75 χρόνια από τη σφαγή στο Δίστομο

Γράφει η Σίσσυ Βωβού

Ποτέ δεν έχουμε γράψει σχετικά θέματα στο Μωβ, αλλά με την ευκαιρία της συμμετοχής μου στις εκδηλώσεις μνήμης για την 75η επέτειο της μεγάλης σφαγή της 10 Ιουνίου 1944, θα ήθελα να παρουσιάσω κάποια στοιχεία, για να συμμετέχω κι εγώ στη διάσωση της μνήμης. Για να τιμήσουμε τα θύματα της σφαγής, αλλά και γιατί η μνήμη για τα εγκλήματα του ναζισμού, είτε στο Δίστομο είτε σε άλλες πόλεις της Ελλάδας ή της Ευρώπης, είναι σημαντικό στοιχείο για να μην ξεχάσει η κοινωνία τι πραγματικά σημαίνει φασισμός και ναζισμός.

Παραθέτουμε εδώ ένα ιστορικό που βρίσκεται στο Μουσείο του Διστόμου, καθώς και δύο βίντεο από τον κ. Αργύρη Σφουντούρη, που είχα την τιμή να τον γνωρίσω στη διάρκεια της σύντομης παραμονής μου, και της κυρίας Ελένης Σφουντούρη.

Κατά την έναρξη της πορείας για το Μαυσωλείο, Δευτέρα πρωί

Οι εκδηλώσεις ήταν πλούσιες, όπως φαίνεται και από το πρόγραμμα που αναρτούμε πιο κάτων. Οργανώθηκαν από το Δήμο της πόλης, και κατά την ημέρα της επετείου, πήραν μέρος πλήθος κόσμου, πολλοί αλληλέγγυοι και αλληλέγγυες από την Ελλάδα αλλά και από τη Γερμανία, όπως φαίνεται και από την αρχική φωτογραφία. Φυσικά στην τελετή συμμετείχαν και επίσημοι, όπως εκπρόσωποι κομμάτων, ο υπουργός Άμυνας, και αγήματα στρατού, αεροπορίας και ναυτικού.

Το Μαυσωλείο, όπου έγινε η εκδήλωση μνήμης

Η πιο συγκινητική στιγμή ήταν η πρόσκληση των 218 νεκρών, με τα ονόματα, το φύλο και την ηλικία τους. Από 74 ετών έως 4 μηνών τα θύματα, απ’ ότι φαίνεται από τα ονόματα πλειοψηφία γυναικών. Να πούμε ακόμα ότι αναφέρεται ότι έγιναν πολλοί βιασμοί. Επίσης, για πολλά χρόνια μετά τη σφαγή, οι γυναίκες και τα κορίτσια φορούσαν μόνο μαύρα.

Πάνω: Αργύρης Σφουντούρης με οικογένεια, κάτω, Αργύρης και Μαρία Σφουντούρη

Το βίντεο με τον κ. Αργύρη Σφουντούρη:

Το βίντεο με τηνκ. Ελένη Σφουντούρη

Από την ανακοίνωση του Μουσείου:

AppleMark – Η φωτογραφία που διασώζεται από την αποφράδα ημέρα

To Ολοκαύτωμα

“…Στις 10 Ιουνίου 1944 ο τόπος μας γνώρισε μία από τις αγριότερες σφαγές που έγιναν ποτέ στον κόσμο. Διακόσιοι δεκαοκτώ συμπολίτες μας θανατώθηκαν από τους Ναζί του Χίτλερ χωρίς να μάθουν ποτέ το γιατί.
Ανάμεσα σ’αυτούς ανήμποροι γέροι, έγκυες γυναίκες, αβάπτιστα μωρά πρόσφεραν το αίμα τους για τη λευτεριά της πατρίδας μας, την ειρήνη, τον πολιτισμό. “

Σάββατο 10 Ιουνίου 1944
Τα νέα από το μέτωπο ήταν καλά.
Ξημέρωνε μια ακόμα μέρα εργασίας και ελπίδας. Η μέρα της λευτεριάς και της ειρήνης κοντοζύγωνε. Τέσσερις μέρες πριν, στις 6 Ιουνίου, οι σύμμαχοι είχαν αποβιβαστεί στη Νορμανδία. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ καταστροφής. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας.

“Ένας Γερμανός σκοτωμένος – πενήντα Έλληνες, δέκα Γερμανοί – ένα χωριό”

Ήθελαν να τρομοκρατήσουν τους κατοίκους ώστε να πάψουν να ενισχύουν τις οργανωμένες ανταρτικές ομάδες που δρούσαν στην περιοχή. Έτσι στα πλαίσια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων εκείνο το φοβερό πρωινό μια φάλαγγα επτά αυτοκινήτων με γερμανούς στρατιώτες (2ος λόχος του 2ου τάγματος του 7ου Συντάγματος της 1ης Μεραρχίας των Ες – Ες με έδρα την Λιβαδειά), ξεκίνησε από τη Λιβαδειά με κατεύθυνση προς το Δίστομο. Από αυτά τα δύο πρώτα που προπορεύονταν αρκετά, ήταν Ελληνικά επιταγμένα, γεμάτα με Γερμανούς στρατιώτες ντυμένους μαυραγορίτες. Αυτοί θα πρωτοκτυπούσαν τους αντάρτες που ανύποπτοι θα πλησίαζαν τα αυτοκίνητα και θα ενισχύονταν από τη δύναμη που θα ακολουθούσε.
Από τον Καρακόλιθο και μετά σκορπούν το θάνατο. Σκοτώνουν πέντε και συλλαμβάνουν σαν ομήρους δώδεκα αγρότες ενώ θέριζαν.

Στη διασταύρωση Διστόμου – Αράχωβας συναντιούνται με άλλα 60 αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς στρατιώτες που έρχονταν από την Άμφισσα με κατεύθυνση προς το Δίστομο.

Μπαίνουν στο Δίστομο. Οι κάτοικοι είναι ανυποψίαστοι. Βλέποντας όμως τους ομήρους ανησυχούν. Η φάλαγγα ήταν πρωτόφαντα μεγάλη. O επικεφαλής καλεί τον Πρόεδρο και τον παπά τον χωριού από τους οποίους ζητά πληροφορίες για τις κινήσεις των ανταρτών στην περιοχή. Μη μπορώντας να μάθουν, αφού τοποθέτησαν στα υψώματα γύρω από το χωριό φυλάκια για τον έλεγχο και εκφοβισμό, επιδίδονται σε λεηλασίες.

Το μεσημέρι τα δύο επιταγμένα Ελληνικά αυτοκίνητα με τους μεταμφιεσμένους Γερμανούς στρατιώτες κατευθύνθηκαν προς τον Όσιο Λουκά. Λίγο πριν από το χωριό Στείρι δέχθηκαν επίθεση από τμήμα ανταρτών του ΕΛΑΣ (11ος λόχος του 3ου τάγματος, του 34ου συντάγματος), που είχε στήσει ενέδρα. Η μάχη ήταν σκληρή και κράτησε δύο ώρες περίπου. Το αντάρτικο τμήμα υποχώρησε μπροστά στον όγκο των Γερμανικών δυνάμεων που μόλις άκουσε πυροβολισμούς έφτασε στο Δίστομο. Οι απώλειες όμως των Γερμανών ήταν μεγάλες. Από τα δύο πρώτα αυτοκίνητα σώθηκαν ένας στρατιώτης και ένας οδηγός.

Σκοτώθηκαν 40 Γερμανοί. στρατιώτες περίπου. Ο επικεφαλής αξιωματικός Τεο, τραυματίζεται βαριά και λίγο αργότερα στο Δίστομο ξεψυχά.
 Ύστερα από τη συμπλοκή η Γερμανική φάλαγγα επέστρεψε στο Δίστομο. Αμέσως εκτελεί τους 12 ομήρους μπροστά στο Δημοτικό Σχολείο.

Κι εδώ αρχίζει η τραγωδία του Διστόμου. Οι κάτοικοι, όσοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν νωρίτερα από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους.Τους έρημους δρόμους του χωριού διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες με εφ’ όπλου λόγχη. Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, καίνε, σφάζουν και βιάζουν.

Γυναίκες, άνδρες, παιδιά, γέροι, γριές ακόμα και βρέφη λίγων ημερών πέρασαν από τον ίδιο τρομακτικό Γολγοθά. Απαίσιοι ακούγονται οι θρήνοι και οι οιμωγές αυτών που ξεψυχούν. Νέοι Ηρώδεις οι εκπολιτιστές του Χίτλερ μακελεύουν τα παιδάκια του Διστόμου.

Στο Δίστομο έγιναν αυτά. Θα γίνονταν κι άλλα. Μα ήρθε η νύχτα και οι δολοφόνοι φοβήθηκαν και έφυγαν. Τώρα στο χωριό απλώνεται η γαλήνη του Νεκροταφείου για πολλή ώρα. Μα σιγά – σιγά ξύπνησε το Δίστομο. Και τότε ακούστηκαν οι θρήνοι των παιδιών που έρημα κλαίγαν τους γονείς τους και οι γόοι των γερόντων. Ακούγονταν ακόμη και κάποια παράξενα γέλια και τραγούδια αυτών που παραφρόνησαν, μπροστά στη φρίκη που έζησαν.

Μέσα στη νύχτα μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά. ‘Ένα καραβάνι παιδιών που γύρευε ένα ανθρώπινο χέρι για να σκουπίσει τα δάκρυα από τα μουτράκια τους και να δώσει απάντηση στο ερωτηματικό: Γιατί τους σκότωσαν;”

Μετά τον πόλεμο και την ήττα των Γερμανών ο Διοικητής των Γερμανικών δυνάμεων που διέπραξαν το πανανθρώπινο έγκλημα του Διστόμου Χάνς Ζάμπελ συνελήφθη στο Παρίσι και εκδόθηκε από τις Γαλλικές αρχές στην Ελλάδα, ενώ όμως ήταν προφυλακισμένος και επρόκειτο να προσαχθεί σε δίκη ζητήθηκε από την Κυβέρνηση της τότε Δ. Γερμανίας και εστάλη σ’ αυτή, όπου σύμφωνα με πληροφορίες παραμένει σήμερα ελεύθερος.”

ΔΙΣΤΟΜΟ 1994

Η διερεύνηση και ο εμπλουτισμός των γεγονότων και των στοιχείων της σφαγής είναι υπόθεση της παγκόσμιας κοινότητας και του κάθε ελεύθερα σκεπτόμενου πολίτη. Ήδη διάφοροι ερευνητές και ιδιαίτερα Γερμανοί, όπως ο ιστορικός Ντίτερ Μπέγκεμαν, Dieter Begemann, κυκλοφορούν νέα στοιχεία για την σφαγή του Διστόμου.
Σύμφωνα με αυτά, η μονάδα που ανέλαβε την απάνθρωπη αυτή επιχείρηση ήταν η 4η Μεραρχία Τεθωρακισμένων(PANZER) Γρεναδιέρων της Αστυνομίας των S.S. O Tεό που αναφέρεται ως αξιωματικός, πιθανότατα ήταν ο διερμηνέας τους και διερευνάται και η Ελληνική καταγωγή του.

Με τον τίτλο «Η γυναίκα του Διστόμου» αναφέρεται φωτογραφία στην οποία απεικονίζεται μια γυναίκα, η Μαρία Παντίσκα, να θρηνεί με σταυρωμένα χέρια, φορώντας μαύρη μαντίλα 4 μήνες μετά την Σφαγή του Διστόμου. Η φωτογραφία είναι έργο του Ντμίτρι Κέσελ (Dmitri Kessel), ανταποκριτή του αμερικανικού περιοδικού «Life», την οποία τράβηξε την 1η Νοεμβρίου 1944 και το περιοδικό την δημοσίευσε στις 27 Νοεμβρίου 1944 σε άρθρο του για τις θηριωδίες των Ναζιστών στην Ελλάδα, με τίτλο «What the Germans did to Greece» (Τι έκαναν οι Γερμανοί στην Ελλάδα). Η φωτογραφία στο άρθρο έχει λεζάντα «Maria Padiska still weeps, four months after the Germans killed her mother in massacre at the Greek town of Distomo» (Η Μαρία Παντίσκα κλαίει ακόμα, τέσσερις μήνες αφότου οι Γερμανοί σκότωσαν τη μητέρα της σε σφαγή στην ελληνική πόλη του Διστόμου).
Η Μαρία Παντίσκα πέθανε το 2009.

Φωτογραφία από τη θεατρική παράσταση σε έργο του Πίτερ Βάις, ” Η ανάκριση” από τη θεατρική ομάδα ΘΕΑΤΡΟΦΡΕΝΕΙΑ του Διστόμου

 

Η πρόσκληση και το πρόγραμμα των εκδηλώσεων:

Αναλυτικότερη παρουσίαση: http://thehistoryofgreece.blogspot.com/p/1940.html