Η κούκλα Barbie μεταμορφώνεται λόγω κριτικής

Γράφει η Βέρα Σιατερλή

Κι αν η εταιρία παιχνιδιών Mattel, κατασκευάστρια της Barbie, προσαρμόστηκε στις έρευνες, αλλάζοντας το στάνταρ πρότυπο της σεξιστικής εμφάνισης της διάσημης κούκλας, οι χριστουγεννιάτικες διαφημίσεις στην Ελλάδα καλά κρατούν, προτείνοντας στις ελληνοπούλες μόνο την κουζίνα της Barbie, την Barbie πριγκίπισσα και την ξανθιά Barbie με τα μακριά μαλλιά για άπειρα ξανθοχτενίσματα!!!


Το δώρο που ονειρεύονται πολλά κοριτσάκια αλλά και έφηβες για τις γιορτές των Χριστουγέννων ή την πρωτοχρονιά εδώ και δεκαετίες, είναι η Barbie. Η Barbie αποτελεί είδος της παγκόσμιας ιστορίας παιχνιδιών. Είναι κούκλα μόδας που κατασκευάστηκε από την αμερικανική εταιρεία παιχνιδιών, Mattel. Ξεκίνησε να παράγεται το Μάρτιο του 1959. Η δημιουργία της οφείλεται στην Αμερικανίδα επιχειρηματία Ρουθ Χάντλερ και της δόθηκε το όνομα Barbie από την κόρη της Ρουθ, Μπάρμπαρα. Η πρώτη κούκλα Barbie φορούσε ένα μαύρο και άσπρο ριγέ μαγιώ και τα μαλλιά της ήταν αλογοουρά. Ήταν διαθέσιμη είτε με ξανθά είτε με μαύρα μαλλιά. Τα ρούχα της ήταν σχεδιασμένα από τον σχεδιαστή μόδας Σάρλοτ Τζώνσον, της εταιρείας Mattel. Οι πρώτες κούκλες Barbie είχαν κατασκευαστεί στην Ιαπωνία, με τα ρούχα τους ραμμένα στο χέρι από τους Ιάπωνες.

Η εμφάνιση της Barbie έχει αλλάξει πολλές φορές, κυρίως το 1971, όποτε και τα μάτια της κούκλας προσαρμόστηκαν για να κοιτάζει μπροστά, και όχι με πλάγια ματιά όπως το αρχικό μοντέλο. Μια έκδοση της Barbie που σχεδιάστηκε στο Λος Άντζελες, απευθυνόταν σε ενήλικες συλλέκτες και κυκλοφόρησε στα τέλη του 2011. Η έκδοση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τα ΜΜΕ, καθώς έφερε σε μέρη του “σώματός της” διάφορα τατουάζ, ενώ αρκετές είχαν μη φυσιολογικές αποχρώσεις μαλλιών (π.χ. ροζ). Το περιοδικό U.S. News & World Report έγραψε: “αυτή η νέα Barbie με τατουάζ είναι κατάλληλη για τα παιδιά;” Παρ’όλα αυτά, αρκετοί γονείς στάθηκαν στο γεγονός ότι, το συγκεκριμένο στυλ εκφράζει περισσότερο την ποπ κουλτούρα και τη σύγχρονη μόδα, αφού οι περισσότεροι ποπ σταρ υιοθετούν την εμφάνιση αυτή.

Όταν όμως ένα παιχνίδι γίνεται τόσο δημοφιλές τραβά την προσοχή και γίνεται αντικείμενο μελέτης λόγω της επιρροής που ασκεί στον νεαρό πληθυσμό. Η διάσημη κούκλα διαπαιδαγωγούσε τις νέες γενιές με το στάνταρ πρότυπο της σεξιστικής εμφάνισης. Είχαμε συνηθίσει την Barbie με μακριά ξανθά μαλλιά, γαλάζια μάτια και τέλειες αναλογίες.

Η κούκλα που αποτέλεσε πρότυπο ομορφιάς στα 50 και πλέον χρόνια ύπαρξής της, κατόπιν συστηματικής κριτικής, αποφάσισε να μεταμορφωθεί! Η νέα Barbie έχει διαφορετικά πρόσωπα, μαλλιά, χρώμα δέρματος μάτια και-κυρίως- σωματότυπο! Σκοπός είναι να αντικατοπτρίζει όλους τους τύπους γυναικών.

 

Μία έρευνα ψυχολόγων από το πανεπιστήμιο του Όρεγκον και το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Κρουζ, προτείνει ότι το παιχνίδι με την Μπάρμπι περιορίζει τις επιλογές καριέρας που ένα κορίτσι πιστεύει ότι έχει. «Τα κορίτσια που έρχονται σε επαφή με την Μπάρμπι σε νεαρή ηλικία, είναι πιθανό να αναπτύξουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και εντονότερη επιθυμία για ένα πιο αδύνατο σώμα», αναφέρει η συγκεκριμένη έρευνα. Επίσης, η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία σημειώνει ότι οι κοινωνικές πιέσεις που συνδέονται με την εμφάνιση -ειδικά την αδύνατη και σέξι εμφάνιση- μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και διατροφικές διαταραχές, με όλα αυτά να επηρεάζουν αρνητικά τις επιλογές των κοριτσιών στο παρόν και στο μέλλον. Σε πείραμά τους, οι ψυχολόγοι, στο οποίο συμμετείχαν 37 κορίτσια ηλικίας 4-7 ετών από μία περιοχή της βορειοδυτικής ακτής των ΗΠΑ, ζήτησαν από τις συμμετέχουσες να παίξουν με μία κούκλα για πέντε λεπτά και στη συνέχεια να απαντήσουν σε δύο ερωτήσεις. Οι απαντήσεις ήταν σοκαριστικές. «Αυτό που παρατηρήσαμε ήταν ότι τα κορίτσια που έπαιξαν με την Μπάρμπι έδιναν πολύ λιγότερες επιλογές καριέρας στον εαυτό τους από ό,τι τα αγόρια», λέει η δρ Σέρμαν. Προς έκπληξη των ερευνητών και ερευνητριών, είτε τα κορίτσια έπαιξαν με τη Μοδάτη Μπάρμπι, είτε με την Μπάρμπι Γιατρό, δεν έκανε καμία διαφορά στις σχεδόν 25% λιγότερες επιλογές καριέρας που έδιναν στον εαυτό τους σε σύγκριση με τα αγόρια, αποκλείοντας από τη λίστα των επιλογών τους όχι μόνο ανδροκρατούμενα, αλλά και γυναικοκρατούμενα επαγγέλματα.

Μια παλαιότερη έρευνα του πανεπιστημίου Γέιλ υπολόγισε ότι για να αποκτήσει η μέση Αμερικανίδα το σωματότυπο της Μπάρμπι, πρέπει να είναι κατά 60 εκατοστά ψηλότερη, να έχει κατά 7,6 εκατοστά μακρύτερο λαιμό, 10 εκατοστά μεγαλύτερη περιφέρεια στήθους και 15 εκατοστά λεπτότερη μέση. Αλλη έρευνα του Κεντρικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Φινλανδίας υπολόγισε ότι αν η Μπάρμπι ήταν γυναίκα θα είχε 17 με 22% λιγότερο σωματικό λίπος από αυτό που απαιτείται για να έχει εμμηνόρροια.

Η εταιρεία, είχε δεχτεί πολλές κατηγορίες ότι προβάλλει ένα και μοναδικό πρότυπο ομορφιάς. Εδώ και μερικά χρόνια λοιπόν η Mattel, μάρκα της πιο διάσημης κούκλας στον κόσμο κάνει μεγάλα βήματα για να ξεφύγει από τη στερεότυπη φιγούρα μιας λεπτής γυναίκας, ξανθιάς και με «μέση σφήκας».

Κυκλοφορούν πλέον Barbie διαφορετικών εθνοτήτων και μορφών (κοντή, ψηλή, λεπτή με καμπύλες ή ατέλειες) κι αυτό την κάνει πιο ανθρώπινη.
Οι κούκλες Barbie έχουν κατηγορηθεί ότι κατευθύνουν τα νεαρά κορίτσια να ενδιαφέρονται μόνο για την εμφάνιση και την μόδα. Τώρα προσπαθούν να εμπνεύσουν επίσης με το μυαλό τους και τις πνευματικές ικανότητές τους,.

Την προηγούμενη από την επέτειο της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, η Barbie εισήγαγε μια παρτίδα από νέες κούκλες που βασίζονται σε στοιχεία της πραγματικής ζωής. Οι νέες κούκλες ήρθαν αφού η εταιρία Mattel διεξήγαγε έρευνα σε 8.000 μητέρες ανά τον κόσμο και διαπίστωσε ότι το 86% ανησυχεί για το είδος των μοντέλων στο οποίο εκτίθενται οι κόρες τους.

“Τα κορίτσια ήταν πάντα σε θέση να παίξουν διαφορετικούς ρόλους και επαγγέλματα με τη Barbie και είμαστε ενθουσιασμένοι που θα πέσουν οι προβολείς στα μοντέλα της πραγματικής ζωής για να τους υπενθυμίσουμε ότι μπορούν να είναι οτιδήποτε», έγραψε η Lisa McKnight, ανώτερη αντιπρόεδρος και γενική διευθύντρια της Barbie , σε ένα δελτίο τύπου.

Η Mattel λοιπόν εισήγαγε τις κούκλες σε δύο ξεχωριστές σειρές Barbies: “Γυναίκες που εμπνέουν” (Inspiring Women), βασισμένες σε ιστορικά στοιχεία, και νέα μοντέλα κούκλας στη σειρά που ονομάζεται “Shero” για εμπνευσμένες σύγχρονες γυναίκες. Και οι δύο σειρές αντανακλούν την υψηλότερη τιμή της μάρκας Barbie: μια μοναδική κούκλα που γίνεται με την ομοιότητα μιας πραγματικής γυναίκας.

 

Οι ιθύνοντες της Mattel λένε ότι έπρεπε να ταιριάξει με την εποχή αλλά και με τα κορίτσια που είχαν τελείως διαφορετικό στυλ.

Η Barbie αναγνωρίζει όλα τα γυναικεία μοντέλα ρόλων. Η σειρά Inspiring Women αποτίνει φόρο τιμής σε ξεχωριστές ηρωίδες της εποχής τους. Γυναίκες θαρραλέες που ανέλαβαν κινδύνους, άλλαξαν κανόνες και άνοιξαν το δρόμο για γενιές κοριτσιών να ονειρεύονται. Τέτοιες είναι η ζωγράφος Φρίντα Κάλο, η πυρηνική επιστήμονας Κάθριν Τζόνσον, η αεροπόρος Αμέλια Έρχαρτ κλπ. Αλλά και η διάσημη κινέζα μπαλλαρίνα Yuan Yuan Tan και Γερμανίδα επιχειρηματίας σχεδιάστρια Leyla Piedayesh.

Άλλες κούκλες περιλαμβάνουν τον Ιταλίδα αστέρα ποδοσφαίρου Σάρα Γκάμα, την δημοσιογράφο και εκδότη της Travel Channel Martyna Wojciechowska, και την κινέζα ηθοποιό Xiaotong Guan.

Εκτός από τις διάσημες κυκλοφόρησαν στην σειρά “Shero” για εμπνευσμένες σύγχρονες γυναίκες. Οι κούκλες “Shero” δεν προορίζονται να παραχθούν μαζικά ή να κυκλοφορήσουν για αγορά, αλλά η Mattel έχει κάνει εξαιρέσεις στο παρελθόν για τα πιο δημοφιλή μοντέλα κούκλας. Έτσι μετά την κυκλοφορία της Barbie με καμπύλες, τώρα η ξανθιά κούκλα έρχεται και με ισλαμική μαντίλα. Η εμβληματική κούκλα απέχει παρασάγγας από την ξανθιά φασιονίστα που είχαμε συνηθίσει.

Η ‘Hijarbie’, όπως την αποκαλούν δημιουργήθηκε από την 24χρονη Haneefah Adam, από τη Νιγηρία, η οποία ήθελε να δημιουργήσει μία κούκλα που να ντύνεται όπως η ίδια. Είναι άξιο έρευνας, αν και κατά πόσο τα νέα μοντέλα της Μπάρμπι θα επηρεάσουν τα νεαρά κορίτσια, και πώς.

Πηγή: thensmagazine.gr, cnn.gr, barbie.mattel.com, η Καθημερινή, el.wikipedia.org