Πολύτιμες γυναίκες: Χάιδω Πανταζή

Η 23η Απριλίου έχει κηρυχθεί από την Ουνέσκο ως Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, οπότε εμείς αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε την εμβληματική βιβλιοθήκη που έφτιαξε η Χάιδω Πανταζή.

Συντάσσει η Βέρα Σιατερλή

Πόση αγάπη πόση φροντίδα πόση προσφορά και συχνά πόσο λίγη αναγνώριση! Λατρεύω τη ζωτικότητα και τη δημιουργικότητα όλων αυτών των γυναικών. Κοινωνική προσφορά γεμάτη από παραδείγματα. Ο πλούτος ψυχής ξεχειλίζει από παντού. Η ωραιότητα και η δύναμη ψυχής της βιβλιοθηκονόμου Χάιδως Πανταζή, δημιούργησε ένα ζωντανό κέντρο πολιτισμού στο παραδοσιακό χωριό Ραψάνη.

Η Ραψάνη είναι ένας ιστορικός οικισμός του Νομού Λάρισας της Περιφέρειας Θεσσαλίας και βρίσκεται στους πρόποδες του Κάτω Ολύμπου, επάνω από την γραφική κοιλάδα των Τεμπών. Ιδρύθηκε πιθανότατα τον 10οαι. και μαρτυρείται σε γραπτές πηγές που ξεκινούν από τον 15ο αιώνα στην απογραφή του 1425, με βάση οθωμανικά αρχεία. Το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για βυζαντινό οικισμό, υπήρξε μια ακμάζουσα βυζαντινή πόλη με περισσότερα από 900 χρόνια ιστορία. Το όνομά της προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη ράψ(ι)α, που σημαίνει μαλακό πέτρωμα. Κατά τον μύθο η Ραψάνη ήταν μια πανέμορφη και δυναμική γυναίκα, που πρωτοστάτησε στη συνένωση των τριγύρω χωριών.

Η πιο λαμπρή και εμπορική πόλη του Ολύμπου, φημιζόταν για τις πλούσιες βιβλιοθήκες της που πυρπολήθηκαν το 1878, στην επανάσταση του Ολύμπου. Έναν αιώνα περίπου αργότερα, το 1970, η βιβλιοθήκη επαναλειτούργησε, αλλά χωρίς εξειδικευμένο προσωπικό, κάτι που οδήγησε στη σταδιακή παρακμή της. Το 2004, ο τότε Δήμαρχος και ο Πρόεδρος της Ραψάνης αποφάσισαν να ενισχύσουν τη βιβλιοθήκη, δημιουργώντας το “μικρό θαύμα” που μπορεί να αντικρίσει κανείς σήμερα. Μία σοφίτα μετατράπηκε σε μία από τις ομορφότερες βιβλιοθήκες της χώρας. Χώρος μερικών δεκάδων τετραγωνικών μόνο μεταμορφώνεται σε μία βιβλιοθήκη η οποία καταφέρει να αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται μία μικρή περιοχή τον πολιτισμό, χάρις στη μοναδική υπάλληλο της βιβλιοθήκης, βιβλιοθηκονόμο Χάιδω Πανταζή.

Η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε κοινοτικό κτήριο, στην πλατεία της Ραψάνης, στον τρίτο όροφο και ετοιμάζεται να επεκταθεί και στον δεύτερο όροφο μιας και η συλλογή, το φάσμα των εργασιών δεν χωράνε πια σε έναν μόνο όροφο. Η βιβλιοθήκη που δεν μπορεί κανείς να φανταστεί ότι θα βρει όταν επισκέπτεται ένα χωριό, περιλαμβάνει σημαντικά βιβλία της σύγχρονης και κλασικής λογοτεχνίας, μία πλούσια συλλογή παιδικών και νεανικών βιβλίων, επιτραπέζια παιχνίδια, αρχεία που αφορούν την Ραψάνη και την ευρύτερη περιοχή, ψηφιοποιημένο φωτογραφικό υλικό, χάρτες, παλαίτυπα, χειρόγραφα με ιστορική σημασία κτλ. Συνολικά, η συλλογή περιλαμβάνει πάνω από 20 χιλιάδες τόμους που συνεχώς εμπλουτίζονται, καλύπτοντας όλες τις θεματικές κατηγορίες.

Ανάμεσα τους θα βρεις σπάνια βιβλία με τεράστια ιστορική αξία. Ένα από αυτά είναι το Κατάστιχο του Αγίου Αθανασίου 1778-1889, το μοναδικό που διασώθηκε από την πυρκαγιά του 1878, που αφορά την ίδια την Ραψάνη και μας δίνει μία εικόνα του χωριού και της περιοχής τρεις αιώνες πίσω, περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατούσε σε διάφορους τομείς της τότε καθημερινότητας, όπως στις οικονομικές συναλλαγές που πραγματοποιούνταν μέσα από την ανταλλαγή σερνικοβότανου (το βότανο που σύμφωνα με την παράδοση σε βοηθούσε να κάνεις αγόρια). Το συγκεκριμένο χειρόγραφο, μάλιστα, αποκτήθηκε με πολύ αγώνα, αλλά πλέον φυλάσσεται συντηρημένο στη βιβλιοθήκη και αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών από τις γύρω περιοχές.

Αλλά και το χωριό αυτό «αγαπά να διαβάζει». Η λογοτεχνία έχει τη μερίδα του λέοντος στις αναζητήσεις των κατοίκων. Άλλωστε, ο φημισμένος λογοτέχνης Καραγάτσης ερωτεύτηκε αυτήν την περιοχή και εμπνεύστηκε το ψευδώνυμό του από αυτήν και ειδικότερα από το περίφημο δέντρο “καραγάτσι” που βρισκόταν στην εκκλησιά του Αγίου Αθανασίου Ραψάνης. Αλλά και τα παιδικά βιβλία διαβάζονται πολύ, ενώ και η τοπική ιστορία έχει πάντα την τιμητική της. Είναι εκπληκτικό ότι τα μέλη της βιβλιοθήκης διαβάζουν σχεδόν όλα τα είδη. Ο ένας προτείνει στον άλλο, ανταλλάζουν και συζητούν φωναχτά πολλές φορές με πάθος για αυτά που τους έκαναν εντύπωση. Υπάρχουν περίοδοι που όλοι φεύγουν με ένα βιβλίο από την βιβλιοθήκη, μικροί-μεγάλοι. Είναι αξιόλογο, γιατί μέσα σε καιρούς κρίσης το κοινό της περιοχής μαθαίνει να αναζητά τη βιβλιοθήκη για να ξοδέψει ποιοτικό χρόνο εντός της και να θαυμάσει τα έργα της. όποιος την επισκεφτεί, άλλωστε, κατανοεί σχεδόν αμέσως ότι δεν είναι μια ακόμα “τυπική βιβλιοθήκη”. Βοηθάει σε πολλά ζητήματα τους κατοίκους, τους διευκολύνει στις υποθέσεις τους και λειτουργεί ως στέκι για όλα τα παιδιά, καθώς και ως αποκούμπι για τους πιο ηλικιωμένους. Ένα “καταφύγιο” πολιτισμού που τόσο έχει ανάγκη η εποχή μας.

Καλοκαιρινή Εκστρατεία Εθνικής Βιβλιοθήκης 2015: Οι δράσεις καλύπτουν όλο το φάσμα των ηλικιών, που απασχολούνται δημιουργικά στη βιβλιοθήκη το καλοκαίρι, οπότε το χωριό φιλοξενεί πολλά παιδιά κάθε ηλικίας.

Η Χάιδω Πανταζή μπορεί να σου διηγείται ιστορίες με τις ώρες, για μικρά παιδιά που πήγαιναν να ζητήσουν “ένα… βιβίο” και τώρα παίρνουν υλικό για τη βιβλιογραφία των εργασιών του Πανεπιστημίου τους. Είναι ευλογία να μεγαλώνει κανείς μέσα σε μία βιβλιοθήκη. Επίσης, είναι μία απόλαυση οι πιο ηλικιωμένοι του χωριού, που μοιράζονται φωτογραφίες, αναμνήσεις και ιστορίες με την ψυχή του χώρου, την βιβλιοθηκονόμο τους. Κάθε συζήτησή μαζί τους είναι και ένα καινούριο βιβλίο. Γενικότερα η Χάιδω Πανταζή θεωρεί πως σε αυτά τα 14 χρόνια που η βιβλιοθήκη επαναλειτούργησε έχει να επιδείξει ως σπουδαιότερο παράσημο την αγάπη του κόσμου. Τόσο των κατοίκων, όσο και των τουριστών, που κοντοστέκονται κάθε φορά, μην μπορώντας να πιστέψουν ότι υπάρχει μία τόσο ξεχωριστή βιβλιοθήκη στον φαινομενικά απομακρυσμένο προορισμό τους».

«Λογοτεχνικός περίπατος με τον Καραγάτση» από τη βιβλιοθηκονόμο Χάιδω Πανταζή

Στόχος της Χάιδως Πανταζή είναι να συνεχίσει να κάνει τη δουλεία της όσο καλύτερα μπορεί και να δημιουργεί συνεχώς δράσεις για τα παιδιά. Η βιβλιοθήκη άλλωστε, ανήκει στο δίκτυο βιβλιοθηκών της Εθνικής βιβλιοθήκης της Ελλάδος, που σχεδιάζει εξαιρετικά πράγματα για τους μικρούς φίλους κάθε εποχή του χρόνου. Παράλληλα, στα άμεσα σχέδιά της είναι να τελειοποιήσει τον λογοτεχνικό περίπατο του Καραγάτση, που περιλαμβάνει μια ξενάγηση περιπατητική και όχι μόνο στα μέρη που αναφέρει ο μεγάλος λογοτέχνης στη Ραψάνη, καθώς και να τελειώσει τον ηλεκτρονικό κατάλογο της βιβλιοθήκης για να έχουν όλοι πρόσβαση στη συλλογή ακόμα και από το σπίτι τους.

Το 2016 η Χάιδω απέσπασε το βραβείο της καλύτερης βιβλιοθηκονόμου από τον κύκλο του ελληνικού παιδικού βιβλίου ΙΒΒΥ, για την προώθηση της φιλαναγνωσίας στην περιοχή. Διάκριση που την φορτίζει με περισσότερα όνειρα και ευθύνες.
Ο σκοπός της βιβλιοθήκης είναι εκπαιδευτικός, κοινωνικός , πολιτιστικός ψυχαγωγικός. Στη βιβλιοθήκη Ραψάνης , η Χάιδω Πανταζή επιδίωξε, να ενσωματώσει ως ένα βαθμό υπηρεσίες για κοινωνικές ομάδες όπως τους αγρότες και τους ηλικιωμένους και κατάφερε να τους προσεγγίσει και να κάνει την έννοια της βιβλιοθήκης πιο προσιτή σε αυτούς.

Στην ερώτηση αν υπάρχει κουλτούρα της βιβλιοθήκης στη σύγχρονη γενιά γονέων η Χάιδω Πανταζή απαντά πως οι νέοι γονείς είναι πιο εξοικειωμένοι στις μέρες μας με τις βιβλιοθήκες, προτρέπουν τα παιδιά τους να συμμετέχουν ενεργά στις δράσεις, σχεδόν «απαιτούν » να γίνονται δράσεις, και έχουν διαμορφώσει μια κουλτούρα βιβλιοθήκης στα παιδιά τους καθώς και ζητάνε την γνώμη μας για τα βιβλία.

Η τελευταία δεκαετία έχει αλλάξει αρκετά τα πράγματα στις βιβλιοθήκες ,και είναι ελπιδοφόρο που πρωταγωνιστές σε αυτή την αλλαγή είναι τα παιδιά.
«Πιστεύω ότι με συντονισμένες προσπάθειες και καλά οργανωμένες, με σχεδιασμό σε βάθος χρόνο, με σταθερά βήματα, πολύ δουλεία και προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς μπορεί ο πολιτισμός να είναι η απάντηση στον αξιακό και οικονομικό βούρκο που έχει περιέλθει η χώρα. Και σαν παράδειγμα θα σας αναφέρω την περίπτωση της βιβλιοθήκης μας , που όταν λειτούργησε, σε ένα ημιορεινό χωριό όπως η Ραψάνη, όλοι την βλέπανε περίεργα, χωρίς να κατανοούν την αναγκαιότητα ύπαρξη της, αλλά με πολύ προσπάθεια και δουλειά χρόνων, θέλω να πιστεύω πλέον ότι έχει γίνει αναγκαία σε όλους όσους περνάνε το πρόσχαρο κατώφλι της, και έχει καταφέρει να συνδέσει σε ένα μεγάλο βαθμό όλες τις κοινωνικές ομάδες του χωριού, ως κέντρο πολιτισμού» .

Η βιβλιοθήκη λειτουργεί καθημερινά από Τρίτη έως Σάββατο (8:00-15:00), ενώ διαθέτει και το δικό της blog.

ΠΗΓΗ: .https://www.oneman.gr/,

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE%9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1,

https://www.neolaia.gr/

Διεύθυνση: Ραψάνη Λάρισα 40007
Τηλέφωνο: 2495061259
Email: rapsanilibrary@yahoo.gr
Χάιδω Πανταζή