ΠΡΟΣΩΠΑ: Ντόροθι Χότζκιν 1910 – 1994

Συντάσσει η Βέρα Σιατερλή

Η Ντόροθι Χότζκιν, Ντόροθι Μαίρη Κρόουφουτ (Dorothy Mary Crowfoot), όπως ήταν το πατρικό της όνομα, γεννήθηκε στις 12 Μαΐου του 1910 στο Κάιρο όπου ο αρχαιολόγος πατέρας της βρισκόταν σε ανασκαφική αποστολή. Ήταν η μεγαλύτερη από τις τέσσερις κόρες ενός Άγγλου υπαλλήλου της αποικιακής διοίκησης στην πρωτεύουσα της Αιγύπτου.

Οι γονείς της, Τζον Γουίντερ Κρόουφουτ (John Winter Crowfoot, 1873-1959) και Γκρέις Μαίρη Χουντ (Grace Mary Hood, 1877-1957) ταξίδευαν πολύ και άφησαν τα παιδιά τους να μεγαλώσουν σε συγγενείς. Μετά τον χωρισμό των γονέων της, ακολούθησε τη μητέρα της στην Αγγλία. Από νεαρή ηλικία η Κρόουφουτ ήταν συνεπαρμένη από τους κρυστάλλους και τις χημικές δομές.

Όταν στα 16 της διάβασε της «Βασικές Αρχές της Χημείας» του Πάρσονς αποφάσισε πως ήθελε να σπουδάσει χημεία. Το 1928 άρχισε να σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, χημεία έως το 1932. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της, ασχολήθηκε με τη μελέτη της δομής πολύπλοκων μακρομοριακών ενώσεων με την τεχνική της περίθλασης των ακτίνων Χ.

Στη συνέχεια άρχισε να εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, όπου έκανε το διδακτορικό της επάνω στις στερόλες υπό την καθοδήγηση του Τζον Ντέσμοντ Μπερνάλ (John Desmond Bernal), ο οποίος επηρέασε τόσο την επιστημονική όσο και την πολιτική της σκέψη. Εκεί γνώρισε τη νέα τότε μέθοδο της κρυσταλλογραφίας ακτίνων X που στη συνέχεια θα χρησιμοποιούσε και θα βελτίωνε για την έρευνα της. Μαζί με τον Μπερνάλ το 1934 φωτογράφησαν με αυτή τη μέθοδο για πρώτη φορά μεμονομένους κρύσταλλους μιας βιολογικής ουσίας, της πεψίνης, η οποία ανήκει στην κατηγορία των πρωτεϊνών.

Το 1932 η Χότζκιν επέστρεψε ως καθηγήτρια στο κολέγιο Σόμερβιλ της Οξφόρδης. Ανάμεσα στις φοιτήτριες της το 1946/47 ήταν και η μετέπειτα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία και τοποθέτησε ένα πορτραίτο της παλιάς της καθηγήτριας στο πρωθυπουργικό της γραφείο. Το 1932 η Χότζκιν ξεκίνησε και τη χημική ανάλυση της ινσουλίνης, μια εργασία που θα διαρκούσε 35 χρόνια μέχρι να βελτιωθεί αρκετά η τεχνολογία της κρυσταλλογραφίας ακτίνων Χ ώστε να μπορέσει να αποκαλυφθεί πλήρως η δομή του πολύπλοκου αυτού μορίου.

Το 1934 μόλις 24 ετών προσβλήθηκε από ρευματοειδή αρθρίτιδα, που με την πάροδο του χρόνου της δημιούργησε μεγάλα κινητικά προβλήματα, με αποτέλεσμα να περάσει πολλά χρόνια της ζωής της σε αναπηρικό καροτσάκι. Η δυσμενής εξέλιξη της υγείας δεν επηρέασε καθόλου το διδακτικό και ερευνητικό της έργο. Το 1970 έγινε πρύτανης του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ.

Το 1937 παντρεύτηκε τον μαρξιστή ιστορικό και πολιτικό επιστήμονα Τόμας Χότζκιν (Thomas Lionel Hodgin 1910-1982), με τον οποίο απέκτησε τρία παιδιά, τον Λούκ (1938), την Ελίζαμπεθ (1941) και τον Τόμπι (1946). Ο Χότζκιν υπήρξε δραστήριο μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας, όπως και ο μεγάλος έρωτάς της και μέντοράς της στη Χημεία, Τζον Ντέσμοντ Μπερνάλ (1901-1971), με τον οποίο συνέχισε να έχει ερωτικές σχέσεις κατά τη διάρκεια του γάμου της.

Το 1945 μαζί με τους συναδέλφους της ανέλυσαν τη δομή της πενικιλίνης, ανατρέποντας τις επιστημονικές πεποιθήσεις της εποχής με το να δείξουν πως περιείχε ένα δακτύλιο β-λακτάμης και το 1948 προχώρησε στην πλήρη διευκρίνηση της διάταξης των ατόμων στο μόριο της βιταμίνης Β12.

Το 1947 έγινε μόλις η τρίτη γυναίκα που έγινε δεκτή στη Βασιλική Ακαδημία. Η Χότζκιν ποτέ δεν υπήρξε κομμουνίστρια, αλλά κληρονόμησε από τη μητέρα της μια ευαισθησία για τις κοινωνικές ανισότητες και την αποφασιστικότητα να κάνει ό, τι μπορούσε για να αποτρέψει τις ένοπλες συγκρούσεις και ειδικότερα, την απειλή του πυρηνικού πολέμου, μέσα από τις γραμμές της διεθνούς οργάνωσης Pugwash, που ίδρυσε το 1957 ο Μπέρτραντ Ράσελ. Το 1962 η Χότζκιν συμμετείχε στη διάσκεψη Πάγκουας (Pugwash) και δραστηριοποιήθηκε προς την επίτευξη κατανόησης και συνεργασίας ανάμεσα στους επιστήμονες του Ανατολικού μπλοκ και της Δύσης.

Το 1964 η Ντόροθι Κρόουφουτ Χότζκιν βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας για τον προσδιορισμό της δομής της βιταμίνης Β12. Ήταν μόλις η τρίτη γυναίκα που είχε λάβει αυτή τη διάκριση μετά τη Μαρία Κιουρί (1911) και την κόρη αυτής, Ιρεν Ζολιό-Κιουρί (1935). Την επόμενη χρονιά βραβεύθηκε από τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β’ με το διάσημο του Τάγματος της Τιμής και έγινε η δεύτερη γυναίκα, μετά την Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, που της αποδόθηκε αυτή η τιμή.

Από το 1976 έως το 1988 διετέλεσε πρόεδρος αυτής της οργάνωσης, που συσπείρωνε στις τάξεις της πανεπιστημιακούς και πρόσωπα κύρους απ’ όλο τον κόσμο, με σκοπό τον διάλογο για τη λύση των μεγάλων προβλημάτων του πλανήτη.

Το 1983 δέχθηκε έντονες επικρίσεις, όταν προλόγισε ένα επιστημονικό άρθρο της Έλενας Τσαουσέσκου, συζύγου του ρουμάνου κομμουνιστική ηγέτη Νικολάε Τσαουσέσκου, που θεωρούταν σπουδαία χημικός, κατά τη διάρκεια της παντοδυναμίας του άνδρα της. Όταν μετά την πτώση του ρουμάνου δικτάτορα το 1989 αποκαλύφθηκε ότι η σύζυγός του δεν είχε τελειώσει ούτε καν το γυμνάσιο, η εικόνα της Χότζκιν αμαυρώθηκε ελαφρώς.

Το 1987, αποφάσισε να μην παραστεί στο συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Κρυσταλλογραφίας στην Αυστραλία για λόγους απόστασης. Το 1993 όμως παρά την αυξημένη αδυναμία, αποφάσισε να μεταβεί στο Πεκίνο για το επόμενο Συνέδριο, όπου όλοι την καλωσόρισαν έκπληκτοι. Τον επόμενο Ιούλιο στις 29 του 1994, η Ντόροθι Χότζκιν πέθανε σε ηλικία 84 ετών μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο στο σπίτι του συζύγου της στο χωριό Ίλμινγκτον, στο Γουόρικσαιρ της Αγγλίας.

Πηγή: el.wikipedia.org, sansimera.gr