ναντέζντα Κονσταντίνοβνα, Νάντια (Nadezhda Konstantinovna Krupskaya), γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου1869 στην Αγία Πετρούπολη και πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου 1939 στη Μόσχα. Ρωσίδα κομουνίστρια, σύζυγος του Λένιν. Είχε ενεργό συμμετοχή στο ρωσικό επαναστατικό κίνημα και αργότερα πρωτοστάτησε στην υιοθέτηση του συστήματος της λαϊκής παιδείας.
Η Κρούπσκαγια καταγόταν από οικογένεια στρατιωτικών που είχε εμφυσήσει στην νεαρή Νάντια τα ιδανικά για μια ελεύθερη και δημοκρατική Ρωσία. Σπούδασε παιδαγωγικές επιστήμες και ήταν μέλος ρωσικών μαρξιστικών οργανώσεων από τις αρχές της δεκαετίας του 1890. Το 1894 συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Λένιν και το 1895 προσχώρησε στην Ένωση Αγώνα για την Απελευθέρωση της Εργατικής Τάξης. Τον Αύγουστο του 1896 συνελήφθη με την κατηγορία της επαναστατικής δραστηριότητας και το 1898 καταδικάστηκε σε τριετή εξορία. Ζήτησε τότε να σταλεί εκεί όπου ήταν εξόριστος ο Λένιν (στο Σουσενγκόγιε του κυβερνείου Γενισέι), τον οποίο παντρεύτηκε. Ο γάμος τους έγινε τον Μάιο του 1898 στη Σιβηρία, όπου ο Λένιν ήταν εξόριστος και κράτησε ως τον θάνατό του, μέσα από όλες τις τρικυμίες της ζωής του μεγάλου επαναστάτη.
Πέρα από τις φροντίδες που για μια ολόκληρη ζωή και υπό συνθήκες εξορίας, φτώχειας, διώξεων η Κρούπσκαγια παρείχε αφειδώς στον Λένιν με πίστη και αφοσίωση, αυτή υπήρξε και ο στενότερος συνεργάτης του στην κομματική και επαναστατική δουλειά του. Μετά την απελευθέρωσή της το 1901 (ο Λένιν είχε απελευθερωθεί έναν χρόνο νωρίτερα) πήγε στο Μόναχο για να τον συναντήσει. Εκεί εργάστηκε ως γραμματέας της σύνταξης στις εφημερίδες Ίσκρα και Εμπρός. Τον Νοέμβριο του 1905 επέστρεψε στη Ρωσία με τον σύζυγό της, αρχικά στην Αγία Πετρούπολη και μετά στην Κουοκάλα της Φιλανδίας (τότε υπό ρωσική κατοχή). Το 1907 έφυγε πάλι στο εξωτερικό με τον σύζυγό της και εγκαταστάθηκαν αρχικά στη Γενεύη, όπου η Νάντια διετέλεσε γραμματέας της εφημερίδας Προλετάριος και αργότερα του Σοσιαλδημοκράτη. Το 1912 το ζεύγος βρέθηκε στην Κρακοβία, όπου η Κρούπσκαγια, βοηθούσε τον σύζυγό της να διατηρήσει επαφή με την εφημερίδα Πράβντα και την μπολσεβίκικη κοινοβουλευτική ομάδα στην 4η κρατική Δούμα. Συμμετείχε σε διάφορα συνέδρια του Σοσιαλδημοκρατικού Επαναστατικού Κόμματος Ρωσίας καθώς και σε διάφορες κομματικές διασκέψεις και κομματικές συνελεύσεις που πραγματοποιήθηκαν έως το 1917.
Στις 3 Απριλίου 1917 επέστρεψε στη Ρωσία μαζί με τον σύζυγό της και συμμετείχε ενεργά στην Οκτωβριανή επανάσταση. Μετά την επικράτηση των μπολσεβίκων βοηθούσε τον Λένιν στην άσκηση των καθηκόντων του και υπήρξε μέλος του Συμβουλίου του Λαϊκού Επιτροπάτου της Παιδείας, ετοιμάζοντας τα πρώτα διατάγματα για την παιδεία σε συνεργασία με τους Λουνατσάρσκι και Προκόφσκι. Η Κρούπσκαγια, εκτός από τις άλλες, άκρως εμπιστευτικές, υπηρεσίες, που παρείχε στον σύζυγό της, ως το πιο έμπιστό του κομματικό στέλεχος, έγινε και υποκομισάριος (υφυπουργός) Εκπαιδεύσης και βοήθησε πολύ τα πρώτα δύσκολα χρόνια του νεαρού Σοβιετικού κράτους. Και έγινε με την αξία της υφυπουργός γιατί ο Λένιν δεν έκανε, βέβαια, ρουσφέτια! Το 1918 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών. Από το 1921 διετέλεσε πρόεδρος του Επιστημονικού Μεθοδολογικού Τμήματος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου του Λαϊκού Επιτροπάτου Παιδείας.
Εξίσου σημαντική υπήρξε η συμβολή της στη μελέτη των σπουδαιότερων προβλημάτων της μαρξιστικής παιδαγωγικής. Η Κρούπσκαγια, έδινε μεγάλη σημασία στον αγώνα εναντίον της εγκατάλειψης των παιδιών και της έλλειψης συστηματικής επίβλεψής τους, στους παιδικούς σταθμούς και στην προσχολική ηλικία. Παράλληλα συνεργάστηκε στα περιοδικά Λαϊκή Παιδεία, Λαϊκός Δάσκαλος, Για τα παιδιά μας κ.ά., με άρθρα που εξέφραζαν τις απόψεις της.
Η Νάντια ήταν επίσης αξιόλογη δημοσιολόγος και ρήτορας. Έγραψε πολλά βιβλία κομματικού περιεχομένου και τις Αναμνήσεις από τη συμβίωσή της με τον Λένιν. Το βιβλίο αυτό αποτελεί πολύτιμη ιστορική πηγή, που φωτίζει τόσο τη ζωή και τη δράση του συζύγου της όσο και πολλά βασικά γεγονότα της ιστορίας του κομουνιστικού κινήματος στη Ρωσία. Για την όλη κοινωνική, κομματική και συγγραφική της δραστηριότητα τιμήθηκε με τα παράσημα του Λένιν και της Κόκκινης Σημαίας.
Μετά το θάνατο του Λένιν, η Ναντέζντα Κρούπσκαγια παρέδωσε το κείμενο της “διαθήκης” του στη Γενική Γραμματεία του Μπολσεβίκικου Κόμματος. Το αποτελούσαν τρία σύντομα σημειώματα που υπαγόρευσε ο Λένιν στα τέλη του Δεκέμβρη του 1923 και τις αρχές του Γενάρη του 1924, λίγο πριν επιδεινωθεί ραγδαία η αρρώστια του. ‘Έχοντας διαισθανθεί την επερχόμενη ρήξη στις γραμμές του κόμματος και τον κίνδυνο του εκφυλισμού του, πρότεινε μία “αξιολόγηση” των βασικών στελεχών του, με ιδιαίτερα αρνητική αναφορά στον Στάλιν, που είχε άλλωστε μόλις έρθει σε έντονη προστριβή και με τη γυναίκα του. Η Ναντέζντα Κρούπσκαγια ήταν αυτή που επέμενε να διαβαστεί η “διαθήκη” στο 13ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, πράγμα που αναγκάστηκε να δεχτεί η τρόικα Ζινόβιεφ-Κάμενεφ-Στάλιν υπό τον όρο της μη δημοσίευσής της. Κανείς δεν ξανάκουσε για τη “διαθήκη” του Λένιν μέχρι την αποσταλινοποίηση.
Η Κρούπσκαγια, Ναντέζντα Κονσταντίνοβνα ενταφιάστηκε στην Κόκκινη Πλατεία του Κρεμλίνου, τελευταία κατοικία των περισσότερων κορυφαίων παραγόντων της πρώην ΕΣΣΔ. Υπήρξε μια αξιόλογη επιστημόνισσα και αγωνίστρια αλλά λόγω των υποχωρήσεων στον βωμό της συζυγικής ζωής και του «κουμουνιστικού καθωσπρεπισμού» και κυρίως «υπό την σκιάν του σημαντικού ανδρός» ξεθώριασε ιστορικά και χάθηκε στην ανωνυμία.
Η ζωή της ενέπνευσε τον σκηνοθέτη Μαρκ Ντονσκόι με τίτλο «ΝΑΝΤΙΑ ΚΡΟΥΠΣΚΑΓΙΑ». Πρόκειται για μια έγχρωμη ταινία μυθοπλασίας που επικεντρώνεται στην προσωπικότητα της Ναντέζντα Κονσταντίνοβα Κρούπσκαγια, νεαρής και φιλελεύθερης δασκάλας που γνώρισε τον Λένιν στα 23 της, τάχθηκε στο πλευρό του κι έγινε η γυναίκα και συνοδοιπόρος της ζωής και των αγώνων του.
πηγές: ygeiaonline.gr, lifo.gr