Η μάχη των στειρωμένων γυναικών για δικαιοσύνη

Αλιεύει η Αλεξία Τσούνη

Επί 46 ολόκληρα χρόνια το κράτος της Τσεχοσλοβακίας και αργότερα της Τσεχίας στείρωνε συστηματικά γυναίκες, κυρίως Ρομά, χωρίς τη συναίνεσή τους. Το μέτρο επίσημα καταργήθηκε το 1990, όμως εφαρμοζόταν παράνομα μέχρι το 2012. Σήμερα 400 επιζώσες πρόκειται να πάρουν αποζημίωση 11.500 ευρώ για την ηθική και σωματική βλάβη που υπέστησαν.

Το 1983 πήγα σε μαιευτήριο να γεννήσω. Εκεί μου πρότειναν να με στειρώσουν. Η κοινωνική λειτουργός με απείλησε πως αν δεν δεχόμουν θα έπρεπε να πληρώσω όλα τα έξοδα της κύησης και του τοκετού και ότι θα μου έπαιρναν το παιδί. Επειδή δεν συμφώνησα κάλεσαν τη μητέρα μου και της είπαν ότι έπρεπε να στειρωθώ. Ημουν 22 ετών, ενήλικη, αλλά γι’ αυτούς η συναίνεση της μητέρας μου ήταν αρκετή. Εγώ ποτέ δεν υπέγραψα οτιδήποτε».

Η καταγγελία της Βέρα Μ., μιας γυναίκας Ρομά, ήταν καταλυτική για να προχωρήσει η διερεύνηση της καταναγκαστικής στείρωσης γυναικών, κυρίως Ρομά, που εφάρμοσε συστηματικά η Τσεχοσλοβακία ώς το 1990. Παρότι το σχετικό «πρόγραμμα οικογενειακού προγραμματισμού» καταργήθηκε το 1990, συνεχίστηκε παράνομα παραπλανώντας τις γυναίκες που πήγαιναν να γεννήσουν ή παρουσίαζαν γυναικολογικά προβλήματα, με τα τελευταία κρούσματα να σημειώθηκαν το 2012.

Τώρα, έπειτα από ιστορική νομοθεσία που ενέκρινε η Γερουσία, η Τσεχική Δημοκρατία θα αποζημιώσει επιζώσες γυναίκες Ρομά που στειρώθηκαν στο διάστημα 1966-2012 χωρίς ποτέ να συναινέσουν. Το μέτρο, που υπογράφηκε χθες από τον πρόεδρο Μίλος Ζέμαν, αφορά περίπου 400 επιζώσες, οι οποίες θα λάβουν 11.500 ευρώ για την αποκατάσταση των σωματικών και ψυχολογικών επιπτώσεων αυτών των επεμβάσεων.

«Στο σπίτι πάντα μας έλειπε κάτι μετά από αυτή την επέμβαση που μου έκαναν. Επρεπε να εξηγήσω στα παιδιά γιατί δεν θα είχαν άλλα αδέλφια. Θυμόμουν πάντα εκείνη τη δυσάρεστη στιγμή μετά τον τοκετό όταν έμαθα πως με είχαν στειρώσει, κάτι πολύ οδυνηρό. Για πολλά χρόνια, ένιωθα πολύ άσχημα ψυχολογικά… και σήμερα ακόμη έτσι νιώθω», δήλωσε η Ελένα Γκορολόβα, μια γυναίκα που το 1990, στα 21 της χρόνια υποβλήθηκε σε στείρωση μετά τη γέννηση του δεύτερου παιδιού της. «Παλέψαμε σκληρά και για πολλά χρόνια… κάποιες γυναίκες είναι πια ηλικιωμένες κι άλλες έχουν πεθάνει. Αλλά χαίρομαι που βλέπω το φως της δικαιοσύνης. Το ποσό που προσφέρουν δεν αποζημιώνει για το γεγονός ότι μας στέρησαν τη δυνατότητα να κάνουμε άλλα παιδιά, αλλά τουλάχιστον θα μπορούμε να τύχουμε περίθαλψης, να αγοράσουμε φάρμακα…».

Το EERC έχει καταγράψει τουλάχιστον 200 περιπτώσεις στείρωσης Ρομά γυναικών στη Σλοβακία, αλλά και στην Ουγγαρία, ακόμη και τη δεκαετία του 2000 και κάνει έκκληση να αναγνωρίσουν και αυτές οι χώρες τις ευθύνες τους απέναντι σε αυτές τις στειρωμένες γυναίκες.

Μια παγκόσμια ρατσιστική πρακτική

 

 

Τα προγράμματα στείρωσης ήταν (και παράνομα παραμένουν) στην ημερήσια διάταξη για τις γυναίκες των περιθωριοποιημένων μειονοτήτων: ένα είδος διεστραμμένου σχεδίου ευγονικής που εφαρμόστηκε σε πολλές χώρες του κόσμου για τη μείωση του «ανεπιθύμητου ή ενοχλητικού» πληθυσμού.

Στα τέλη Ιουλίου, η Πολιτεία της Καλιφόρνιας ενέκρινε νομοθεσία για αποζημίωση όσων στειρώθηκαν σε δημόσια ιδρύματα, από σωφρονιστήρια ώς άσυλα, χωρίς ποτέ να ζητηθεί η συναίνεσή τους. Γυναίκες όπως η Κέλι Ντίλον, που χρόνια μετά, σε φυλακή της Καλιφόρνιας, υποβλήθηκε σε επέμβαση για αφαίρεση κύστης στη μήτρα και ανακάλυψε πως την είχαν στειρώσει χωρίς καν να την ενημερώσουν έστω και μετά την επέμβαση. Η περίπτωσή της ήταν αφορμή για μια νέα έρευνα αλλά και ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ, Belly of the Beast (Η κοιλιά του τέρατος), που αποκάλυψαν ότι παρότι παράνομες από δεκαετίες, σε φυλακές και ιδρύματα συνεχίστηκαν τουλάχιστον ώς το 2010 οι καταναγκαστικές στειρώσεις γυναικών μειονοτήτων, κυρίως μαύρων και Λατίνων.

Η Καλιφόρνια είναι μία από τις αμερικανικές Πολιτείες που εφάρμοσαν ένα πρόγραμμα ευγονικής από το 1909 ώς το 1979, όταν και καταργήθηκε ο σχετικός νόμος που επέτρεπε στις αρχές να στειρώσουν άτομα που κρατούνταν σε δημόσια ιδρύματα αν θεωρούσαν πως είχαν «ψυχικές νόσους που θα μπορούσαν να κληροδοτήσουν στους απογόνους τους».

«Αυτούς τους σκανδαλώδεις νόμους μιμήθηκε ο Χίτλερ θέλοντας να μειώσει τον πληθυσμό των ανεπιθύμητων ατόμων ή εκείνων με αναπηρίες», δήλωσε η βουλεύτρια της Καλιφόρνιας Γουέντι Καρίγιο που κατέθεσε την πρόταση για αποζημίωση των θυμάτων. Στην Πολιτεία στειρώθηκαν περισσότερα από 20.000 άτομα, με χιλιάδες περιπτώσεις να καταγράφονται στις φυλακές έως τουλάχιστον και το 2010. Εκθεση του Κέντρου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας αποκάλυψε πως από το 1997 ώς το 2013 σχεδόν 1.400 κρατούμενες στειρώθηκαν σε σωφρονιστικά ιδρύματα της Καλιφόρνιας.

Εκεί ωστόσο που η ευγονική κατά των ευάλωτων γυναικών ξεπέρασε κάθε διεστραμμένη φαντασία είναι στο Περού, όπου με πολλές δυσκολίες συνεχίζεται η δίκη του πρώην δικτάτορα Αλμπέρτο Φουχιμόρι και υπουργών του για την καταναγκαστική στείρωση περίπου 270.000 φτωχών γυναικών (και 22.000 αντρών) στο διάστημα 1996-2000, στην συντριπτική τους πλειονότητα αγρότισσες και ιθαγενείς, που ζούσαν στις περιοχές των Ανδεων, αλλά και γυναίκες εκτοπισμένες στις παρυφές των μεγάλων αστικών κέντρων.

Ενα πραγματικό κυνήγι με τις αρχές να απάγουν γυναίκες από τους δρόμους ή τα σπίτια τους ή να τις αναζητούν στα κέντρα υγείας για να τις στειρώνουν με ψέματα, απειλές και εκβιασμούς. Σε κάποιες έλεγαν πως αν δεν έκαναν την επέμβαση θα τους έκοβαν τα επιδόματα τροφίμων, θα πλήρωναν πρόστιμα, θα πήγαιναν φυλακή ή τα παιδιά τους θα κατέληγαν σε ιδρύματα. Συχνά η μεταχείριση που τους επιφύλασσαν προσιδίαζε με βασανιστήρια. Πολλές πέθαναν κι ακόμη περισσότερες εξακολουθούν σήμερα να έχουν προβλήματα υγείας, απόρροια των επεμβάσεων.

Λόγω της μαζικότητας αυτής της σκόπιμης πρακτικής εξάλειψης ενός πληθυσμού, οι καταναγκαστικές στειρώσεις που έγιναν στο πλαίσιο του διαβόητου προγράμματος «Εθελούσιας Χειρουργικής Αντισύλληψης» του Περού ισοδυναμούν με γενοκτονία και σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία συνιστούν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Η δίκη, που ξεκίνησε τον Μάρτιο, έχει γεννήσει πολλές προσδοκίες «τόσο για την παραδειγματική τιμωρία του δικτάτορα και των συνεργατών του όσο και για την αποκατάσταση των θυμάτων, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου».

Πηγή : https://www.efsyn.gr/themata/gynaikes-toy-kosmoy/305262_i-mahi-ton-steiromenon-gynaikon-gia-dikaiosyni