#ThemToo: Σύριες μαρτυρούν ιστορίες βιασμού στις φυλακές του καθεστώτος

 

Αλιεύει η Ιρέν Κόντου

 

Τον Δεκέμβριο του 2017, ένα γαλλικό ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι France 2, παρουσίασε μία ομάδα γυναικών που είχαν επιβιώσει από βιασμούς και βασανιστήρια στις μυστικές φυλακές του Σύριου προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ. Στο 72 λεπτών διάρκειας φιλμ, με τίτλο «Συρία, μία πνιχτή κραυγή», οι επιζήσασες, που πλέον είναι πρόσφυγες σε Τουρκία, Ιορδανία καθώς και σε όλη την Ευρώπη, μιλάνε για τη σύλληψή και την μετέπειτα κράτησή τους, αποκαλύπτοντας πως το καθεστώς του Άσαντ χρησιμοποίησε τον βιασμό για να “πάρει το αίμα του πίσω” από τους αντιπάλους του και να υποτάξει τις κοινότητες, που αντιδρούσαν στην κυριαρχία του.

Ντοκιμαντέρ “Syrie, le cri étouffé” [Συρία, μια πνιχτή κραυγή]

Το ντοκιμαντέρ ανήλθε στην επιφάνεια σε μία κρίσιμη στιγμή, όπου παγκόσμια άρχισε ένας καταιγισμός από τολμηρές αποκαλύψεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το hashtag #MeToo για τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Η εκστρατεία πυροδοτήθηκε από το σκάνδαλο του Χολιγουντιανού παραγωγού Χάρβεϊ Γουάινσταϊν, ο οποίος χρησιμοποιούσε τη θέση του για να εκβιάσει σεξουαλικά ένα μεγάλο κατάλογο από σταρ του Χόλιγουντ. Η τάση αυτή εξαπλώθηκε παντού με αυξανόμενο ρυθμό θυμάτων, που μιλούσαν πλέον ανοιχτά, κάνοντας διασημότητες και πολιτικούς να “ξεκαβαλήσουν το καλάμι” τους.

Σε μία τολμηρή, χωρίς προηγούμενο, κίνηση, δύο γυναίκες μίλησαν ανοιχτά για τις βασανιστικές τους στιγμές, επώνυμα και χωρίς μάσκες. Σε μία πατριαρχική συριακή κοινωνία, η οποία ρίχνει το φταίξιμο στα θύματα σεξουαλικής βίας, η συζήτηση γι’ αυτό το θέμα αποτελεί ένα βαθιά ριζωμένο ταμπού. Βγάζοντας στη φόρα φρικιαστικές ιστορίες σε ένα σκοτεινό, υπόγειο κόσμο βασανιστηρίων και βιασμών, που χαρακτηρίζονται ως «αρχιπέλαγος βασανιστηρίων» σε έκθεση του 2012 από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το ντοκιμαντέρ τάραξε την αιώνια σιωπή γύρω από τέτοια θέματα, η οποία στοίχειωνε τα θύματα για πάντα και κρατούσε το ζήτημα στην αφάνεια.

Σύμφωνα με υπολογισμούς των Ηνωμένων Εθνών, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κρατούνται παράνομα από τις συριακές δυνάμεις ασφαλείας.

Ήταν βράδυ Οκτωβρίου… καθόμουν στο κρεβάτι και συλλογιζόμουν τι θα συμβεί στη συνέχεια… η πόρτα ανοίγει κι αυτοί οι ογκώδεις άνδρες εισβάλλουν μέσα… Άκουσα τον έναν να ρωτά τον άλλον «Με ποιαν ξεκινάμε;». Το αίμα μου πάγωσε. Τι σήμαινε αυτό;

Η φωνή μίας εκ των γυναικών που εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ τρέμει, καθώς θυμάται τις απεχθείς στιγμές που οδήγησαν στον βιασμό της σε ένα από τα διαβόητα κέντρα κράτησης της Συρίας. Έχοντας συλληφθεί σε ένα στρατιωτικό σημείο ελέγχου στη νότια πόλη Νταράα, επειδή είχε πάρει μέρος σε ειρηνικές διαδηλώσεις και προσπάθειες για ιατρική φροντίδα μετά από μία στρατιωτική καταστολή, η γυναίκα αναφέρει ότι κατηγορήθηκε πως “μετέφερε όπλα σε τρομοκράτες”, μία κλασική κατηγορία ενάντια στους αντιπάλους του Άσαντ.

Περιγράφει πώς, αρχικά, την υποχρέωσαν να παρακολουθεί μία άλλη γυναίκα ονόματι Alwa να τη βιάζουν, σαν προειδοποίηση ότι, αν απέκρυπτε πληροφορίες, το ίδιο θα συνέβαινε και σ’ εκείνην.

Είχαν ακινητοποιήσει την Alwa κρατώντας τα χέρια και τα πόδια της τρεις άνδρες, όσο ένας τέταρτος είχε πέσει πάνω της και τη βίαζε. Εκείνη ούρλιαζε. Απαίσιο θέαμα! Η Alwa ήταν ανύπαντρη. Το νυφικό, το γαμήλιο γλέντι, στιγμές χαράς και γαλήνης…Όλα αυτά, τα οποία της έκλεψαν, πέρασαν από το μυαλό μου εκείνη τη στιγμή.

Μιλώντας στο σκοτάδι και με το πρόσωπό της αόρατο, η φωνή της γυναίκας και το τρέμουλο στα χέρια της προδίδουν μία έντονη, συναισθηματική φόρτιση, καθώς φέρνει στο μυαλό της και πάλι αυτές τις τρομακτικές μνήμες.

Ο δικός της βιασμός συνέβη στο διαβόητο κέντρο ασφαλείας 215 στη συνοικία Καφρ Σούσα της Δαμασκού. Αναφέρει:

Τρία τέρατα μπήκαν στο δωμάτιο. Ο πρώτος άρχισε να να ξεκουμπώνει τη ζακέτα μου. Ξεκίνησε μετά να μου βγάζει με βία τα ρούχα. Ήμουν σε διαρκή άρνηση για το τι συνέβαινε. Ούρλιαζα, με τόσο πόνο που ένιωθα την ψυχή μου να φεύγει από το σώμα μου. Ολόκληρος ο κόσμος μου κατεδαφίστηκε. Ήμουν ολόγυμνη όταν συνήλθα… τα σεντόνια ήταν λερωμένα. Δε θυμόμουν τίποτα απ’ ό,τι είχε συμβεί”

Κάποια άλλη στιγμή, πέντε άνδρες τη βίασαν κατά εξακολούθηση:

Στον τέταρτο, άρχισα να νιώθω ανυπόφορο πόνο σαν τους πόνους της γέννας. Άκουσα τον έναν να λέει σε έναν άλλον: «Συνέχισε, όλα καλά!». Ένιωσα ότι συνέβαινε κάτι περίεργο. Όταν κοίταξα κάτω, αντίκρισα μία λίμνη αίματος. Προσπάθησα να σταθώ στα πόδια μου, αλλά δεν τα κατάφερα και λιποθύμησα.

Όταν ξύπνησα, ήμουν σ’ ένα νοσοκομείο. Ένας γιατρός μου είπε ότι είχα πάθει εγκεφαλικό κι έχασα πολύ αίμα. Η νοσοκόμα, αργότερα, μου είπε ότι ο γιατρός τους έπεισε πως ήμουν νεκρή για να καταφέρω να δραπετεύσω.

Μία άλλη επιζήσασα από βιασμό ήταν η Mariam Khleif από τη Χάμα, φοιτήτρια, εργαζόμενη και μητέρα τεσσάρων παιδιών. Κατά την καθεστωτική καταστολή των εξεγέρσεων στη γενέτειρά της, συμμετείχε σε αποστολές διάσωσης εν μέσω αμέτρητων θανάτων και τραυματισμών, φροντίζοντας τους πληγέντες σε ένα κοντινό υπαίθριο νοσοκομείο. Συνελήφθη, όταν δυνάμεις ασφαλείας έκαναν έφοδο στο σπίτι της, αφότου είχε γυρίσει στα κρυφά να επισκεφθεί τους δικούς της μετά από τέσσερις μήνες απουσίας. Μιλώντας με το πρόσωπο ακάλυπτο, ανατρέχει στις μέρες που την είχαν συλλάβει:

Εισέβαλαν στο σπίτι, έσπασαν την πόρτα και με έσυραν στο δρόμο. Οι γύρω άνθρωποι παρακολουθούσαν με το κεφάλι κατεβασμένο, ανήμποροι να σηκώσουν ούτε το μικρό τους δάχτυλο.

Την έβαλαν σε ένα τεθωρακισμένο μαζί με άλλες πέντε γυναίκες. Ανάμεσά τους ήταν μία 55χρονη ονόματι Um Mustafa, την οποία έδερναν και κλωτσούσαν σε όλη τη διαδρομή προς τη φυλακή.

Η Mariam περιγράφει τα ανείπωτα σωματικά βασανιστήρια που υπέστη, με αποτέλεσμα να προκληθεί σοβαρή ζημιά στο νεφρό της.

Με είχαν κρεμάσει από το ταβάνι… Τα χέρια μου δεμένα στον τοίχο… με χτυπούσαν με αφάνταστα βάναυσο τρόπο.

Όσο την ξυλοκοπούσαν, έπαιζε σε επανάληψη ένα τραγούδι που υμνούσε τον Μπασάρ Αλ Άσαντ. Καθώς περιγράφει το βασανιστήριο, η φωνή της σπάει και ξεσπάει σε κλάματα:

Πίστευα ότι είχαν τελειώσει με τα βασανιστήρια. Πόσο αφελής ήμουν! Όσα είχαν γίνει μέχρι τότε δεν συγκρίνονταν μ’ αυτά που ακολούθησαν μετά…

Όταν έπεφτε η νύχτα, διάλεγαν όμορφες κρατούμενες και τις πήγαιναν σε κάποιον Αξιωματικό Sulaiman από το Ταρτούς. Το δωμάτιό του είχε μία πόρτα που οδηγούσε σε άλλο δωμάτιο, το οποίο είχε δύο κρεβάτια κι ένα τραπέζι με κάθε λογής αλκοόλ αραδιασμένο πάνω. Κάποιες φορές προσκαλούσε ακόμα και φίλους για να παρακολουθήσουν τους βιασμούς, ένας μάλιστα συνήθης επισκέπτης ήταν ο Συνταγματάρχης Jihad, που συμμετείχε και στους βιασμούς.

Παρακολουθούσα, καθώς βίαζαν τη φίλη μου. Μία άλλη γυναίκα ήταν εφτά μηνών έγκυος, όταν την βίασαν. Απέβαλλε λόγω του βάναυσου βιασμού και από τις κλωτσιές στην κοιλιά της. Το είδα με τα ίδια μου τα μάτια, ούρλιαζα με μανία. Κανένας δεν άκουσε τίποτε…

Έριχναν ακόμα και αράκ στα σώματα των γυναικών…”

Η ίδια η Mariam βιάστηκε ομαδικά από τέσσερις άνδρες: ένας απ’ αυτούς ήταν ο συνταγματάρχης Jihad. Οι περιγραφές της για την καθημερινή βάναυση ρουτίνα των γυναικών στη φυλακή μιλάνε για απανωτό ξυλοδαρμό τη μέρα και βιασμούς τη νύχτα.

Ο βιασμός σαν όπλο πολέμου

Μία γυναίκα αξιωματικός από την Ντεράα, η οποία υπηρέτησε για οκτώ χρόνια στον στρατό του Άσαντ πριν την αυτομόλησή της, αναφέρει ότι ο βιασμός, στην αρχή τουλάχιστον, γινόταν μόνο σε κέντρα κράτησης. Μιλώντας με την πλάτη στην κάμερα, περιγράφει ότι αργότερα, έγινε πιο συστηματικός: γυναίκες βιάζονταν σε σημεία ελέγχου, στον δρόμο, στα σπίτια τους μπροστά στα μάτια των ανδρών τους.

Το καθεστώς χρησιμοποιούσε τον βιασμό για να ξεφτιλίσει τον Σύριο άνδρα. Γυναίκες βρίσκονταν υπό κράτηση για εκβιασμό των ανδρών τους. Όταν κάποιος έπαιρνε μέρος στην αντίσταση, έπαιρναν υπό κράτηση τις γυναίκες στην οικογένειά του σαν μέσο εκβιασμού.

Ενεργώντας υπό τις διαταγές στρατιωτικών, κατά τη διάρκεια επιδρομών βιάζονταν γυναίκες συγγενείς μαχητών εναντίον του Άσαντ. Οι βιασμοί βιντεοσκοπούνταν και τα βίντεο τα έστελναν στους μαχητές για να “συνθλίψουν το ηθικό των ανδρών”, δηλώνει.

Μία γυναίκα που είχε απελευθερωθεί πρόσφατα, επιβεβαιώνει ότι υπήρχε μία έντονη αύξηση στις γυναίκες υπό κράτηση τελευταία, ειδικά από περιοχές στα χέρια των επαναστατών, αποδίδοντάς το στην πρόθεση του καθεστώτος να τις χρησιμοποιήσει σαν μοχλό εκβιασμού κι ανταλλαγής αιχμαλώτων με την απέναντι πλευρά.

Κοινωνικό στίγμα: Πρόσθετα τραύματα σε ανοιχτές πληγές

Η τραγωδία των γυναικών που έπεσαν θύματα βιασμού δεν τελειώνει με την απελευθέρωσή τους. Βυθίζοντας πιο βαθιά το μαχαίρι στο κόκκαλο, ο κοινωνικός στιγματισμός για τον βιασμό και την σεξουαλική κακοποίηση σχεδόν καταστρέφει τις ζωές τους.

Ενώ οι άνδρες που επιβιώνουν από την κράτηση συνήθως αντιμετωπίζονται σαν ήρωες, οι γυναίκες εισπράττουν ελάχιστη έως καθόλου συμπόνοια, καθώς συχνά κατηγορούνται ότι ατίμασαν τις οικογένειές τους.

Σύμφωνα με μία από τις γυναίκες που έδωσαν συνέντευξη στο ντοκιμαντέρ:

Σε μία συντηρητική συριακή κοινωνία, όπως όλες οι μουσουλμανικές κοινωνίες, ο βιασμός ταράζει βασικές ισλαμικές αξίες. Βεβηλώνει κάτι πολύ ιερό όπως το σώμα μίας γυναίκας. Είναι πολύ δύσκολο για μία μουσουλμανική κοινότητα να αποδεχτεί κάτι τέτοιο γι’ αυτό κι υπάρχει τόση μυστικότητα όταν συμβαίνει.

Όταν η γυναίκα που υπήρξε θύμα βιασμού είναι και μητέρα, ανατρέπεται η ζωή ολόκληρης της οικογένειας

Για μία άλλη γυναίκα, ο θάνατος θα ήταν ευκολότερος από τον βιασμό:

“Η αυτοπεποίθησή μου διαλύθηκε εξαιτίας μιας χούφτας τεράτων. Ο βιασμός είναι πολύ χειρότερος από τον θάνατο.

Πολλές από τις γυναίκες που υπέστησαν βιασμό αποκηρύχθηκαν από τις οικογένειές τους και στιγματίστηκαν από την κοινωνία.

Μας λένε πολλοί ότι δεν έπρεπε να το επιτρέψουμε να συμβεί. Μα πώς είναι αυτό δυνατόν; Συνέβη ενάντια στη θέλησή μας”.

H συγκεκριμένη κουλτούρα αδιαλλαξίας στα χέρια του καθεστώτος αποτελεί ένα τρόπο να προκληθεί όσο το δυνατόν περισσότερη καταστροφή της υπόληψης και της τιμής ενός ανθρώπου.

Η Fawziah Hussein al-Khalaf, που επέζησε από το μακελειό της Χομς, μιλάει κι αυτή με ακάλυπτο πρόσωπο κι εξηγεί πώς οι παραστρατιωτικοί της Shabiha[ΣτΜ: Αλαουίτες που υποστηρίζουν το κόμμα των Μπααθιστών, ηγέτης του οποίου είναι η οικογένεια Άσαντ] εισέβαλαν στο σπίτι της. Παρακαλούσε να βιάσουν εκείνη για να γλυτώσουν οι κόρες της, αλλά μάταια. Τη βίασαν, μαζί με τις κόρες της, και μετά τους έκοψαν το λαρύγγι τη μια μετά την άλλη. Μόνο η Fawziah, με την κόρη της Rasha, γλύτωσαν από το μακελειό. Γεμάτες πόνο και ντροπή, δεν πλησίαζαν έκτοτε άλλους ανθρώπους. Απέφευγαν τις μαζώξεις και δεν έπαιρναν λεωφορεία.

Μία πρώην κρατούμενη από τη μυστική φυλακή “Afaq”, που απελευθερώθηκε σε μία ανταλλαγή αιχμαλώτων μεταξύ καθεστώτος και αντιπολίτευσης, ανέφερε ότι μέτρησε πέντε αυτοκτονίες από γυναίκες θύματα βιασμού στους δύο μήνες που ήταν φυλακισμένη.

“Οι γυναίκες θύματα βιασμού βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος της κοινωνίας και του καθεστώτος”, αναφέρει μία γυναίκα από την Ντεράα.

Τώρα είμαι διαζευγμένη με τέσσερα παιδιά. Είμαι μία ξένη πλέον, ένα τίποτα, ένα σώμα χωρίς ψυχή.

Όπως πολλές άλλες γυναίκες, η Mariam έγινε πρόσφυγας για να γλυτώσει από τον στιγματισμό και να ξεκινήσει μία καινούργια ζωή. Όσο περιγράφει πόσο πολύ της λείπει η Συρία, δάκρυα κυλάνε στα μάγουλά της. Αναφέρει ότι η Alwa είχε πολύ χειρότερη μοίρα. Ο ασαφής θάνατός της οδήγησε αρκετούς να υποθέσουν ότι τη σκότωσε ο πατέρας της.

Ανάμικτες αντιδράσεις του κοινού

Το ντοκιμαντέρ προκάλεσε ταραχή στα κοινωνικά δίκτυα, με αρκετούς να κοινοποιούν το βίντεο. Μερικοί ακόμα άλλαξαν τις εικόνες των προφίλ τους με τις φωτογραφίες των γυναικών που εμφανίζονται στο ντοκιμαντέρ. Ο Jean-Pierre Filiu, Γάλλος καθηγητής Μεσανατολικών σπουδών στη Σχολή Διεθνών Σχέσεων του Παρισιού, έγραψε ένα άρθρο προτρέποντας τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να ανακαλέσει το Γαλλικό “Μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής” (η υπέρτατη τιμή για πολίτη) του Σύριου δικτάτορα, όπως έκανε και με τον παραγωγό του Χόλιγουντ Χάρβεϊ Γουάινσταϊν, θυμίζοντας στον Γάλλο πρόεδρο προγενέστερες δηλώσεις του, όπου απαιτούσε την εκδίωξη και δίκη του Άσαντ για εγκλήματα πολέμου.

Σύριοι, Λιβανέζοι και Γάλλοι ακτιβιστές ξεκίνησαν μια εκστρατεία στα κοινωνικά δίκτυα, καθοδηγούμενη από τον Γάλλο φιλόσοφο Frederic Lonoir, υπογράφοντας ένα αίτημα προς τον Γάλλο πρόεδρο, καλώντας τον να παρέμβει για την απελευθέρωση των γυναικών κρατουμένων της Συρίας.

Όμως, μερικοί δεν είδαν τίποτα παραπάνω από μία πολύ λεπτή κλωστή ελπίδας για στιβαρές ενέργειες, παρ’ όλη τη σπίθα που άναψε το ντοκιμαντέρ.

O Anwar al-Bunni, επικεφαλής του Συριακού κέντρου Σπουδών και Νομικής Έρευνας, ανέφερε ότι είναι απαισιόδοξος για το κατά πόσο οι έρευνες θα φέρουν τους κατηγορούμενους ενώπιον της δικαιοσύνης.

Ο λαός της Συρίας τώρα καταλαβαίνουν πως οι κραυγές βοήθειας προς τον κόσμο για να σταματήσουν αυτές οι εγκληματικές παραβάσεις είναι άκαρπες.

Μιλώντας στο Arabi 21, αναφέρει ότι το συριακό καθεστώς μπλοκάρει την πρόοδο για το συγκεκριμένο θέμα, το οποίο είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.

Το καθεστώς χρησιμοποιεί αυτό το ζήτημα σαν όπλο. Είναι αδύνατον να υπάρξει πρόοδος όσο ο Άσαντ είναι στην εξουσία.

Η Ρωσία κι η Κίνα έχουν επανειλημμένα ασκήσει βέτο για να μπλοκάρουν τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών ενάντια στο συριακό καθεστώς, προστατεύοντας έτσι τον σύμμαχό τους από κυρώσεις για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Ο Γάλλος πρόεδρος έχει δείξει μία μάλλον χαλαρή συμπεριφορά απέναντι στο μέλλον του Άσαντ. Ένας ατέρμονος κύκλος συνομιλιών για ειρήνη μεταξύ της συριακής κυβέρνησης και της αντίπαλης πλευράς έχουν αποτύχει να βρουν μία διέξοδο για τη μοίρα των κρατουμένων.

Από την διαρκή επανάληψη μιας ιστορίας απραξίας, η απαισιοδοξία αυτή αντηχεί από τις γυναίκες στο ντοκιμαντέρ. Για τη Mariam:

Είμαι πεπεισμένη ότι οι άνθρωποι θα δουν το ντοκιμαντέρ, θα αποστρέψουν το βλέμμα και θα συνεχίσουν τις ζωές τους σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Για πάνω από πέντε χρόνια, κραυγάζουμε προς τη Δύση να πιέσει για την απελευθέρωση των Σύριων γυναικών. Τίποτα δεν έχει συμβεί.

Αυτό είναι μια κραυγή προς τις γυναίκες της Δύσης… Κάντε κάτι να βοηθήσετε τις γυναίκες της Συρίας…

 

Πηγή: https://el.globalvoices.org/2018/06/45501