Η αναγκαστική, η ελεύθερη πορνεία και η κατάργηση της εκμετάλλευσης πόρνης

Η αναγκαστική, η ελεύθερη πορνεία και η κατάργηση της εκμετάλλευσης πόρνης-Κάποιες σκέψεις

Γράφει η Άννα Κοντοθανάση, Νομικός

1. Πριν πολλά χρόνια, πάνε 25 περίπου, περίμενα στο ακροατήριο του ποινικού δικαστηρίου να έρθει η σειρά μου ως συνηγόρου να υπερασπιστώ πελάτη μου. Εκεί εκδικαζόταν μία υπόθεση κατηγορίας για μαστροπεία και εκμετάλλευση πορνών, σε βάρος μίας γυναίκας που στο διαμέρισμά της εκπορνεύονταν εν γνώσει της δύο γυναίκες και η οποία συνελήφθη μαζί τους (εκείνες καταδικάστηκαν γιατί δεν είχαν έγγραφα νόμιμης άσκησης της δραστηριότητας). Ο συνήγορος της υπεράσπισης παρουσίασε στο δικαστήριο δυο τρεις έγκριτες εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας, στις αγγελίες της οποίων, επί ένα δισέλιδο στην καθεμιά, στη στήλη Προσωπικά, διαφημιζόταν η παροχή ερωτικών υπηρεσιών με τη μορφή της “παρέας”.

Στην αγόρευσή του ισχυρίστηκε μεταξύ άλλων πως αφού η πράξη της διαφήμισης και συναφώς της διευκόλυνσης αλλά και αποκόμισης εσόδων από την πορνεία έχει λάβει στις μέρες μας τόσο μεγάλη έκταση, είναι περιττή η καταδίκη της πελάτισσάς του, καθώς τα σύγχρονα ήθη έχουν κάνει ακόμη και τις εφημερίδες και τα ιδιωτικά κανάλια να εισπράττουν κέρδη από την πορνεία, είναι συνεπώς αναχρονιστικός ο νόμος και έχει καταργηθεί στην πράξη. Σε κάθε δε περίπτωση, αφού η πορνεία δεν είναι αδίκημα, γιατί να είναι αξιόποινη η πράξη της πελάτισσάς του, να βρίσκεται στο διαμέρισμα αλλά και να κλείνει τα ραντεβού;
Το δικαστήριο αθώωσε ελλείψει αποδείξεων την περιχαρή κατηγορουμένη, η οποία έφυγε αγκαζέ με τον συνήγορό της. Ας κρατήσουμε όμως το σκεπτικό της υπεράσπισης.

2. Το 2004 και με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων εξεδόθη υπουργική απόφαση, η οποία έδινε τη δυνατότητα ίδρυσης οίκων ανοχής σε πολυόροφες κατοικίες καθώς και όριζε τις νέες προϋποθέσεις για την απόκτηση της “άδειας εργασίας’ των εκπορνευομένων προσώπων, μετά και την σχετική εισήγηση του “κινήματος των εκδιδομένων γυναικών, ανδρών και τρανς”. Μεγάλο μέρος του γυναικείου και φεμινιστικού κινήματος παρεμβήκαμε με υπομνήματα εναντίον της ρύθμισης, καθώς ήταν προφανές πως ευνοούσε τον σεξοτουρισμό με αφορμή την Ολυμπιάδα, ενώ παράλληλα αρνηθήκαμε πως η πορνεία είναι εργασία.

Ιδιαίτερη μνεία είχαμε κάνει μεταξύ άλλων στη Σύμβαση του ΟΗΕ για την εξάλειψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, στην οποία ρητά αναφέρεται η πορνεία ως βία κατά των γυναικών και όχι ως αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης για εργασία, όφειλε λοιπόν το κράτος να προστατεύει τις γυναίκες από την πορνεία και όχι να αφήνει στην ελεύθερη αγορά το να αποφασίζει ποιες γυναίκες περισσεύουν από το εργατικό δυναμικό και συνεπώς ένα μέρος τους θα γίνουν πόρνες.

Συγκεκριμένα, είχαμε τονίσει, κάτι που και σήμερα ορισμένες υποστηρίζουμε, πως ναι μεν η ίδια η πορνεία δεν πρέπει να στιγματίζει τα εκπορνευόμενα πρόσωπα, καθώς λόγοι κοινωνικοί-οικονομικοί-πολιτικοί περιθωριοποιούν κάποιες ομάδες πληθυσμού, οφείλει όμως η πολιτεία σε κάθε μέτρο σχετικό να λαμβάνει υπόψη το να υποβοηθά τα πρόσωπα να ξεφύγουν από τη βία και να βρουν δουλειά και όχι να “ξεμπερδεύει” με μία ρύθμιση χωροθετική, φοροεισπρακτική ή/και εισφοροεισπρακτική.
Και πως σε κάθε περίπτωση, τα εκμεταλλευόμενα τα έσοδα της πορνείας πρόσωπα , είναι πρόσωπα που ασκούν βια στην όποια ελεύθερη απόφαση των εκδιδομένων να ξεφύγουν. Η υπουργική απόφαση ανακλήθηκε και ο σεξοτουρισμός μεγάλης κλίμακας απετράπη.

Διαμαρτυρία στην Ινδία ενάντια στην πορνεία, 2013

3. Όμως, προϊόντος του χρόνου, η νομοθεσία για την εμπορία ανθρώπων και το trafficking κατέληξε στο να διαχωριστεί η αναγκαστική από την αυτόβουλη εκπόρνευση, σαν να είναι δύο ξεχωριστές περιπτώσεις. Δεδομένου ότι ο σκοτεινός αριθμός των θυμάτων της αναγκαστικής πορνείας είναι μεγάλος, λόγω του φόβου και των αντιποίνων, καταλαβαίνουμε ότι στην ουσία αποποινικοποιήθηκαν η μαστροπεία και οι συναφείς διαμεσολαβητικές πράξεις με το πρόσχημα της “ελεύθερης εκπόρνευσης” .

Με την βοήθεια και του “κινήματος των εκδιδομένων προσώπων”, που βασιζόταν εν πολλοίς τόσο στα μεγάλα συμφέροντα που λυμαίνονται το χώρο οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι τα εκδιδόμενα άτομα δεν έβρισκαν δουλειά λόγω των σε βάρος τους διακρίσεων, αλλά και υφίσταντο επιθέσεις και κακοποιήσεις από σεξιστές, υποστηρίχθηκε πως η αναγνώριση της πορνείας ως επαγγέλματος θα βοηθούσε στην ασφάλεια και την άρση του στιγματισμού των εκδιδομένων ανθρώπων. Με το τελευταίο σκεπτικό ένα μέρος του φεμινιστικού κινήματος άφησε το ίδιο το κίνημα των εργαζομένων του σεξ, όπως αυτοπροσδιορίζονται, να μιλήσει και δέχτηκαν – ορισμένα κομμάτια του- καθώς και η Διεθνής Αμνηστία τους όρους του. Σύμφωνα με αυτούς τους όρους, τόσο η εκπόρνευση όσο και η μεσιτεία για αυτήν και η αποκόμιση οφέλους των διαμεσολαβητών είναι επαγγέλματα και όχι καταστάσεις θυματοποίησης η πρώτη, εκμετάλλευσης με την επιβολή βίας οι άλλες.

Και έτσι φτάσαμε στην κατάργηση των άρθρων των σχετικών με την διαμεσολάβηση στην εκπόρνευση των προσώπων με τον πρόσφατο νέο ποινικό κώδικα: κατάργηση των άρθρων της εκμετάλλευσης πόρνης, της διευκόλυνσης αλλότριας ακολασίας, ως αναχρονιστικών.

4. Στις 8 Μαρτίου, δίπλα στα φεμινιστικά πανώ είχαν ξεδιπλωθεί και πανώ των “σεξουαλικά εργαζομένων ”, όπου μάλιστα αναφερόταν το αίτημα να γίνουν δεκτοί και οι “μετανάστες-ιες σεξουαλικά εργαζόμενοι-ες”. Σε όποιον η λέξη trafficking έρχεται σαν συνειρμός, θα προστεθεί και η δική μου εντύπωση.
Η ιστορική εμπειρία έχει δείξει πως ένα κίνημα απελευθέρωσης γίνεται τέτοιο όταν διεκδικεί πρόσβαση στη λήψη πολιτικών αποφάσεων και την εργασία. Όταν διεκδικεί την αναγωγή σε εργασία της θυματοποίησης όπως η πορνεία ή μιας παραβατικής δραστηριότητας όπως η εκμετάλλευση της πορνείας, δύσκολα ξεπερνά τα όρια του λόμπυ, που ανταγωνίζεται και αποδυναμώνει το ευρύτερο κίνημα κατά της πατριαρχίας, στο οποίο φαινομενικά τουλάχιστον διεκδικεί να παίρνει μέρος.

Η πρώτη εικόνα, δείχνει διαμαρτυρία στην Καλιφόρνια ενάντια στην πορνεία, το 2016