ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ – Θεματική εβδομάδα

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΩΒ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ – 2017 (θεματική εβδομάδα)

Θέμα: Ανθρώπινα δικαιώματα και δικαιώματα των γυναικών

Το Μωβ παρουσίασε σε σχολικές τάξεις τον αγώνα για την ισότητα των φύλων στην ιστορική του διάσταση, τις επιτυχίες και τις προσδοκίες των γυναικών και των γυναικείων οργανώσεων που αγωνίστηκαν και αγωνίζονται γι’ αυτή. Το μάθημα ήταν 45 λεπτά, και έγινε διάλογος και τοποθετήσεις μαθητριών και μαθητών.

Η καταπίεση των γυναικών χάνεται μέσα στο παρελθόν, θεωρείται ότι η πατριαρχία έχει ιστορία 4.000 χρόνων. Είναι εγγεγραμμένη στην ιδεολογία, τη θρησκεία, την τέχνη, τα κτίσματα (ναοί και άλλα), άρα ο αγώνας για την υπέρβαση και εξάλειψή της δεν είναι εύκολος.

►Κατά τη γαλλική επανάσταση του 1789, που θεωρείται ο θεμέλιος λίθος των σύγχρονων κοινωνιών, όπου την εξουσία των βασιλέων και πριγκήπων που ασκείτο ελέω θεού την αντικατέστησε η εξουσία των εκλεγμένων κοινοβουλίων σε όλο τον κόσμο, σταδιακά βέβαια, εκδόθηκε το καταστατικό της κείμενο, η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, η οποία έγινε προοίμιο του συντάγματος του 1791. Μ’ αυτό το σύνταγμα, δόθηκε δικαίωμα ψήφου στους άνδρες. Οι γυναίκες εκτός. Κάποιες γυναίκες της εποχής, όπως η Olympe de Gouge, έβγαλαν την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων της γυναίκας και της Πολίτιδας το 1791. Δύο χρόνια αργότερα, εκτελέστηκε. (Αρχική φωτό)

►Στην ελληνική επανάσταση, συμμετείχαν και οι γυναίκες. Κάποιες έγιναν διάσημες, όπως η Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους. Η δεύτερη, μετά την επανάσταση και την ίδρυση του ελληνικού κράτους, ζήτησε να πάρει στρατιωτική διάκριση και σύνταξη από το κράτος. Το κράτος τελικά της απένειμε σύνταξη χηρείας, ενώ αυτή διαμαρτυρήθηκε και έγραψε γράμμα και στον βασιλιά, ότι ουδέποτε παντρεύτηκε και συνεπώς δεν ήταν χήρα, και απαιτούσε σύνταξη ως στέλεχος του στρατού. https://tomov.gr/2013/03/25/%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CF%8E-%CE%BC%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%82/

►Η Οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου του ΟΗΕ, του 1948, θεωρείται θεμέλιος λίθος των μεταπολεμικών νομοθεσιών. Αναφέρεται στο άρθρο 2: Ο καθένας δικαιούται όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που αναφέρονται σ’ αυτή τη Διακήρυξη, χωρίς διάκριση οποιουδήποτε είδους, όπως φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικής ή άλλης αντίληψης, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, ιδιοκτησίας, γέννησης ή άλλης κατάστασης.

►Η ψήφος των γυναικών κατοχυρώθηκε στην Ελλάδα το 1952, ενώ για πρώτη φορά ψήφισαν οι γυναίκες στις εκλογές του 1953 και 1955. Σε προηγούμενες εποχές είχε κατοχυρωθεί ψήφος για τις δημοτικές εκλογές μόνο, και μάλιστα για γυναίκες που ήταν εγγράμματες και πάνω από 30 ετών.  Το 1934 ψήφισαν στης δημοτικές εκλογές 240 γυναίκες. Το δικαίωμα της ψήφου ήταν μεγάλο αίτημα για τις γυναικείες οργανώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, όταν έγινε η βραχύβια κυβέρνηση του βουνού, το Μάρτιο του 1944, κατοχυρώθηκε το δικαίωμα ψήφου των γυναικών και επίσης το δικαίωμά τους να γίνονται δικαστίνες και να αποκτούν σημαντικές θέσεις στη διοίκηση. Η κυβέρνηση αυτή όμως κράτησε μόνο  λίγους μήνες.

►Η ισότητα των δύο φύλων κατοχυρώνεται για πρώτη φορά στο σύνταγμα της Ελλάδας του 1975, το οποίο ψηφίστηκε μετά την πτώση της 7χρονης δικτατορίας. Ελληνίδες και Έλληνες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο.

►Την ίδια χρονιά, στις συλλογικές συμβάσεις που συνάφθηκαν στον ιδιωτικό τομέα, αναφέρεται ενιαίο κατώτατο ημερομίσθιο για γυναίκες και άνδρες, ενώ μέχρι τότε, το ημερομίσθιο ήταν διαφοροπιημένο. Π.χ. 45 δραχμές για τον άνδρα και 38 για τη γυναίκα.

►Μεγάλη τομή για τα δικαιώματα των γυναικών στην Ελλάδα, ήταν ο νόμος για το οικογενειακό δίκαιο που ψηφίστηκε το 1983. Με το νόμο αυτό κατοχυρώνεται η ισότητα των γονέων στην επιμέλεια των τέκνων, και καταργήθηκε η έννοια του αρχηγού της οικογένειας, που ήταν ο άντρας.  Επίσης, με τον παλιό νόμο, στην περίπτωση θανάτου του πατέρα, τις αποφάσεις για τα ανήλικα παιδιά δεν μπορούσε να πάρει η μητέρα, αλλά ένα οικογενειακό συμβούλιο που θα αποτελείτο από άνδρες συγγενείς του νεκρού. Φυσικά και αυτό καταργήθηκε. Η γυναίκα διατηρεί το οικογενειακό της επίθετο, και δεν παίρνει του αντρός της, ενώ τα παιδιά μπορούν να πάρουν το επίθετο της μητέρας ή του πατέρα ή και τα δύο μαζί. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα αυτή η πρόνοια δεν έχει μεγάλη ανταπόκριση στην πράξη. Καταργείται ο θεσμός της προίκας, που ήταν υποχρεωτικός για ορισμένα επαγγέλματα ανδρών και ήταν και κοινωνικά αποδεκτός. Κατοχυρώνεται το μοίρασμα της περιουσίας που αποκτήθηκε στη διάρκεια του γάμου σε περίπτωση διαζυγίου, ακόμα και αν η γυναίκα δεν εργάζεται εκτός σπιτιού, δηλαδή είναι νοικοκυρά. Καταργείται η μοιχεία ως ποινικό αδίκημα, και θεωρείται απλώς ως λόγος ισχυρού κλονισμού του γάμου. Διευκολύνεται το διαζύγιο και εισάγεται το αυτόματο διαζύγιο σε περίπτωση άρνησης ενός από τους συζύγους.

►Ο νόμος για το κακούργημα του βιασμού ψηφίζεται το 1984, και για πρώτη φορά ο βιασμός δεν θεωρείται πλέον έγκλημα κατά των ηθών, δηλαδή έγκλημα κατά της τιμής και της υπόληψης του πατέρα ή του συζύγου της γυναίκας, αλλά αναγνωρίζεται ως κακούργημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας της γυναίκας, αναγνωρίζοντας έτσι την αυτονομία του σώματος της γυναίκας και την αυτοδιάθεσή της. Ο νόμος αυτός αναφερόταν σε “εξώγαμη συνουσία” και πέρασαν πολλά χρόνια, 22 κατ’ ακρίβειαν, για να αναγνωριστεί νομικά ο βιασμός στο γάμο, που έγινε στο νόμο για την ενδοοικογενειακή βία, του 2006.

►Το 1986 νομιμοποιείται η έκτρωση, μέχρι τους τρεις μήνες της κύησης και με την απαίτηση συναίνεσης των γονέων σε περίπτωση ανηλικότητας της εγκυμονούσας. Η έκτρωση παρέχεται έκτοτε υποχρεωτικά από τα δημόσια νοσοκομεία και είναι δωρεάν. Έτσι, ικανοποιείται σε μεγάλο βαθμό το επίμονο αίτημα των γυναικείων οργανώσεων, για το δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουν εάν, πότε και πόσα παιδιά θέλουν να γεννήσουν. Και ακόμα σημαντικότερο, η έκτρωση φεύγει από τη σφαίρα της παρανομίας, που συνεπαγόταν συχνά ακατάλληλες συνθήκες για την εγκυμονούσα και κινδύνους για την υγεία και τη ζωή της. Φυσικά πάντα υπογραμμίζουμε την ανάγκη της αντισύλληψης και της πρόληψης μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, και οι γυναικείες οργανώσεις έκαναν μεγάλες δράσεις για την ενημέρωση των γυναικών πάνω σ’ αυτά τα θέματα.

►Το 2006 ψηφίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και με μεγάλη καθυστέρηση, ο νόμος για την ενδοοικογενειακή βία, η οποία όπως γνωρίζουμε δυστυχώς ασκείται στο ένα τέταρτο των σχέσεων είτε σε γάμο είτε σε ερωτικές σχέσεις (οι οποίες συμπεριλαμβάνονται στο νόμο). Ο νόμος αυτός έχει αρκετά σημαντικά ελαττώματα, όπως το θέμα της δικαστικής διαμεσολάβησης, αλλά σήμερα υπάρχει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών και των παιδιών, η οποία αποτελεί ένα πολύ πληρέστερο νομικό εργαλείο. Η Ελλάδα έχει ψηφίσει τη σύμβαση αυτή, αλλά δεν την έχει κυρώσει ακόμα για να την κάνει εσωτερικό δίκαιο, και υπάρχει μεγάλη πίεση εκ μέρους γυναικείων οργανώσεων για να κυρωθεί η σύμβαση αυτή και να προχωρήσει θετικά η νομική κάλυψη του θέματος της έμφυλης βίας. Πάντα τονίζουμε βέβαια, ότι το πρόβλημά μας δεν είναι η τιμωρία, αλλά η πρόληψη και η αποτροπή. Και δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση.

►Το 2009 ψηφίζεται ο νόμος για τη σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, που δυστυχώς είναι πολύ διαδεδομένη. Είτε από εργοδότη είτε από προϊστάμενο είτε από ισότιμο συνάδελφο. Αυτός ο νόμος είναι πολύ σημαντικός, αλλά υπάρχει μεγάλη δυσκολία για τις εργαζόμενες γυναίκες να καταγγείλουν, κυρίως λόγω της δύσκολης δικαστικής διαδικασίας, λόγω του γεγονότος ότι η γυναίκα θεωρείται πάντα ύποπτη ότι “τα ήθελε”. Πάντως είναι πολύ σημαντικός για το συμβολικό επίπεδο, και αν τα υπουργεία, ο ΟΑΕΔ και τα εργατικά σωματεία έκαναν με διάφορους τρόπους γνωστό το νόμο αυτό, θα υπήρχε περισσότερη αποτροπή. Σήμερα με την κρίση, είναι ακόμα πιο δύσκολη η καταγγελία της παρενόχλησης. Οι γυναίκες φοβούνται ότι θα χάσουν τη δουλειά τους, αν σκεφθούμε ότι υπάρχουν 1εκατομμύρια 300 χιλιάδες άνεργοι και άνεργες, ότι η ανεργία είναι πάνω από το 24% του εργατικού δυναμικού, και μάλιστα οι άνδρες είναι στο 21% ενώ οι γυναίκες στο 28%. Αν μιλήσουμε για τους νέους και νέες, τα ποσοστά είναι πολύ υψηλότερα. Παρόμοια φαινόμενα παρενόχλησης παρατηρούνται στα Πανεπιστήμια, αλλά δυστυχώς καμία νομική θωράκιση δεν υπάρχει ακόμα.

Τέλος να υπενθυμίσουμε το σημαντικό ρόλο του γυναικείου και φεμινιστικού κινήματος για την επίτευξη όλων αυτών των στόχων της ισότητας, και ότι όσες κατακτήσεις έχουμε μέχρι στιγμής οφείλονται ακριβώς σ’ αυτούς τους αγώνες. Αλλά να μην ξεχάσουμε ότι η πατριαρχία καλά κρατεί, γιατί οι νόμοι είναι σημαντικό τόσο να ψηφίζονται όσο και να εφαρμόζονται αλλά και η κοινωνία να δέχεται την ισότητα και να αγωνίζεται γι’ αυτήν σε κάθε βήμα. Αυτό μένει να το διεκδικήσουμε όλες οι γυναίκες, αλλά και οι άντρες, και μιλώντας για νέους ανθρώπους να πούμε ότι η ισότητα βελτιώνει τη ζωή όλων, άρα σε τελική ανάλυση είναι προς το συμφέρον της κοινωνικής προόδου.

Σίσσυ Βωβού – Μέλος της φεμινιστικής συλλογικότητας ΤΟ ΜΩΒ http://tomov.gr