Χωρίς φύλ(λ)ο συκής

Αναδημοσιεύουμε άρθρο της Σοφίας Ξυγκάκη από την εφημερίδα Εποχή (24-6-2018, http://epohi.gr/horis-fyllo-sykhs/), στο οποίο παρουσιάζει μέσα από τη δική της ματιά το τραυματικό γεγονός της μη οικειοθελούς αποχώρησης της μισής συντακτικής επιτροπής από το τότε ενιαίο Φύλο Συκής, τον Μάιο του 2014. Ως συντακτική δεν έχουμε επιλέξει μέχρι σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, να δημοσιοποιήσουμε όσα δυσάρεστα συνέβησαν τότε. Περιοριστήκαμε να συνεχίσουμε με Το Μωβ, που ξεκίνησε την “πορεία” του τον Αύγουστο του 2014, ως συνέχεια του προηγούμενου εκδοτικού μας εγχειρήματος.
Η συντακτική επιτροπή του Μωβ

Η «διάσπαση» της ομάδας της διαδικτυακής φεμινιστικής εφημερίδας Φύλο Συκής [φσ], πριν από τέσσερα χρόνια, ουδέποτε συζητήθηκε δημόσια, δυστυχώς ούτε και μεταξύ μας. Μια ανακοίνωση τον περασμένο Νοέμβριο για το φσ, στην ημερίδα «Εννοιολογήσεις και πρακτικές του φεμινισμού. Μεταπολίτευση και “μετά”», στο πλαίσιο της έκθεσης της Βουλής «Ο Φεμινισμός στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, 1974-1990. Ιδέες, συλλογικότητες, διεκδικήσεις», και μια δημοσίευση στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Μανδραγόρας είναι η αφορμή γι’ αυτό το άρθρο.

Το φσ δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2012 από δέκα γυναίκες* με δράση στο φεμινιστικό κίνημα, ως εφημερίδα γυναικείων δικαιωμάτων και γυναικείων θεμάτων και στόχος ήταν η ενδυνάμωση του φεμινιστικού λόγου. Συμμετείχα εξαρχής στις ανοιχτές συντακτικές μία φορά τον μήνα, όπως και με άρθρα μου, αλλά μπήκα στη συντακτική ομάδα έξι μήνες αργότερα. Όλες προσφέραμε εθελοντική εργασία εκτός από τη διαχειρίστρια του φσ Δήμητρα Σπανού που, μετά από αίτημά της, αμειβόταν με 300 ευρώ το μήνα. Ήταν μια εξαιρετική περίοδος συνεργασίας με μεγάλη συμμετοχή γυναικών, πολλές ιδέες και δημόσιες παρεμβάσεις, μέχρι την άνοιξη του 2014, οπότε η αναγκαιότητα να συζητήσουμε για την «ενηλικίωση» του ιστότοπου δημιούργησε τις πρώτες διαφωνίες επί της ουσίας, ενώ ταυτόχρονα οι πολιτικές εξελίξεις και οι συγκρούσεις των διάφορων συνιστωσών μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, έφεραν τριγμούς και μέσα στο φσ, δεδομένου ότι οι περισσότερες ήταν μέλη του ΣΥΡΙΖΑ.

Η έλλειψη ενός συγκροτημένου πλαισίου λειτουργίας, οι διαφορετικές αντιλήψεις σχετικά με τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία θα δημοσιεύαμε, επιβάρυναν περαιτέρω την κατάσταση, ενώ οι περισσότερες, ανάμεσά μας και η Δήμητρα Σπανού, προσπαθούσαμε με κάθε τρόπο να αποφύγουμε τη διάλυση. Συχνά όταν τσακώνεσαι το επίδικο χάνεται, και δυστυχώς σε εμάς οι φόβοι ένθεν κι ένθεν υπερίσχυσαν, παρόλο που ο καταλύτης, τελικά, δεν ήταν οι πολιτικές ή οι ιδεολογικές διαφωνίες μας, αλλά οι προσωπικές εμπάθειες ελάχιστων μελών της συντακτικής τα οποία εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία.

Τον Ιούνιο του 2014 αποχώρησαν, προφανώς όχι οικειοθελώς, σε κλίμα μεγάλης πόλωσης, οι φίλες που λίγο αργότερα δημιούργησαν το φεμινιστικό ιστότοπο Το Mωβ. Ήταν μια τραυματική εμπειρία που αποδιοργάνωσε το φσ για πολύ καιρό και έπρεπε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Επιπλέον, η Δ. Σπανού δεν θα είχε πια την ίδια διαθεσιμότητα αφού είχε δρομολογήσει σπουδές στη Γερμανία, οπότε ομόφωνα είχε παρθεί η απόφαση η καθεμία να ανεβάζει τα δικά της άρθρα στον ιστότοπο, με ατομικό κωδικό. Η απόφαση δεν εφαρμόστηκε ποτέ και το φσ προσαρμόστηκε στις ανάγκες της διαχειρίστριας.

Από το τέλος Ιανουαρίου του 2015, έπαψα να γράφω, να διορθώνω και όσα έκανα, αλλά παρέμεινα στη συντακτική, θέτοντας ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία του ιστότοπου, τη συμπεριφορά και τη χρήση γλώσσας μίσους, ενός μέλους του φσ κυρίως προς πρώην μέλη του φσ. Πέντε μήνες αργότερα έλαβα ανυπόγραφη «επαγγελματική» επιστολή «διακοπής» μου, που με χαρακτήριζε συνεργάτιδα του φσ. Η πρώτη σκέψη τότε ήταν η δημιουργία ενός αρχείου φσ στο διαδίκτυο με τα κείμενα όσων δεν αποτελούσαν πλέον μέλη του ιστότοπου και το ιστορικό της διάλυσης. Η μεγάλη ανάγκη μου να απομακρυνθώ από όλη την ιστορία καθώς και οι επιφυλάξεις από φίλες Του Mωβ για το κατά πόσο η δημοσιοποίηση μιας σύγκρουσης γυναικών θα μπορούσε να ερμηνευτεί με λανθασμένο τρόπο, με έκανε να κλείσω το ζήτημα -καίτοι πιστεύω ότι η δημόσια σύγκρουση γυναικών μπορεί να προβάλει διαφορετικό ήθος.

Η ποικιλομορφία γενιών, σπουδών, απασχόλησης της κάθε μιας ήταν που είχε δημιουργήσει την ισορροπία στο φσ και τη μοναδική εμπειρία όλων μας. Η μεγαλύτερη έκπληξη, λοιπόν, για μένα μετά τη «διάσπαση» το 2014 ήταν ότι, ενώ οι περισσότερες ήταν παλιές φίλες, η απώλεια δεν καταγράφηκε ως πλήγμα και δεν προβλημάτισε ούτε το κενό που δημιουργήθηκε στον ιστότοπο από την απουσία γυναικών που έγραφαν.

Οι ισορροπίες άλλαξαν με αυτές τις απουσίες κι έτσι δόθηκε η δυνατότητα στη Δ. Σπανού, με τη συνεπικουρία των γυναικών με τη λιγότερη συμμετοχή στο φσ, να οικειοποιηθεί έναν ιστότοπο που δεν της ανήκε, που όμως ήταν στο όνομά της κι ήταν η μόνη που είχε κωδικούς πρόσβασης. Το φσ ήταν ένα συλλογικό έργο, καμία από εμάς, εξ όσων γνωρίζω, δεν έδωσε τη συναίνεσή της να χρησιμοποιηθεί ως ατομικό μπλογκ ή ως πίστα καριέρας. Η ομιλία της Δ. Σπανού στην ημερίδα της Βουλής ανέδειξε, ωστόσο, κάτι ακόμα σημαντικότερο. Παρότι ο τίτλος της παρέμβασης της ήταν: «Πολιτικοποιώντας τα βιώματά μας την εποχή της κρίσης. Η εμπειρία του φύλου συκής», ό,τι εμπεριέχεται στη λέξη «εμπειρία» απουσίαζε: Πώς ξεκίνησε ο ιστότοπος, ποιες γυναίκες τον συναπάρτιζαν, τι στόχοι υπήρχαν, σχέσεις, επιτεύγματα, απογοητεύσεις, διαφωνίες, συναισθήματα, κ.ο.κ. Ούτε λέξη για τη διάσπαση. Η ομιλήτρια αναλώθηκε σε κενές περιεχομένου γενικότητες με γεωγραφικούς προσδιορισμούς, το ίδιο και στο κείμενο στο περιοδικό Μανδραγόρας με τον πολλά υποσχόμενο τίτλο Πολιτικοποιώντας τα βιώματά μας μέσα από το «Φύλο Συκής» – Αναστοχασμοί και προσδοκίες, που συνυπογράφει με τη Λίνα Φιλοπούλου. Οι συντάκτριες απεραντολογούν με απόψεις γενικώς περί φεμινισμού, αναφέρονται γενικώς στον πρώτο πυρήνα που προήλθε από τη Φεμινιστική Πρωτοβουλία και ότι η σύνθεση της συντακτικής επιτροπής δεν είναι η ίδια με την αρχική, χρησιμοποιούν παλιοκαιρίτικες πινελιές οικειότητας όπως «…σε ένα σπίτι στο Κουκάκι…» (διευκρινιστικά: εκεί στήθηκε το φσ) ως πληροφορία, ενώ το διαχρονικό και διατοπικό θέμα της σύγκρουσης της κομματικής με τη φεμινιστική στράτευση μεταφέρεται ως φτηνό υπονοούμενο. Τα βιώματα απουσιάζουν.

Το προβληματικό σε αυτά τα κείμενα δεν είναι κυρίως η αποσιώπηση του ιστορικού του φσ. Αυτό που σοκάρει είναι η ειλικρινής αδυναμία των συντακτριών να αναγνωρίσουν, να εκτιμήσουν και να περιγράψουν τη συμβολή των γυναικών με τις οποίες μοιράστηκαν το εγχείρημα του φσ.
Και είναι αυτή η βίαιη διαγραφή που καθιστά τούτη την παρέμβαση πλέον αναγκαία.

Σοφία Ξυγκάκη

* Σίσσυ Βωβού, Ζωή Γεωργίου, Φωτεινή Λιούρα, Χριστίνα Κούρκουλα, Φλώρα Νικολιδάκη, Δήμητρα Ρωμανού, Βέρα Σιατερλή, Δήμητρα Σπανού, Αλεξία Τσούνη, Λίνα Φιλοπούλου. Στη συνέχεια Σοφία Ξυγκάκη, Βαγγελιώ Σουμέλη.