Εκδήλωση για το Δικαίωμα στην Αυτοάμυνα, στο Ναύπλιο

Κεντρική εικόνα: Αριστερά η Σοφία Ζαχαριάδη, δεξιά η Σίσσυ Βωβού, μπροστά η Χριστίνα Ζώνιου

Γράφει η Σίσσυ Βωβού

Στις 12 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε η ανωτέρω εκδήλωση, στην προσπάθειά μας να ενημερώσουμε τις και τους κατοίκους της πόλης για την επικείμενη δίκη στο Εφετείο, νεαρής γυναίκας που σκότωσε σε κατάσταση αυτοάμυνας στην Κόρινθο, τον Ιούνιο του 2016. Η δίκη πράγματι ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου, διεκόπη όμως για τις 27 Ιουνίου, λόγω αιτήματος της πολιτικής αγωγής, που ασκεί η μητέρα του θύματος, η οποία δήλωσε ότι δεν έχει δικηγόρο.

Υπήρξαν τρεις ομιλίες, και η εκδήλωση έκλεισε με το θέατρο φόρουμ, με συντονίστρια την Χριστίνα Ζώνιου, καθηγήτρια θεατρικών σπουδών στο τοπικό Πανεπιστήμιο.

Το θέατρο ΤΡΙΑΝΟΝ, του πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Ναυπλιέων ΔΟΠΠΑΔ, που παραχωρήθηκε για την διεξαγωγή της εκδήλωσης. Παλιό τζαμί, ιστορικό κρίτιο.

Κατ’ αρχήν αναφέρθηκε το νομικό πλαίσιο, από κείμενο που είχε ετοιμάσει η Αναστασία Γκόνη Καραμπότσου, η οποία όμως δεν κατάφερε να παρευρεθεί. Συνεχίστηκε με την ενημέρωση για σχετικές υποθέσεις από την υπογράφουσα εκ μέρους του Μωβ, ενώ έκλεισε με τη συστηματική παρουσίαση της υπόθεσης από την Σοφία Ζαχαριάδη, μέλος της φεμινιστικής ομάδας Φέμινα Τρε.

Το νομικό πλαίσιο:

Το 22 ΠΚ ορίζει το δικαίωμα στην άμυνα ως λόγο άρσης του αδίκου, δηλ. ο αμυνόμενος/αμυνόμενη μένει ατιμώρητος/ατιμώρητη στην περίπτωση που δέχεται επίθεση άμεση και παρούσα που απειλεί το έννομο αγαθό της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας ή οποιοδήποτε άλλο. Η άμυνα ισχύει επίσης και υπέρ τρίτου δηλ θα μπορούσε να υποστηριχθεί και για την Π. άμυνα υπέρ της Κ.

Έντονα υποστηρίζεται από μερίδα ποινικολόγων πως το στοιχείο της “αμεσότητας” της επίθεσης θα πρέπει να λαμβάνετε υπόψη πολύ πιο ευρέως σε εγκλήματα όπως αυτό της ενδοοιΗ εκδήλωση συνεχίστηκε με την παρουσίαση κάποιων υποθέσεων αυτοάμυνας, από την υπογράφουσα: κογενειακης/εμφυλης βίας (Υπόθεση του τυραννικου συζύγου όπως αναλύθηκε από τον καθηγητή Βαθιώτη) καθώς η γυναίκα βιώσασα βρίσκεται σε συνεχές καθεστώς φόβου και επιφυλακής για επικείμενη επίθεση.

Η διάταξη αυτή καθεαυτή, συνεπώς, δεν είναι το πρόβλημα στις υποθέσεις βίας κατά γυναικών. Το πρόβλημα είναι ένα βήμα πριν, δηλ. πως ορίζονται από το νόμο τα έμφυλα εγκλήματα, αλλά κυρίως πώς αντιμετωπίζουνται από το δικαστικό και νομικό σύστημα οι γυναίκες καταγγέλλουσες.

Μελέτες της διασποράς των ελληνικών φυλακών ως προς το στοιχείο του φύλου και των εγκληματικων πράξεων δείχνουν το σημαντικά μικρότερο ποσοστό γυναικών δραστριών, κυρίως καταδικασμενων για ανθρωποκτονία με πρόθεση (όπως η Παναγιώτα) δευτερευόντως για εγκλήματα σχετικά με ναρκωτικά και απάτες σε βάρος του δημοσίου. Σύμφωνα με τις ίδιες μελέτες 8/10 γυναίκες καταδικασμένες για ανθρωποκτονια είναι θύματα εμφυλης βίας. Η συντριπτική πλειοψηφία δεν το έχει καταγγείλει και προφανώς παρότι γίνεται εμφανές από κοινωνικούς λειτουργούς εντός φυλακών, δεν υπάρχει διαφορα στη νομική αντιμετώπιση τους. Αρχικά γιατί είναι πολύ δύσκολα αποδειξιμο (λόγω της αδυναμίας /αδιαφορίας της πολιτείας να αλλάξει τις προϋποθέσεις απόδειξης), δεύτερον επειδή πολλές από αυτές δεν το παραδέχονται/αντιλαμβάνονται ζώντας σε ένα φαύλο κύκλο βίας, η οποία πια θεωρείται φυσικοποιημένος τρόπος επίλυσης διαφωνιών.

Συνολικά νομικό και δικαστικό σύστημα εντός πατριαρχίας αντιλαμβάνονται τη βία πλήρως ανδροκεντρικά, οπότε αρχικά σε επίπεδο κοινωνικό είναι μεγάλη η ανάγκη ριζοσπαστικοποίησης της κοινωνίας σε μια φεμινιστική κατεύθυνση και οι μάχες για αλλαγές στο Νομοθετικό σύστημα με σκοπό την καταχύρωση νομικής προστασίας των γυναικών. Μεγάλο στοίχημα είναι να πάψει να αντιμετώπιζεται η γυναίκα ως θύτης όταν αμύνεται για τη ζωή της και ξανά ως θύτης όταν δέχεται έμφυλη επίθεση και δεν καταφέρνει να αμυνθεί.

Η εκδήλωση συνεχίστηκε με την παρουσίαση κάποιων υποθέσεων αυτοάμυνας, από την υπογράφουσα:
Η βία κατά των γυναικών είναι μια μεγάλη μάστιγα για τις γυναίκες και την κοινωνία και βρίσκεται στις προτεραιότητες όλων των διεθνών οργανισμών ως ένα σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να καταπολεμηθεί και να εξαλειφθεί. Πιο συγκεκριμένα, ο ΟΗΕ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν εγκαινιάσει τις κοινές προσπάθειές τους που ονομάζονται spotlight initiative.

Επίσης, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει ψηφίσει την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, το 2011, η οποία έχει υπογραφεί από 42 χώρες και έχει κυρωθεί από τις περισσότερες μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα επικύρωσε τη Σύμβαση αυτή το Μάρτιο του 2018, εισάγοντας νομοθετικές τροποποιήσεις για να εξυπηρετηθεί ο στόχος της εξάλειψης αυτής της βίας.

Οι συζυγοκτονίες ή γυναικοκτονίες στο πλαίσιο των συγγενικών ή συντροφικών σχέσεων είναι ένα τρομακτικό φαινόμενο, που μαστίζει τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας επίσης αυτό το φαινόμενο ενδημεί, με τους άντρες να ολοκληρώνουν συνηθέστερα μια βίαιη σχέση με το φόνο.
Λίγες είναι οι περιπτώσεις που οι γυναίκες αντιστέκονται σε τέτοιες επιθέσεις, και καταλήγουν στο φόνο σε κατάσταση αυτοάμυνας.

Με την γνώση των περιπτώσεων αυτοάμυνας που έχουν ασκήσει κάποιες λίγες γυναίκες για να υπερασπιστούν εαυτές και συνήθως και τα παιδιά τους, μπορούμε να αναφέρουμε ότι συχνά οι γυναίκες που σκοτώνουν τους βίαιους συζύγους δημιουργούν άλλοθι για να αποφύγουν τις νομικές συνέπειες της πράξης τους, αφού είναι πολύ γνωστό ότι η ελληνική νομοθεσία δεν λαμβάνει υπόψιν σοβαρά το τραύμα που δημιουργείται σ’ αυτές τις γυναίκες μέσα από μια μακρόχρονη κακοποίηση. Αναφέρω εδώ κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις.

Η αυτοάμυνα σε συζυγοκτονία έχει αναγνωριστεί μόνο μια φορά από τα ελληνικά δικαστήρια, τουλάχιστον στις μεταπολεμικές δεκαετίες, και συγκεκριμένα το 1989, με την αθώωση της Γεωργίας Παπαδάτου, η οποία έπνιξε τον σύζυγό της με τη γραβάτα του. Ο σύζυγος αυτός την είχε οδηγήσει νύχτα σε ερημική τοποθεσία, για να την απειλήσει για τη ζωή της σε περίπτωση που θα συνέχιζε την εργασία την οποία είχε πρόσφατα ξεκινήσει, αφού μεγάλωσαν τα παιδιά της. Μετά τις απειλές και την τρομακτική και τρομοκρατική κακοποίηση, αυτός κάπου χαλάρωσε, και η γυναίκα του έσφιξε τη γραβάτα για να γλιτώσει τη ζωή της. Μεγάλη η αλληλεγγύη των φεμινιστικών και γυναικείων οργανώσεων τότε, σημαντική και η απόφαση, δυστυχώς όμως μοναδική.

Σε επόμενες περιπτώσεις γυναικών που σκότωσαν τους ακραία κακοποιητές συζύγους τους, δυστυχώς η αυτοάμυνα δεν αναγνωρίστηκε και οι ίδιες πέρασαν αρκετά χρόνια πίσω από τα κάγκελα της φυλακής.

Η περίπτωση της κυρίας Χρυσάκη, που μετά από πολλά χρόνια κακοποίησης σκότωσε τον άντρα της γιατί ασελγούσε και βίαζε τις κόρες τους, τη 10ετία του 90, επίσης δεν συγκίνησε το δικαστήριο, παρά το γεγονός ότι πολλές φεμινιστικές ομάδες είχαν πάει να την υπερασπιστούν. Κατηγορήθηκε όχι μόνο γιατί τον σκότωσε, αλλά και γιατί εξαφάνισε το πτώμα του σε επαγγελματικό φούρνο για να κρύψει το φόνο. Οι φεμινιστικές οργανώσεις επιμέναμε τότε για το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, αλλά τα δικαστήρια την καταδίκασαν σε 12 χρόνια φυλάκιση. Τα παιδιά της ήταν με το μέρος της.

Η περίπτωση της Σανιέ Οσμάνογλου, πομάκας ρομά το 2005, που σκότωσε τον άντρα της στον ύπνο του, μετά από χρόνια κακοποίηση και μετά από κακοποίηση τη συγκεκριμένη νύχτα, με εμφανή τα σημάδια, όπου έλειπε μεγάλο κομμάτι του τριχωτού της κεφαλής και όλο το σώμα της ήταν μωλωπισμένο. Είχε την εποχή εκείνη 8 ανήλικα. Η γυναίκα μετέφερε το πτώμα τυλιγμένο σε κουβέρτα σε παρακείμενο κάδο απορριμμάτων, με τη βοήθεια του μεγάλου γιου της, ελπίζοντας να κρύψει το φόνο. Όμως το πτώμα βρέθηκε, η αυτοάμυνα δεν αναγνωρίστηκε, και καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκιση. Τα παιδιά της ήταν με το μέρος της και στο δικαστήριο δεν εμφανίστηκε πολιτική αγωγή για το νεκρό.

Η περίπτωση της Κουβανής Τζ. που σκότωσε τον πρώην σύζυγό της, το 2010, είναι ιδιαίτερη, ξεκίνησε στις 8 Ιουνίου στη Θεσσαλονίκη και συνεχίζεται για τις 15 Ιουνίου. Η γυναίκα αυτή ήταν χωρισμένη και με διαζύγιο, και είχε ζητήσει από τον άντρα της να συζητήσουν για την επικοινωνία της με το παιδί, που τότε ήταν 6 χρόνων. Εκείνος την πήγε σε ερημικό μέρος και την κακοποιούσε, εκείνη αντιστάθηκε και τον μαχαίρωσε, ενώ προσέτρεξε σε βοήθειά της ο τότε σύντροφός της, Έλληνας. Δυστυχώς ο πρώην σύζυγος σύντομα κατέληξε, και η ποινή που επιβλήθηκε σ’ αυτήν και τον τότε σύντροφό της ήταν εξοντωτική. Ισόβια και στους δύο. Δεν είχε διερμηνέα.

Ούτε στην 70χρονη γυναίκα από το Λασίθι, θύμα κακοποίησης καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της αναγνωρίστηκε η αυτοάμυνα, όταν εκείνος προσπάθησε να της βουτήξει το κεφάλι στην κατσαρόλα με το νερό που έβραζε, και εκείνη γύρισε με έναν μπαλτά και τον χτύπησε θανάσιμα. Ακόμα και το Εφετείο, τον Δεκέμβρη του 2017, δεν αναγνώρισε την αυτοάμυνα, με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε 7 χρόνια φυλάκιση. Τα παιδιά της ήταν με το μέρος της.

Μέσα και από αυτές τις υποθέσεις φαίνεται καθαρά η αυτοάμυνα των γυναικών σε χρόνια κακοποίηση, επίσης φαίνεται ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν έχουν πάρει ακόμα τα μηνύματα που έρχονται από την Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική, ότι η γυναίκα σε μια μακρόχρονη κακοποίηση αποκτά τραύμα και οι ενέργές της είναι προϊόν αυτού του τραύματος.

Η Σοφία Ζαχαριάδη περιέγραψε την υπόθεση της Π.Α. που θα εκδικαζόταν την επόμενη ημέρα, όσο και το σκεπτικό της πρωτόδικης απόφασης:

Απόφαση: ενοχή της κατηγορούμενης με το ελαφρυντικό των μη ταπεινών αιτών. Προέκυψε ότι τέλεσε την πράξη της ανθρωποκτονίας που της αποδίδεται καθώς και των πράξεων της παράνομης οπλοφορίας και οπλοχρήσιας, κινούμενη όμως όχι από ταπεινά αίτια αλλά υπό το καθεστώς του φόβου και της επιβίωσης, που την διακατέχει λόγω της χρόνιας και εξακολουθητικής κακοποίησης της από τον πατέρα της, συμπεριφορά που την έκανε και να φύγει από το σπίτι της και να κοιμάται στους δρόμους, και την έκαναν να μορφώσει τον δικό της κώδικα αξιών, σύμφωνα με τον οποίο η επιβίωσή της προηγείται και υπερτερεί της αξίας της ανθρωπινής ζωής του θανόντος γι’αυτό και έκανε χρήση του μαχαιριού που είχε στη τσάντα της χωρίς καν να ελέγξει αν το θύμα είχε μαχαίρι όπως της είπε η φίλη της και αν όντως κινδύνευε. Και όλα αυτά σε ήρεμη ψυχική κατάσταση.

Αντιφάσεις:
1. Το δικαστήριο κρίνει ότι η 22χρονη βρισκόταν σε ήρεμη ψυχική κατάσταση και ταυτόχρονα σε καθεστώς φόβου.
2. Η επιβίωση κατατάσσεται ως «καθεστώς» που μπορεί να προκύψει από το βίαιο οικογενειακό περιβάλλον ενώ αποτελεί ανθρώπινο ένστικτο και ενυπάρχει σε κάθε άνθρωπο.
Άρα μας λένε ότι το ένστικτο της επιβίωσης είναι αποκλειστικά ίδιον των ανθρώπων που έχουν υποστεί οικογενειακή βία; Δηλαδή όσες/οι δεν έχουμε υπάρξει θύματα ενδοοικογενειακής βίας δεν έχουμε ένστικτα επιβιώσης;
3. Η Νομολογία ισχυρίζεται ότι ο φόβος για την επιβίωση προκύπτει από τη βία εντός σπιτιού αλλά δεν αναγνωρίζεται φόβος τη στιγμή που: πρώτον, ζει στον δρόμο, δεύτερον δέχεται επίθεση, τρίτον, αυτός που της επιτίθεται είναι πάρα πολύ μεθυσμένος, συγκεκριμένα το 22,8 % του αίματος του περιείχε αλκοόλ, και τέταρτον, η 22χρονη είχε παρέα της μια ανήλικη την οποία ήθελε να προστατέψει.
4. Η 22χρονη εκτός των άλλων δικάζεται ΚΑΙ για τη διαμόρφωση του «δικού της κώδικα αξιών».
Και είναι να αναρωτιέσαι, ο οποιοσδήποτε κώδικας αξιών ενός ατόμου διαμορφώνεται ανεξάρτητα από την κοινωνία; Για χρόνια ενδοοικογενειακή βία, που αναγνωρίζεται μάλιστα από το δικαστήριο, η κοινωνία δε φέρει καμία ευθύνη; Οι διάφοροι φορείς και οι θεσμοί δεν φέρουν καμία ευθύνη; Ή σε περιπτώσεις πολιτών που είναι Ρομά, παραδείγματος χάριν, νίπτουν τας χείρας τους; Και συμβαίνει ναv(ξανα) δικάζουν έναν άνθρωπο για τη βία που έχει υποστεί στο όνομα ενός «ειδικού» κώδικα αξιών. Άρα μήπως για το δικαστήριο αυτός ο κώδικας αξιών έχει σχέση και με μια ειδική κατηγορία πολιτών; Και αν αυτό ισχύει αυτή η «ειδική» κατηγορία πολιτών δεν έχει δικαιώματα;

Άξονας 2:

Ως «Πανελλαδικό δίκτυο για το δικαίωμα στην Αυτοάμυνα» έχουμε την ανάγκη να καταθέσουμε ότι η βία και ο βιασμοί δεν είναι «μεμονωμένα περιστατικά» αλλά κοινωνικό φαινόμενο.

Στην πραγματικότητα το φαινόμενο αυτό αποτελεί σκοτεινό αριθμό της στατιστικής λόγω της συγκάλυψής του σε επαρχιακές κοινωνίες και της αποθάρρυνσης των θυμάτων να καταγγείλουν τα περιστατικά. Πράγμα φυσικά που αφορά και τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Με τον όρο αυτό επιχειρείται να καλυφθεί ένα τεράστιο φάσμα κακοποιητικών συμπεριφορών που μπορεί να ξεκινά από το σφύριγμα στο δρόμο μέχρι ομαδικό βιασμό και δολοφονία.

Και αναρωτιόμαστε υπάρχουν σαφή όρια που με κάποιο μαγικό τρόπο μπορούμε να διακρίνουμε ή να καταλάβουμε μέχρι πού είναι διατεθειμένος να φτάσει ο επιτιθέμενος; Και ποιος, ακριβώς, είναι ο τρόπος να ελέγξω αν κάποιος που μου επιτίθεται στο δρόμο έχει πάνω του μαχαίρι ή κάποιο άλλο όπλο; Γιατί ή απόφαση αναφέρει ότι η κατηγορούμενη δεν «έλεγξε αν ο επιτιθέμενος είχε πάνω του μαχαίρι».

Και για να επανέλθουμε στα όσα ακούστηκαν από την έδρα στο πρώτο δικαστήριο της Π., και πιο συγκεκριμένα σε αυτά που είπε η εισαγγελέας υπερασπιζόμενη την πρόταση καταδίκης της 22χρονης: στήριξε ότι αν αναγνωρίσουμε η κατηγορούμενη βρισκόταν σε κατάσταση αυτοάμυνας θα’ ναι σαν να ζούμε σε μια «κοινωνία ζούγκλας».

Και αναρωτιόμαστε μια «κοινωνία ζούγκλας» καθορίζεται από τη διαχείριση που κάνει ο αμυνόμενος ή ο επιτιθέμενος; Και πριν από αυτό, μια οποιαδήποτε πολιτισμένη κοινωνία που αποτελείται από πολίτες δε θα πρέπει να αναγνωρίζει το δικαίωμα των πολιτών στα προσωπικά τους όρια, την αυτοδιάθεση του σώματος; Και αυτά δε θα πρέπει να είναι σεβαστά και μεταξύ των πολιτών;

Αν όχι, τότε έχουμε μία κοινωνία η οποία επιτρέπει σε άντρες να παρενοχλούν και να επιτίθενται σε γυναίκες, μία κοινωνία η οποία αδιαφορεί παντελώς για τη βία που ασκείται για χρόνια εντός του σπιτιού. Μία τοπική κοινωνία η οποία σιωπά για τη βία που βλέπει ή ακούει. Αυτή η κοινωνία είναι πολιτισμένη, και όταν μια γυναίκα αμύνεται σε επίθεση που δέχεται μετά τα μεσάνυχτα θεωρείται ότι φέρνει τη «ζούγκλα».

Έχουμε λοιπόν μια νεαρή κοπέλα που για 22 χρόνια ζει σε περιβάλλον ακραίας –και μάλιστα συνεχούς- κακοποίησης. Δεν υπάρχει υποστηρικτικό περιβάλλον. Η μητέρα της κάποια στιγμή αποφασίζει να πάρει την ίδια και τα αδέρφια της να φύγει, αλλά σύντομα επιστρέφει πάλι πίσω.

Στα 14 της χρόνια η νεαρή Π. περνά από εξετάσεις και βρίσκουν ότι έχει γνωσιακή ανωριμότητα ή αλλιώς νοητική στέρηση. Ως «Πανελλαδική Δικτύωση για το δικαίωμα στην Αυτοάμυνα» δυσκολεύομαστε πολύ να αποσυνδέσουμε αυτή την στέρηση από την κατάσταση που επικρατούσε στο σπίτι αλλά και συνολικά την έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος όχι μόνο στο σπίτι αλλά και στο σχολείο. Όχι μόνο στον ιδιωτικό, αλλά και στο δημόσιο χώρο.

Δεν βρίσκεται κάποια δομή να την στηρίξει ή το περιβάλλον στο σχολείο πχ. οι καθηγητές, Σύλλογος Γονέων και κηδεμόνων, η/ο Διευθυντρια/ής, να την υποστηρίξει ώστε να συνεχίσει το σχολείο. Έτσι και δεν συνεχίζει το σχολείο καθώς δυσκολεύεται να το παρακολουθήσει… Και παρόλο που είναι τελείως «ελεύθερη» να κάνει ό,τι θέλει, δεν διαπράττει κανένα άλλο αδίκημα. Πέραν αυτού για το οποίο θα δικαστεί στο Εφετείο.

Εν συνεχεία να πω, ως γυναίκα που την επισκέπτεται αρχικά στις φυλακές Κορυδαλλού και τελευταία στις φυλακές Θήβας ότι η κατάστασή της επιδεινώνεται.
Αρχικά δυσκολευόταν να κοιμηθεί όχι μόνο από τύψεις που σκότωσε αλλά και γιατί επανερχόταν στον ύπνο της όλη αυτή η στιγμή της επίθεσης, μαζί με όλα τα αισθήματα φόβου και πανικού που της προκάλεσε.

Έχει επιχειρήσει να βλάψει την εαυτή της.
Οι γονείς της αδυνατούν να την επισκέπτονται, άρα η μόνη της επαφή με τον «έξω κόσμο» είμαστε οι γυναίκες της «Πανελλαδικής Φεμινιστικής Δικτύωσης για το δικαίωμα στην αυτοάμυνα», μια που της γράφει γράμματα και εγώ και η προηγούμενη ομιλήτρια που την επισκεπτόμαστε όσο πιο τακτικά μπορούμε.
Ακόμα περισσότερο θα ήθελα να εστιάσω στο ότι η Π. αδυνατεί να προχωρήσει στη ζωή της έστω και μέσα από τη φυλακή καθώς:
1. Το περιβάλλον της φυλακής την δυσκολεύει πάρα πολύ καθώς είναι ΚΑΙ αυτό βίαιο.
2. Δεν υπάρχουν αρκετοί κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι, να εστιάσουν σε αυτήν ώστε να της δώσουν κίνητρα να προχωρήσει: να συνεχίσει το σχολείο, να συμμετέχει σε κάποια προγράμματα στη φυλακή.
3. Θα ήθελα να γίνει σαφές ότι ένας οποιοσδήποτε άνθρωπος με γνωσιακή ανωριμότητα/νοητική στέρηση είναι πολύ νεότερος σε επίπεδο αντίληψης από αυτό που θα περίμενε κάποιος από μια 22χρονη. Η Π. αν και 24 πλέον σκέφτεται και λειτουργεί σαν να είναι πολύ νεότερη.
Άρα, ως πολύ νεότερη χρειάζεται καθοδήγηση, ηρεμία και ενδυνάμωση. Ό,τι δηλαδή της έχει στερηθεί σε όλη της την ζωή.

Με όλα τα παραπάνω που αναφέραμε, δηλαδή, το νομικό και κοινωνικό έλλειμμα σε θέματα βίας και βιασμού, την παραδοχή αυτού του ελλείμματος, την ανάληψη ευθυνών για αυτό το έλλειμμα και την απαιτούμενη συνειδητοποίηση για τις προεκτάσεις του και τις επιπτώσεις του σε ένα πολύ μεγαλύτερο, και μάλιστα αθέατο, μέρος αυτού που λέμε «κοινωνικού συνόλου» δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να καταλάβουμε τι ακριβώς έρχεται να προσφέρει ο σωφρονισμός.

Για τι σωφρονίζεται, ακριβώς, μια γυναίκα που αμύνθηκε σε μια επίθεση; Για την έλλειψη «καλών» αντανακλαστικών; Επειδή δεν έτρεξε να φύγει; Και αν πάγωσε; Επειδή έβγαλε ένα μαχαίρι για να τρομοκρατήσει και αυτή με τη σειρά της και με μια που έκανε πέτυχε στόχο;

Και γιατί «πρέπει η κοινωνία να παραδώσει λευκό τον θανόντα» όπως πρότεινε η Εισαγγελέας; Ένας 46χρονος άντρας δεν φέρει ευθύνες για τις πράξεις του; Η κονωνία συνολικά δεν φέρει ευθύνες κρυβόμενη πίσω από το δάχτυλό της στα τόσα καταγεγραμμένα και άλλα μύρια τόσα μη καταγεγραμμένα περιστατικά βίας και βιασμού κατά των γυναικών; Τις συζυγοκτονίες;

Εμείς λέμε ότι υπάρχει ένα τεράστιο έλλειμμα συνειδητοποίησης ενός κοινωνικού φαινομένου που διασχίζει φύλο, φυλή, τάξη και διασταυρώνεται με όλα τα συστήματα εξουσίας, ερχόμενου μάλιστα από τα βάθη των αιώνων: λέγεται κουλτούρα του βιασμού. Τη φυσικοποίηση δηλαδή της βίας και του βιασμού έναντι των γυναικών.

Και ως γυναίκες ζητάμε το αναφαίρετο δικαίωμα μας στην Αυτοάμυνα.
Στη θέση της Π. στη φυλακή θα μπορούσαμε να είμαστε κι εμείς.
Και μην ξεχνάμε το σύνθημα της Φεμινιστικής Δικτύωσης για το Δικαίωμα στην Αυτοάμυνα: “η Αυτοάμυνα είναι δικαίωμα στη ζωή”

Η εκδήλωση συνεχίστηκε με το θέατρο Φόρουμ, που συντόνισε η Χριστίνα Ζώνιου:
Η Φρόσω πάει σε συνέντευξη για να πιάσει δουλειά σε ένα ΙΕΚ ως καθηγήτρια. Είναι μια νέα γυναίκα, που βέβαια σ’ αυτή τη δύσκολη εποχή έχει μεγάλη ανάγκη τη δουλειά. Ο διευθυντής που την υποδέχεται, αρχίζει από την πρώτη στιγμή τα “αθώα” και “φιλικά” αγγίγματα, δεν ενδιαφέρεται για το βιογραφικό της αλλά μάλιστα της ζητά να πιούνε καφέ έξω. Κάποιες άλλες εργαζόμενες την έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι θα περάσει από μια τέτοια δυσκολία, άρα η Φρόσω είναι ψυλλιασμένη. Και όμως, κάποιες άλλες λένε, σε συνομιλίες που εξελίσσονται εν είδι χορού κάπου στη σκηνή, ότι αυτά συμβαίνουν, τι να κάνουμε, πρέπει να πάρει και τη δουλειά η κοπέλα, δύσκολες εποχές.

Μετά το τέλος του σκετς, ξεκινάει η συζήτηση. Κάποιες λένε ότι εγώ θα έκανα το τάδε ή το δείνα, ώστε και τη δουλειά να πιάσω και να μην είμαι αντικείμενο παρενόχλησης. Το σκετς επαναλήφθηκε τέσσερεις-πέντε φορές με τις διαφορετικές συμπεριφορές της κάθε γυναίκας που είχε ιδέες πώς να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση. Τελικά καμία δεν γλίτωσε από τον παρενοχλητή διευθυντή, αλλά στο τέλος βγαίνει το συμπέρασμα ότι χρειάζεται αντίσταση. Η παγίδευση της κάθε νέας γυναίκας που βρίσκεται σε τέτοιο περιβάλλον είναι φανερή.