Η “βασίλισσα της τσιγγάνικης μουσικής” Έσμα Ρετζέποβα

Η “βασίλισσα της τσιγγάνικης μουσικής” Έσμα Ρετζέποβα 8 Αυγούστου 1943 – 11 Δεκεμβρίου 2016

Συντάσσει η Βέρα Σιατερλή

Βόρεια Μακεδονία

Η Έσμα Ρετζέποβα (σλαβομακεδονικά: Есма Реџепова‎,) ήταν ρομά τραγουδίστρια από την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Γεννήθηκε στα Σκόπια (τότε Γιουγκοσλαβία) στις 8 Αυγούστου 1943.

Έχει δώσει πάνω από 8000 παραστάσεις σε 30 χώρες. Μαζί με τον σύζυγό της Stevo Teodosievski (επίσης μουσικός), έχει υιοθετήσει 47 παιδιά και έχει βραβευτεί για την ανθρωπιστική της δράση. Για την φιλανθρωπία της στα ορφανά του πολέμου στην Γιουκοσλαβία, έχει προταθεί 2 φορές για Νόμπελ Ειρήνης [2]. Η καλλιτεχνική δραστηριότητα της Ρετζέποβα περιλαμβάνει 108 σινγκλς, 20 δίσκους και συμμετοχή σε 6 ταινίες. Απεβίωσε στις 11 Δεκεμβρίου του 2016 (75 ετών).

Γεννήθηκε στις 8 Αυγούστου του 1943 στο Šuto Orizari, ένα προάστιο των Σκοπίων της τότε Γιουγκοσλαβίας, όπου και μεγάλωσε. Ήταν το προτελευταίο παιδί της οικογένειας και είχε πέντε αδέρφια. Μεγάλωσε σε σχετικά πτωχικό περιβάλλον. Η μητέρα της ήταν από την Τουρκία, ο πατέρας της εβραϊκής καταγωγής από την Σερβία, δούλευε ως αχθοφόρος, λούστρος, τραγουδιστής, κ.α. Η Έσμα τελείωσε το δημοτικό. Σε ηλικία εννιά χρονών άρχισε μαθήματα μουσικής σε μια τοπική ορχήστρα και άρχισε να εξελίσσεται γρήγορα. Η μητέρα της την παρότρυνε να συνεχίσει, αφού είδε ότι είχε ταλέντο. Έτσι η Έσμα μαζί με έναν αδερφό της γίναν μέλος του σχολικού συγκροτήματος δημοτικής μουσικής.

Το 1957, σε ηλικία 14ων χρονών πήρε μέρος σε διαγωνισμό τραγουδιού του Ράδιο Σκόπιε και έπιασε την πρώτη θέση μέσα από 57 άλλους διαγωνιζομένους. Το βραβείο ήταν 9000 γιουγκοσλάβικα δηνάρια. Έτσι ξεκίνησε την μουσική καριέρα της. Σήμερα είναι η διεθνώς δημοφιλέστερη Ρομά τραγουδίστρια. Έχει ηχογραφήσει 20 άλμπουμ με 108 τραγούδια σε διάφορες γλώσσες των Βαλκανίων.

Η “βασίλισσα της τσιγγάνικης μουσικής” (Queen of the gypsies), τίτλος που της αποδόθηκε σ’ ένα φεστιβάλ στην Ινδία, άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα. Ήταν από τις πρώτες που τραγούδησε στη γλώσσα των Ρομά και στη μακρά καριέρα της -πάνω από πέντε δεκαετίες- μαχόταν πάντοτε σθεναρά κατά του ρατσισμού και των προκαταλήψεων παντός είδους.

Στη ζωή και τη μουσική συμπορεύτηκε με τον Στέβο Τεοντοσίεφσκι, επίσης μουσικό, και κατόρθωσαν να “βάλουν” τη μουσική των Ρομά στο γιουγκοσλαβικό ραδιόφωνο. Μετά τον θάνατο του συζύγου της, το 1997, η Ρετζέποβα πέρασε σε μια πιο σύγχρονη προσέγγιση της μουσικής, μέσα από συνεργασίες με νεότερους σε ηλικία μουσικούς. Αποτέλεσμα αυτών των συνεργασιών ήταν και η παρουσία της, το 2013, στη Eurovision, όπου εκπροσώπησε την πατρίδα της, την πρώην ΠΓΔΜ.

Πέραν της μεγάλης μουσικής της καριέρας, η Ρετζέποβα ήταν γνωστή και ως η “δεύτερη μητέρα Τερέζα”, αφού μαζί με τον σύζυγό της είχαν ανοίξει την “αγκαλιά” τους και περιέθαλψαν 47 παιδιά. Γι’ αυτή τη δράση της, μάλιστα, όπως αναφέρει το BBC επικαλούμενο τους Roma Times, προτάθηκε τρεις φορές για το Νόμπελ Ειρήνης.

Η Ρετζέποβα ήταν γνωστή και για τον αγώνα που έδινε για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των γυναικών Ρομά, ενώ εξελέγη δύο φορές δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο των Σκοπίων.

Η Ρετζέποβα υπήρξε μέλος του κόμματος Democratic Alternative (Δημοκρατική Εναλλακτική). Μετά την διάλυση του κόμματος έγινε μέλος του συντηρητικού κόμματος VMRO-DPMNE.

Βραβεύσεις: Βραβείο Μπιέρνσον, no label και King and Queen of Romani Music

Δισκογραφία (ενδεικτικά)
Salute to Israel (LP edition), Monitor Records
Songs of the Macedonian Gypsy, re-released 1994, Monitor Records
Gypsy Queens 1998 Network Medien D
Gypsy Crpet 2006 Network Medien D
Queen of the Gypsies 1997 World Connection Nl
Chaje Shukarije 1999 World Connection Nl
Mon histoire 2007 Accords Croises F
Between the two lifes 2007 Mister Company MKD
Thu me duj dzene 2008 Mister Company MKD

Πηγή: el.wikipedia.org, cnn.gr