Το Μωβ είχε ανακοινώσει και παρουσιάσει αναλυτικά την προβολή της ταινίας Difret του σκηνοθέτη Ζερεσενάι Μπερχάνε Μεχαρί/ Zeresenay Berhane Mehari στις 26 Φεβρουαρίου 2016. Όπως φαίνεται και από το πρόγραμμα, η γνωστή και αγαπημένη συνθέτρια-τραγουδίστρια Νένα Βενετσάνου ήταν μια από τις προσκεκλημένες ομιλήτριες για τη συζήτηση που θα ακολουθούσε την προβολή της ταινίας. Αναρτούμε εδώ την ομιλία της, με δικό της σημείωμα στο τέλος.
της Νένας Βενετσάνου
Θα μιλήσω ως μία καλλιτέχνης που πιστεύει, πως οι γυναίκες έχουμε τη δική μας ιστορία, μέσα όμως σε έναν κόσμο ανδρικό και μόνο ανδρικό.
Ο Φρόυντ χαρακτήρισε την γυναικεία ψυχή ως μια Άγνωστη Μαύρη Ήπειρο, αλλά είχε την επιστημονική εντιμότητα να παραδεχτεί πως η ψυχανάλυση δεν περιλαμβάνει αναγκαστικά και τις γυναίκες.
Οι γυναίκες δεν βρίσκουμε να έχουν ζήσει πουθενά και ποτέ ισότιμα, πάντα έχουν προστάτη η αφέντη, δηλ. εξαρτώνται και ζουν μια ζωή που συμβαδίζει με τις κοινωνικές επιταγές και μεταμορφώνεται αναλόγως των εξαρτήσεών τους.
Ωστόσο πιστεύω πως οι γυναίκες μέσα από την χειρωνακτική τους εργασία στην ύπαιθρο και την κοινωνική τους προσφορά στις πόλεις, διατηρούν πολιτιστικά την φυλετική τους ταυτότητά.
Οι κοινωνίες δημιούργησαν συστηματικά εκείνες τις προϋποθέσεις για να διώχνουν τις γυναίκες από την δημόσια ζωή, με ενιαίο Λόγο και από κοινού πράξεις ανθρώπινης βίας από την εποχή της Γένεσης, έτσι οι ζωές των γυναικών μετουσιώνονται και αντί-στοιχίζονται με ό,τι συμβολικά ιερό η ανίερο εξωραΐζει, μεταμορφώνει, συμμορφώνει, παραμορφώνει το κοινωνικό στάτους των λαών μέχρι των ημερών μας.
Τα γυναικεία πρόσωπα που κοσμούν ένα, ας πούμε, γυναικείο πάνθεον, αυτές οι καλλιτεχνικές υπερ-μορφές που προεξέχουν, κρύβουν το αιώνιο θήλυ, την άνθρωπο, που ζει, αναπτύσσεται, αλλάζει, τροφοδοτώντας την ιδιοτροπία του καλλιτέχνη, ανάλογα με τις μόδες και τις εποχές.
Στα 250 χρόνια γυναικείων κινημάτων που εξανάγκασαν κατά κάποιο τρόπο την παγκόσμια κοινή γνώμη να αποδεχθεί την γυναικεία υπόσταση, η ιδέα της αναγνώρισης της γυναικείας υπόστασης συνδέθηκε ευθέως, με τις δοξασίες γύρω από τα ανεξήγητα μυστήρια της καλλιτεχνίας, που συνδέονται με τη σειρά τους και αυτά με την διαδικασία εξύψωσης της φύσης, τον Θεό και πολύ λιγότερο με τις πνευματικές ικανότητες των ανθρώπων.
Σήμερα κάτω από την οικονομική πίεση οι καλλιτέχνες αποκόβονται από το έργο τους, τα έργα τέχνης χάνουν την εντοπιότητα τους και απομακρύνονται από την αγκαλιά του δημιουργού τους, χωρίς να απασχολεί το φύλο του καλλιτέχνη, αλλά μόνο η θεματολογία, ο τρόπος , το επαγγελματικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο ένα έργο καταλήγει, ακολουθώντας δυστυχώς την ίδια πορεία και την τύχη των προϊόντων που καλύπτουν τις καταναλωτικές ανάγκες μιας παγκόσμιας αγοράς.
Για μένα, για μας τις γυναίκες, για την δική μας ιστορία έχει σημασία να γνωρίζουμε αν οι δοξασίες αυτές γύρω από τα «ανεξήγητα μυστήρια της καλλιτεχνίας» και ότι συνδέεται με την τέχνη, από πού προέρχονται, π.χ. αν προέρχονται από την Ευρώπη η την Αφρική, την Ασία ή την Αμερική, αν είναι αποτέλεσμα θρησκευτικών, πολιτικών, η ταξικών συγκρούσεων, αν προέρχονται από έναν παρελθόντα χρόνο η μια καινοτόμο προσπάθεια εξημέρωσης η και προπαγάνδας, αν παράγουν άλλον ένα κρίκο καταστολής, οικειοποίησης και εκμετάλλευσης των γυναικών, κάτι που συμβαίνει συχνά με προϊόντα στην οικοτεχνία και στην καλλιτεχνική βιοτεχνία που τα εκμεταλλεύονται οι πολυεθνικές εταιρίες, που επιχειρούν και εμπορευματοποίησαν εμφανώς το φεμινιστικό κίνημα κατ’ εικόνα του παραδοσιακού παγκόσμιου κατακερματισμού της γυναικείας ύπαρξης.
Πόση σημασία έχει σήμερα να γνωρίσουν οι γυναίκες την «μαύρη ιστορία τους»; Κάθε τι που προέρχεται από πληγές, ατέλειες, σχίσματα που μας ακολουθούν και που μας κρύβουν εκείνον τον τόπο της ισότητας ανάμεσα στους Ανθρώπους; Αυτό, σε τι συμβάλλει ώστε να ολοκληρωθούν οι αγώνες των γυναικών για ισονομία και ισότητα;
Η Αφρική, με τον απαράμιλλο πλούτο, τις βραχογραφίες και τα σπήλαια, τα εύφορα εδάφη, τα γιγάντια δάση, την Σαχάρα και την Καλαχάρι, ως ο τόπος μιας μελανόχροτης προ- Ανθρώπου με το «ξανθό» όνομα Λούση, ως ο τόπος, που μνημονεύει ο Όμηρος και ο Ησίοδος και χάνονται τα ίχνη στο βάθος των αιώνων μυθικών φυλών όπως οι Αιγίπονες , οι Ανδροφάγοι, οι Αρίμαστοι, οι Μονόμματοι, οι Γοργάδες, οι Κυνοκέφαλοι, οι Βλέμμυες, οι Στεγανόποδες, οι Σύρβοτες,…σήμερα ενδεχομένως θα μπορούσε να προτείνει μια νέα διάσταση στον τρόπο ζωής του σύγχρονου κόσμου, κόντρα στην παγκοσμιοποίηση, μια και ακόμα η Αφρικανική Ιστορία συνεπικουρούμενη από τη Αφρικανική γνώση και εμπειρία, έχει τη δυνατότητα με σοφία και έμπνευση να κοντραριστεί με τις καταναλωτικές ιδεοληψίες του σύγχρονου αδηφάγου οικονομικού μοντέλου που ερημώνει τον Πλανήτη.
Η Αφρική με συντριμμένη τη ραχοκοκαλιά της, μοιρασμένη σε χώρες χαραγμένες με το μοιρογνωμόνιο, που με τόση επιπολαιότητα, ναρκισσισμό και έπαρση χάραξε ο Δυτικός Κόσμος, στερήθηκε έναν αστικό τρόπο ζωής, ισότιμο με τους κατακτητές της, κάτι που τελικά στρέφεται πάλι εναντίον της.
Σήμερα μια παρόμοια καταστροφή του αστικού τρόπου ζωής απειλεί πια όλον τον πλανήτη. Και ενώ η μορφή του Μαντέλα εκτόξευσε την ελπίδα της πολιτικής ελευθερίας που συμπεριλαμβάνει και τις γυναίκες και που ακόμα ως παγκόσμιο σύμβολο ξεσηκώνει και στηρίζει κάθε τι που καταπολεμά την σκλαβιά, τελικά ανακόπτεται από τα νέα γεωπολιτικά παιχνίδια μιας «άνοιξης», που παγώνει τη δημοκρατία και τα πολιτικά δικαιώματα, προς όφελος της επιτάχυνσης της συσσώρευσης κεφαλαίων.
Η Αφρική έχει για κάποιους οικονομικούς προγραμματιστές, ένα τεράστιο οικονομικό απόθεμα και δυστυχώς μέσα από μια σύγχρονη γεωπολιτική, οι ζωές των Αφρικανών Γυναικών δεν μετρούν, μια και η αποικιοκρατία υποθήκευσε το ιστορικό μέλλον αυτής της Ηπείρου, παγιδεύοντας τις φυλές και καταδικάζοντάς τες να φυτοζωούν εντός μιας πάνδημης σύγκρουσης των Αφρικανικών Εθνών.
Μέσα στη βία της στρατοκρατικής τρομοκρατίας λοιπόν που εμπορευματοποιεί τα πολιτικά δικαιώματα, βία που συνθλίβει σε συμπληγάδες αναβιώσεων αρχέγονων θρησκειών τους ανθρώπους, η Αφρική διαιρείται, εξαγριώνεται, καταβαραθρώνεται. Από πολύχρωμη έγινε μονόχρωμη Αφρική. Λευκές εξουσίες αλλά και «συνειδήσεις καουτσούκ», μεταλαμπαδεύουν ποικιλοτρόπως τον μισογυνισμό, ως παραδοσιακή αξία και προϋπόθεση για το μέλλον του κόσμου.
Ποιά είναι μια εξιδανικευμένη εικόνα ενός νέου άνδρα σήμερα;
Μας την περιγράφει ο Γάλλος ποιητής Μισέλ Ντεγκύ στο ποίημα:
Ο ΝΕΟΣ
Τον ονομάζουν ο Νέος
Είναι, Έχει
σπιρούνια νικελίου
και χειροπέδες μίσους
Παραχώνει σε κλούβες
την τεράστια αϋπνία της μέρας
Γιορτάζει: τη Γιορτή της Μάνα σας
φτύνει, καταπίνει το φύλο των λέξεων
καίει
καλύπτει η βιάζει τα κορίτσια
είδωλα κατουρημένα
Προτιμώμενοί του:
ο μπάτσος, ο δικαστής , ο αδελφός.
Μια τέτοια ανδρική εικόνα κυριαρχεί σήμερα στην ζωή των Αφρικανών Γυναικών, λειτουργεί ως μοχλός καταστολής μια και παράγει θέαμα αποτρόπαιο και οδυνηρά βίαιο και σφηνώνει δυστυχώς στη συνείδηση μιας μεγάλης πλειοψηφίας ανθρώπων σε όλον το πλανήτη, την εικόνα μιας Μονόχρωμης Αφρικής που τάχα ανήκει στους Αφρικανούς, ξασπρίζοντας την πολύμορφη και πολύχρωμη Αφρική, μέσα σ’ ένα διεθνή ηλεκτρολυτικό πολιτικό κάδο.
Αυτό το κείμενο, που είχα προετοιμάσει ως πρελούδιο για την συζήτηση που επρόκειτο να γίνει γύρω από μια ταινία με θέμα την απαγωγή γυναικών στην Αιθιοπία στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας στις 26/2/2016, κάποιο παρασκήνιο εντός της αίθουσας σταμάτησε την ανάγνωσή του μόλις έφτασα στο σημείο που αναφέρομαι στον Όμηρο και τον Ησίοδο…. και ματαίωσε τη συζήτηση.
Ευχαριστώ το ΜΩΒ που είχε την ευγενή καλοσύνη να το δημοσιεύσει.