Φραγκοσυριανή

Συντάσσει η Βέρα Σιατερλή

Με αφορμή την χθεσινή γενέθλια ημερομηνία 10 Μαΐου 1905 που γεννήθηκε ο μεγάλος ρεμπέτης Μάρκος Βαμβακάρης στην Ερμούπολη της Σύρου, το Μωβ παρουσιάζει το τραγούδι που τον έκανε πολύ γνωστό και φυσικά ένα από τα πρώτα τραγούδια που προσπαθεί κάποιος να μάθει όταν πιάσει μπουζούκι στα χέρια του: τη Φραγκοσυριανή!

Η Φραγκοσυριανή είναι ίσως το πιο γνωστό τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη, μαζί με όλα τα τραγούδια του που τραγούδησε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης το 1960. Γράφτηκε και φωνογραφήθηκε από τον ίδιο, το 1935. Eίναι επίσης ένα τραγούδι που έχει γνωρίσει άπειρες επανεκτελέσεις και διασκευές.

Τη δεκαετία του 1930, ο Μάρκος Βαμβακάρης, έκανε εμφανίσεις στη Σύρο, στη γενέτειρά του. Όπως ο ίδιος λέει, όταν έπαιζε, συνήθιζε να κοιτά χαμηλά και όχι το κοινό που τον παρακολουθούσε. Σε μία από αυτές τις περιπτώσεις, σήκωσε το κεφάλι του και είδε μία όμορφη κοπέλα. Συγκεκριμένα είπε:
«Όλος ο κόσμος της Σύρου μ’ αγαπούσε πολύ, διότι κι εγώ ήμουν Συριανός και το είχαν καμάρι οι Συριανοί. Κάθε καλοκαιράκι με περίμεναν να πάω στη Σύρα να παίξω και να γλεντήσει όλη η Σύρα μαζί μου. Το 1935 πήρα μαζί μου τον Μπάτη, τον αδερφό μου τον μικρό και τον πιανίστα Ροβερτάκη και πήγα για πρώτη φορά στη Σύρο, σχεδόν είκοσι χρόνια αφ’ ότου έφυγα από το νησί. Πρωτόπαιξα, λοιπόν, σ’ ένα μαγαζί στην παραλία, μαζεύτηκε όλος ο κόσμος. Κάθε βράδυ γέμιζε ο κόσμος το μαγαζί κι έκατσα περίπου δύο μήνες. Εγώ, όταν έπαιζα και τραγουδούσα, κοίταζα πάντα κάτω, αδύνατο να κοιτάξω τον κόσμο, τα έχανα. Εκεί όμως που έπαιζα, σηκώνω μια στιγμή το κεφάλι και βλέπω μια ωραία κοπέλα. Τα μάτια της ήταν μαύρα. Δεν ξανασήκωσα το κεφάλι, μόνο το βράδυ την σκεφτόμουν, την σκεφτόμουν… Πήρα, λοιπόν, μολύβι κι έγραψα πρόχειρα:
Μία φούντωση, μια φλόγα
έχω μέσα στην καρδιά
Λες και μάγια μου ‘χεις κάνει
Φραγκοσυριανή γλυκιά…
Ούτε και ξέρω πώς την λέγανε ούτε κι εκείνη ξέρει πως γι ‘ αυτήν μιλάει το τραγούδι. Όταν γύρισα στον Πειραιά, έγραψα τη Φραγκοσυριανή».

Σύνθεση – Μουσική
Το τραγούδι παίζεται στον ρυθμό 4/4 (ή και 2/4) και οι συγχορδίες έχουν την ακολουθία 1-4-5, με τις πιο διαδεδομένες αποδόσεις να είναι Ρε Μινόρε – Σολ Μινορε – Λα Ματζόρε και Σολ Μίνόρε – Ντο Μινόρε – Ρε Ματζόρε, ενώ χρησιμοποιείται η Λα# Ματζόρε στην πρώτη περίπτωση ή Ρε# Ματζόρε στη δεύτερη περίπτωση, οι οποίες χρησιμοποιούνται στη δεύτερη και στην τέταρτη στροφή κάθε στίχου. Σε κάποιες περιπτώσεις αντί για Ματζόρε παίζεται η Λα# Ματζόρε 7ης ή η Ρε# Ματζόρε 7ης, αντιστοίχως.

Στίχοι
Οι στίχοι είναι κυρίως ερωτικοί, και αναφέρονται σε μία γυναίκα, της οποίας δε γίνεται γνωστό το όνομα, παρά μόνο ότι είναι Φραγκοσυριανή. Και ο έρωτας που ζει ο ήρωας του τραγουδιού ζωντανεύει σε διάφορες περιοχές της Σύρου. Το κομμάτι αναφέρει 8 περιοχές του νησιού: Φοίνικα, Παρακοπή, Γαλησσά, Nτελαγκράτσια (ή Ποσειδωνία), Πατέλι, Νιχώρι, Αληθινή, Πισκοπιό.

Μία φούντωση, μια φλόγα
έχω μέσα στην καρδιά
λες και μάγια μου `χεις κάνει
Φραγκοσυριανή γλυκιά

Θα `ρθω να σε ανταμώσω
κάτω στην ακρογιαλιά
Θα ήθελα να σε χορτάσω
όλο χάδια και φιλιά

Θα σε πάρω να γυρίσω
Φοίνικα, Παρακοπή
Γαλησσά και Nτελαγκράτσια
και ας μου `ρθει συγκοπή

Στο Πατέλι, στο Nυχώρι
φίνα στην Αληθινή
και στο Πισκοπιό ρομάντζα
γλυκιά μου Φραγκοσυριανή

Διασκευές και πρόσληψη
Το τραγούδι έχει διασκευαστεί από αμέτρητους Έλληνες τραγουδιστές. Η πιό γνωστή πρέπει να θεωρείται αυτή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, η οποία, πιθανώς, είναι αυτή που το έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό, το 1960. Την έχουν διασκευάσει κι άλλοι καλλιτέχνες, όπως ο Γιώργος Νταλάρας. Αξιοσημείωτη είναι και η διασκευή του ελληνικού ρέγκε συγκροτήματος Locomondo, η οποία του αλλάζει εντελώς ύφος και το εκτελεί με ρέγκε ρυθμό. Επίσης, το κομμάτι διασκευάστηκε και από τον Ιταλό περφόρμερ Βινίσιο Καποσέλα, υπό τον τίτλο Contrato Per Karelias, στον δίσκο του Rebetiko Gymnastas, όπου διασκευάζονται κι άλλα ρεμπέτικα τραγούδια.

Πέρα από διασκευές έχουν γίνει σε ταινίες αλλά και σε τραγούδια μερικές αναφορές για το κομμάτι. Για παράδειγμα, ακούγεται στη γερμανική ταινία Soul Kitchen, του Φατίχ Ακίν. Ή στο Άπονη ζωή, στο οποίο το ερμηνεύει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Αναφορά στο τραγούδι γίνεται και σε ένα νοσταλγικό τραγούδι του ελληνικού χιπ χοπ συγκροτήματος, Στίχοιμα, με συμμετοχή Χρήστου Θηβαίου, ονόματι Λευκό πανί, το οποίο αναφέρει: «Θέλω να πάω σε ένα κουτούκι μια μέρα και ξάφνου να βρω τον Μάρκο Βαμβακάρη να παίζει με το κοινό […] μία φορά ν’ ακούσω έστω τη Φραγκοσυριανή».

Πηγές: www.syrosinfo.gr, el.wikipedia.org,