Η “μητερούλα” Τζόουνς: μια επικίνδυνη γυναίκα!

Γράφει η Δώρα Στυλιανίδου

Οι άνδρες και οι γυναίκες που έγιναν θρύλος κρύβουν πολλές φορές πίσω από μια γοητευτική λαϊκή παράδοση άτομα που δούλεψαν σκληρά και αγωνίστηκαν για να πετύχουν το σκοπό τους. Η Μαίρη Χάρις Τζόουνς (Mary Harris Jones), η επονομαζόμενη “μητερούλα Τζόουνς” είναι μια τέτοια μορφή, ένας θρύλος του αμερικάνικου εργατικού κινήματος που έπαιξε ενεργό ρόλο στους αγώνες της εργατικής τάξης.

Ακούραστη και πάντα στο πόδι, υπήρξε φλογερή συνδικαλίστρια, φοβερή οργανώτρια, και ενθουσιώδης αγωνίστρια που πρόσφερε τα πάντα στον αγώνα για τα δικαιώματα των εργατριών και εργατών. Ήρθε αντιμέτωπη με δολοφονικούς μισθοφόρους και μπράβους των μεγάλων εταιρειών, με πολιτικούς, σερίφηδες και διεφθαρμένους δικαστές και συνδικαλιστές.
Η κοντή αυτή μικρόσωμη γυναίκα με τα γυαλιά, το αυστηρό μαύρο φόρεμα με την λευκή δαντέλα στο γιακά και το μαύρο καπέλο, τη συνηθισμένη αμφίεση μιας συντηρητικής κυριούλας της εποχής της, θεωρήθηκε η πιο επικίνδυνη γυναίκα της Αμερικής, συνελήφθη περισσότερες φορές από κάθε άλλον συνδικαλιστή, φυλακίστηκε και της απαγορεύθηκε η είσοδος σε πολλές πολιτείες της Αμερικής.

Υπήρξε δεινή οργανώτρια και υποκινήτρια, μεγάλη εμψυχώτρια των εργατών και συνέχισε να οργανώνει τους εργάτες και τις απεργίες τους μέχρι την ηλικία των 90 χρονών, με πρώτους στην λίστα τους ανθρακωρύχους της Αμερικής , her boys(τα αγόρια της) όπως τους αποκαλούσε με μητρική τρυφερότητα και που γιαυτό δίκαια την επονόμασαν “μητερούλα Τζόουνς” και έγινε το σύμβολο του δίκαιου αγώνα τους.

Η Μαίρη Χάρις Τζόουνς γεννήθηκε στο Κόρκ της Ιρλανδίας το 1837, σε μια οικογένεια που αγωνιζόταν για την απελευθέρωση της Ιρλανδίας, που διώχθηκε γιαυτό το λόγο και υποχρεώθηκε να μεταναστεύσει πρώτα στον Καναδά και έπειτα στην Αμερική. Εργάζεται σαν δασκάλα και μοδίστρα. Η Μαίρη Χάρις παντρεύεται το 1861 τον Τζόρτζ Τζόουνς, συνδικαλιστή του σωματείου Σιδηροχυτών και αποκτά 4 παιδιά.

Όμως θα είναι η μόνη που θα επιβιώσει από την οικογένεια που είχε δημιουργήσει. Σε μια επιδημία κίτρινου πυρετού στο Μέμφις του Τενεσί, χάνει ξαφνικά και σε σύντομο χρονικό διάστημα τον άνδρα της και όλα τα παιδιά της. Φεύγει για το Σικάγο για να ξεφύγει από την τραγωδία που την στοιχειώνει και ανοίγει ένα μαγαζάκι μοδιστρικής που καταστρέφεται από πυρκαγιά το 1871.

Τότε, μπροστά σε αυτή την κρίσιμη καμπή της ζωής, της παίρνει την απόφαση να προσχωρήσει στο εργατικό κίνημα, όπου θα δώσει όλη της την ενέργεια και τις δυνάμεις που της έχουν απομείνει έπειτα από τόσες προσωπικές τραγωδίες. Ρίχτηκε με πάθος και πείσμα στη συνεχή δράση, συμμετέχοντας στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος το 1898 και εργάστηκε ακούραστα για την εδραίωση της οργάνωσης Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου  (Ιndustrial Workers of the World – IWW) το 1905.

Ταξιδεύει πυρετωδώς σε όλη την Αμερική σαν agitator (υποκινήτρια) και organizer (οργανώτρια), οργανώνοντας ακούραστα απεργίες και συνδικάτα. Παίρνει μέρος στους αγώνες για το εργατικό οκτάωρο στο Σικάγο την Πρωτομαγιά του 1881, στις απεργίες των ανθρακωρύχων στην Πενσυλβάνια, στις απεργίες των σιδηροδρομικών, στη βίαιη απεργία στα ορυχεία του Ροκφέλερ στο Κολοράντο που οδήγησε στο αιματοβαμμένο μακελλιό του Λάντλοου το 1914 και τη μεγάλη απεργία του Χάλυβα το 1919.

Το 1901 φτιάχνει με άλλες εργάτριες στην Πενσυλβάνια το δικό της στρατό, μια πραγματική γυναικεία πολιτοφυλακή με ολοφάνερα φεμινιστικά στοιχεία που αντιμετωπίζει ανεμίζοντας σκούπες και τηγάνια την τρομοκρατία των εργοδοτών και των οπλισμένων μισθοφόρων τους και σπρώχνει με το μαχητικό αδιάλλακτο τρόπο της χιλιάδες ανθρακωρύχους να οργανωθούν στα συνδικάτα.

Το 1903 οργανώνει την Διαδήλωση των Παιδιών των εργοστασίων καταγγέλλοντας την παιδική εργασία μαζί με τα ανάπηρα παιδιά από την απάνθρωπη δουλειά, και κάνοντας πορεία απο την Πενσυλβάνια στο σπίτι του προέδρου Ρούσβελτ στο Oyster Bay της Νέας Υόρκης.

Τάφηκε στο Κοιμητήριο των Ανθρακωρύχων στο Mount Olive, Ιλινόις, στα ανθρακωρυχεία του νότιου Ιλινόις. Ο τάφος είναι κοντά στους τάφους των θυμάτων της εξέγερσης των ανθρακωρύχων του Ιλινόις, του 1898.

Σε ηλικία 76 ετών η “μητερούλα”της εργατιάς συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε 20 χρόνια κάθειρξη αλλά αποφυλακίζεται λόγω της γενικής κατακραυγής και συνεχίζει το κινηματικό έργο της. Η πιο ριζοσπαστική γυναίκα της Αμερικής πεθαίνει σε ηλικία 93 χρονών το 1930 έχοντας βιώσει τις αρχές των συνεπειών του Μεγάλου Κράχ του 1929.

Χιλιάδες εργάτες πήγαν στην κηδεία της στο νεκροταφείο των ανθρακωρύχων. Ήθελε, όπως είπε η ίδια, να “κοιμηθεί” κάτω απο την γη με τα γενναία της αγόρια όπως αποκαλούσε τους ανθρακωρύχους.

Η “μητερούλα Τζόουνς” μετέτρεψε την απόλυτη προσωπική της δυστυχία σε μια αέναη θριαμβευτική δράση για την προάσπιση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανδρών γυναικών και παιδιών και κέρδισε γιαυτό για πάντα μια θέση στην Ιστορία.

Πηγές: πρόλογος Μ.Σάκος για Μάνα Τζόουνς
περιοδικό Hot Doc 9/3/2019
βικιπαίδεια στα αγγλικά