Γράφει η: Δώρα Στυλιανίδου
Το φαινόμενο της ισραηλινής ταινίας Γκέττ ( Διαζύγιο: Η δίκη της Βίβιαν Ανσαλέμ ) του 2014 έπεσε πάνω στην ισραηλινή κοινωνία σαν καταπέλτης: η ταινία ήταν και είναι ένα κατηγορώ της θέσης της γυναίκας σε αυτή την συντηρητική μισογυνιστική, ασφυκτιούσα από θρησκευτικούς κανόνες κλειστή κοινωνία που ωστόσο διεκδικεί την νομιμότητα και την προοδευτικότητα μιας “δημοκρατικής” χώρας. Η Ρονίτ Ελκαμπέτζ μαζί με τον αδελφό της Σλόμι αποκάλυψαν μια τραγική πτυχή της και η ισραηλινή κοινωνία μη μπορώντας να κλείσει τα μάτια και αυτή την φορά- κάτι που έχει συνηθίσει να κάνει- αναγκάσθηκε να αντικρίσει αυτή την ζοφερή πραγματικότητα κατάματα.
Οι πρώτοι που σοκαρισμένοι από τον σάλο που προξένησε η ταινία υποχρεώθηκαν να την δουν παρ’όλες τις απαγορεύσεις του θεάματος για τους ίδιους, ήταν οι ραβίνοι, ο ιουδαικός θρησκευτικός κλήρος του Ισραήλ από τους οποίους πρέπει να περάσει κάθε αίτηση διαζυγίου για να γίνει δεκτή γιατί στο Ισραήλ δεν υπάρχει πολιτικό διαζύγιο. Μόνο οι ραβίνοι μπορούν να νομιμοποιήσουν ή να διαλύσουν έναν γάμο. Απολύτως απαραίτητη είναι η πλήρης αποδοχή της διάλυσης του γάμου από τον σύζυγο. Έτσι ή “μοναδική δημοκρατία” της Μέσης Ανατολής δεν είναι παρά μια καταπιεστική θεοκρατία που παραβιάζει κατάφορα τα γυναικεία δικαιώματα.
Το γεγονός αυτό ήταν που έδωσε την ιδέα της ταινίας στους δύο σκηνοθέτες. Η Ρονίτ Ελκαμπέτζ δεν σκηνοθέτησε μόνο αλλά και έπαιξε την Βίβιαν. Η ταινία πέρα από την μοναδική ερμηνεία της κορυφαίας ισραηλινής ηθοποιού κατέδειξε και την σημαντική σκηνοθετική της ικανότητα.Να σημειωθεί ότι ήταν αυτοδίδακτη και στα δύο χωρίς καθόλου σπουδές και εκπαίδευση ηθοποιού ή σκηνοθέτη.
Η Ρονίτ Ελκαμπέτζ γεννήθηκε στη Μπερσέμπα του Ισραήλ το 1964 σε μια φτωχή Μαροκάνικη Εβραική οικογένεια που κατάγονταν από την Εσσαουρία. Ήταν η μεγαλύτερη από τρία αδέλφια. Έμαθε γαλλικά και αραβικά αλλά ο πατέρας της επέμενε να μιλάει εβραικά. Ο μικρότερος αδελφός της Σλόμι έγινε και αυτός σκηνοθέτης και έφτιαξαν μαζί την τριλογία των πιο σημαντικών ταινιών τους.
Η Ελκαμπέτζ ξεκίνησε σαν μοντέλο, παντρεύθηκε έκανε 2 παιδιά και ακολούθησε την υποκριτική, παίζοντας σε λίγες αλλά σημαντικές ταινίες. Ήταν ολοφάνερα φεμινίστρια και τα τελευταία χρόνια της ζωής της επιτέλεσε τιμητική πρόεδρος του, Μιζραχί (Εβραίοι της Ανατολής) Φεμινίστριες του κινήματος “Αχοτί”(Αδελφή μου)-για τις γυναίκες του Ισραήλ.
Με την ανατολίτικη, εξωτική ομορφιά και την ερμηνευτική της ικανότητα η Ρονίτ Ελκαμπέτζ αναδείχθηκε σε κορυφαία ισραηλινή ηθοποιό ακόμα και μέσα από ταινίες που έδειχναν την σκοτεινή πλευρά της ζωής στο Ισραήλ, όπως η ταινία Ορ (Θησαυρέ μου) όπου ερμηνεύει με μια σπαραχτική ειλικρίνεια μια εκδιδόμενη γυναίκα που την μαζεύει από τις κακόφημες γειτονιές κακοποιημένη η νεαρή κόρη της προσπαθώντας να την φροντίσει και να την συνετίσει καταλήγοντας στο τέλος σαν κι’αυτήν, στην πορνεία.
Έπαιξε επίσης στο Κορίτσι στο Τρένο, του Γάλλου σκηνοθέτη Αντρέ Τεσινέ, στον Καθυστερημένο Γάμο, στην Μεταμόρφωση μιας Μελωδίας του μεγάλου ισραηλινού Αμος Γκιτάι και σε άλλες. Η μεγαλύτερη της όμως προσφορά της στον ισραηλινό και παγκόσμιο κινηματογράφο ήταν η τριλογία με αυτοβιογραφικά στοιχεία βασισμένα στην οικογένεια της με πρώτη ταινία το: Παίρνοντας Γυναίκα(2004), δεύτερη το: Επτά Μέρες(2008) και το Γκέτ( Διαζύγιο: Η δίκη της Βίβιαν Ανσάλεμ) (2014) την σημαντικότερη απ’ όλες και την σπουδαιότερη ερμηνεία της Ελκαμπέτζ.
Η Βίβιαν έχει υποβάλει αίτηση διαζυγίου εδώ και τρία χρόνια και βρίσκεται προ τετελεσμένου γεγονότος: ο σύζυγος της δεν συμφωνεί και απαιτεί να γίνει δικαστήριο. Η Βίβιαν είναι αποφασισμένη να παλέψει απεγνωσμένη για να κερδίσει την ελευθερία της. Όμως η ταινία δεν είναι απλά ένα Γκέτ (Διαζύγιο) αλλά η υπομονετική και επίπονη μάχη μιας γυναίκας για αυτοδιάθεση, για αυτονομία και τέλος για άνευ όρων ελευθερία. Η γυναίκα είναι ξεκάθαρα φυλακισμένη από το ραβινικό πατριαρχικό σύστημα αλλά και την πατριαρχία γενικά που προσπαθεί να την καθυποτάξει πλήρως με ένα κατά τα άλλα “ευγενικό” και “πολιτισμένο” τρόπο και να της θυμίσει που είναι η θέση της και ποιος αποφασίζει για την ζωή της.
Σε μια συνέντευξη της μαζί με τον αδελφό της και συνεργάτη της Σλόμι, η Ελκαμπέτζ είπε για τον άνδρα της Βίβιαν: “μου πρότεινε να εξαγοράσει την ελευθερία μου με την ελευθερία μου” μια πολύ εύστοχη φράση που δείχνει ακριβώς πως δουλεύουν πολλές φορές οι μηχανισμοί της πατριαρχίας μέσα από έναν απλό καθημερινό άνδρα που “αγαπάει” την γυναίκα του και κάνει τα πάντα για να την κρατήσει ακόμα και ανοίγοντας την πόρτα της φυλακής της, αφήνοντας την να βγει (η Βίβιαν ζούσε μόνη της όταν άρχισε η δίκη) και επιχειρώντας να την φυλακίσει ξανά και για πάντα όταν της αρνείται το διαζύγιο.
Η ταινία, ειδομένη κατά πολύ από την πλευρά της γυναίκας και του άνδρα αποτελεί ένα απαράμιλλο μυθοπλαστικό cinema verite,μια σκληρή φεμινιστική καταγγελία από τις λίγες του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Η επιτυχημένη και διεθνώς αναγνωρισμένη με βραβεία και διακρίσεις ηθοποιός και σκηνοθέτης δεν στάθηκε τυχερή και στην ζωή. Πέθανε σε ηλικία 51 ετών το 2016 από καρκίνο βάζοντας έναν επίλογο σε μια τόσα πολλά υποσχόμενη καλλιτεχνική και φεμινιστική πορεία, και σε ένα ζωντανό όραμα αλλαγής για την θέση των γυναικών στην χώρα της.
πηγή: βικιπαίδεια στα ελληνικά και αγγλικά