Γροθιά στο στομάχι της κοινωνίας μας οι βιασμοί παιδιών

Γράφει ο Νίκος Φωτόπουλος

Αλιεύει η Στέλλα Σάμου

Bιαστής ο θείος, ο νονός, ο ξάδερφος, ακόμη κι ο πατέρας! Γροθιά στο στομάχι της πολιτισμένης (;) κοινωνίας μας αποτελούν τα συμπεράσματα μεγάλης έρευνας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ για τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών.

Τα αποτελέσματα προέρχονται από τα στοιχεία μιας δεκαετίας του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του ιδρύματος και της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης και σε αυτά στηρίζονται υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που έφτασαν στα αστυνομικά τμήματα και την Εισαγγελία Θεσσαλονίκης τη δεκαετία 2005-2015.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής με τίτλο «Η κακοποίηση στην παιδική ηλικία. Επιδημιολογική διερεύνηση του φαινομένου βάσει ιατροδικαστικών εκθέσεων και ευρημάτων» που εκπονήθηκε, υπό την επίβλεψη του καθηγητή του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, Θεόδωρου Δαρδαβέση, το 2017 από την παιδίατρο Ελισάβετ Αντωνιάδου.

Στην έρευνα συμπεριλήφθηκαν περιστατικά τα οποία αφορούσαν καταγγελίες κακοποίησης παιδιών που δεν συμπλήρωσαν το 18ο έτος της ηλικίας τους. Εντοπίστηκαν 229 καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που πιστοποιήθηκαν στο Εργαστήριο της Ιατροδικαστικής και την Ιατροδικαστική Υπηρεσία του νομού Θεσσαλονίκης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα ο αριθμός των σχετικών ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα είναι πολύ περιορισμένος.

Κατ’ επανάληψη τα αγόρια

Από τα 229 παιδιά που εντοπίστηκαν ως θύματα κακοποίησης, τα 165 (72,1%) ήταν κορίτσια και τα 64 (27,9%) αγόρια. Το εύρος των ηλικιών των παιδιών που μελετήθηκαν κυμαίνονται από 3 μήνες έως και 17 έτη, με μέσο όρο ηλικίας τα 11,25 έτη. Ειδικότερα για τα αγόρια ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 9 έτη, ενώ για τα κορίτσια τα 12 έτη. Ο μεγαλύτερος αριθμός των θυμάτων (49,8%) αφορά παιδιά εφηβικής ηλικίας (13-18 ετών), ενώ το 36,3% και το 13,9% παιδιά σχολικής ηλικίας 6-12 ετών και προσχολικής ηλικίας (5 ετών ή μικρότερα) αντίστοιχα. Θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι τα αγόρια θυματοποιούνται συχνότερα σε μικρότερη ηλικία σε σχέση με τα κορίτσια.

Επίσης τα αγόρια φαίνεται ότι όταν θυματοποιηθούν μία φορά επαναλαμβάνεται συχνότερα η κακοποίηση (57,5%), σε αντίθεση με τα κορίτσια τα οποία γίνονται πιο συχνά θύματα μεμονωμένων συμβάντων (60,7%).

Φαίνεται ότι η αποκάλυψη του συμβάντος στις αστυνομικές αρχές στις περισσότερες των περιπτώσεων οφείλεται σε κάποιο συγγενικό άτομο του παιδιού, όπως είναι η μητέρα, η γιαγιά και η αδερφή (59%).

Επιπρόσθετα, πολύ συχνά η καταγγελία προέρχεται από το νοσηλευτικό ή εκπαιδευτικό ίδρυμα το οποίο φρόντιζε το παιδί για οποιονδήποτε λόγο (24,7%).

Στο 15,2% των περιπτώσεων η καταγγελία προήλθε από το ίδιο το παιδί, ενώ καταγράφηκαν και 1,1% περιπτώσεις στις οποίες γνωστά στο παιδί άτομα ανέφεραν πιθανά επεισόδια κακοποίησης.

Ο μεγαλύτερος όγκος των καταγγελιών κακοποίησης (65,2%) αφορά περιστατικά στα οποία τα θύματα ή οι φροντιστές τους ισχυρίζονται ότι είχε πραγματοποιηθεί, με κάποιον τρόπο, ολοκληρωμένη σεξουαλική πράξη με τον δράστη, ενώ σε μικρότερο ποσοστό (34,8%) αυτές αφορούν θωπείες, φιλιά κ.ά. Σε 18,3% περιπτώσεις οι καταγγελίες ήταν συγκεχυμένες και λιγότερο σαφείς.

Στη συντριπτική πλειονότητά τους τα παιδιά γνώριζαν τον δράστη (93%) και μόνο στο 7% των περιπτώσεων ο δράστης τούς ήταν άγνωστος, ενώ στο 38,2% των καταγγελιών ο υπαίτιος της κακοποίησης φαίνεται να είχε σχέση συγγένειας με το παιδί.

Ειδικότερα, ως δράστης παρουσιάζεται ο πατέρας του παιδιού (15,1%) και στο 19,6% κάποιος άλλος συγγενής του (θείος, ξάδερφος κ.α.). Λίγες καταγγελίες κακοποίησης αφορούν τη μητέρα (1,5%).

Στο σύνολό τους οι δράστες είναι άντρες (98%) και σε 14,6% περιπτώσεις ο υπαίτιος της κακοποίησης είναι ανήλικος. Οι καταγγελίες αφορούν ενήλικες που είχαν αναπτύξει σχέσεις φιλίας και εμπιστοσύνης με το παιδί (41,7%) και μόνο 7,5% των καταγγελιών σχετίζονται με ενήλικα άτομα άγνωστα στο παιδί. Σε 17,6% περιπτώσεις οι δράστες είναι περισσότεροι του ενός.

Τρόποι προσέγγισης

Συχνότερος τρόπος προσέγγισης του θύματος αποτελεί η εκμετάλλευση της εμπιστοσύνης του παιδιού (47,3%) από συγγενικά του άτομα (πατέρας, θείος, νονός) ή άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντός του (πατριός, φίλος γονέων), ενώ λιγότερο συχνά οι δράστες προχωρούν σε μια αρχική γνωριμία του παιδιού με οποιονδήποτε τρόπο και ακολουθεί η κακοποίησή του με την άσκηση σωματικής βίας ή με τη χρήση κατασταλτικών ουσιών, όπως είναι η αλκοόλη και οι ναρκωτικές ουσίες (18,8%).

Ο βιασμός του παιδιού με την άσκηση σωματικής βίας παρατηρήθηκε λιγότερο συχνά, ενώ σε 11,8% και 5,4% περιπτώσεις η συναίνεση του θύματος εξασφαλίστηκε με τη σύναψη σχέσης και την εξαγορά του αντίστοιχα.

Παιδιά τα οποία κακοποιούνταν κατ’ επανάληψη φαίνεται να καθυστερούσαν να αποκαλύψουν το συμβάν σε σχέση με εκείνα που κακοποιήθηκαν μία φορά. Επίσης τα περισσότερα παιδιά που δεν γνώριζαν και δεν είχαν αναπτύξει προηγουμένως σχέσεις με τον δράστη, κατήγγειλαν άμεσα το γεγονός (76,9%).

Η ιατροδικαστική εξέταση των παιδιών για σωματικές κακώσεις σε ένα μεγάλο ποσοστό (79%) απέβη αρνητική, όπως επίσης και για τυχόν ευρήματα ενδεικτικά σεξουαλικής κακοποίησης οποιασδήποτε μορφής (51,3%).

Συγκεκριμένα, ενδεικτικά ευρήματα για κατά φύση και παρά φύση συνουσία εντοπίστηκαν σε 28,6% και 7,6% παιδιά αντίστοιχα.

Στο 8,9% των περιστατικών διαπιστώθηκαν μη ειδικά ευρήματα σεξουαλικής κακοποίησης, τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν ενδεικτικά ασέλγειας, χωρίς όμως να είναι διαγνώσιμα, ενώ στο 51,3% των περιπτώσεων δεν ήταν δυνατό να ανιχνευτεί κάποιο στοιχείο κακοποίησης.

Οι επικίνδυνες ώρες

Αν και ο χρόνος του συμβάντος είναι άγνωστος σε πολλές περιπτώσεις (59,8%), στις καταγγελίες στις οποίες υπάρχει αυτή η πληροφορία φαίνεται ότι οι απογευματινές-νυχτερινές ώρες υπερέχουν κατά πολύ (72,8%) σε σχέση με τις πρωινές (8,7%) και τις μεσημβρινές (18,5%).

Ο τόπος στον οποίο η κακοποίηση λάμβανε χώρα αναφέρεται ότι είναι σε 32,4% περιπτώσεις το σπίτι του δράστη, σε 15,8% το αυτοκίνητο, σε 28,1% η οικία του παιδιού και σε 23,7% περιπτώσεις διάφοροι άλλοι χώροι. Η συγκεκριμένη πληροφορία απουσιάζει σε 39,3% αναφορές.

Η βία φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τους δράστες ως μέσο επίτευξης της κακοποίησης συχνότερα σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας από ό,τι μικρότερης.

Στα μικρότερα παιδιά οι υπαίτιοι της κακοποίησης πιθανότατα να χρησιμοποιούν άλλα μέσα, όπως είναι η δωροδοκία ή η αποπλάνηση, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συναίνεση του παιδιού.

Ο χρόνος καταγγελίας του περιστατικού κακοποίησης σχετίζεται με την επανάληψη του συμβάντος στο παρελθόν. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που κατήγγειλαν άμεσα (εντός τριών ημερών) το συμβάν στις αρχές κακοποιήθηκαν σεξουαλικά για πρώτη φορά (76,9%), σε αντίθεση με εκείνα τα οποία είχαν κακοποιηθεί πολλαπλές φορές στο παρελθόν (23,1%).

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα των Συντακτών 13-2-19