Συντάσσει η Βέρα Σιατερλή
Τραγούδι που ξεκίνησε από την Ελλάδα ως ρεμπέτικο κι έγινε παγκόσμια επιτυχία, γνωρίζοντας διασκευές σε διαφορετικά μουσικά στυλ (τζαζ, οριεντάλ, κλέζμερ, σερφ-ροκ, γκαράζ-ροκ κ.ά.). Μισιρλού σημαίνει γυναίκα από το Μισίρι (Μισρ=Αίγυπτος στα αραβικά) και αναφέρεται σε μουσουλμάνα της Αιγύπτου, καθότι τη χριστιανή της περιοχής την ονομάζουμε Αιγυπτιώτισσα.
Η «Μισιρλού» πρωτοπαίχτηκε από τη ρεμπέτικη ορχήστρα του Μιχάλη Πατρινού στην Αθήνα, το 1927. Όπως συνέβαινε και με σχεδόν όλα τα πρώιμα ρεμπέτικα τραγούδια, ο αυθεντικός συνθέτης του τραγουδιού έμεινε άγνωστος, και η σύνθεση κατοχυρώθηκε στον αρχηγό της κομπανίας. Ο Πατρινός ήταν σμυρνιός μουσικός, που ήρθε στην πρωτεύουσα με το κύμα των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Το τραγούδι αναφέρεται στον έρωτα ενός χριστιανού για μια μουσουλμάνα, θέμα – ταμπού για εκείνη την εποχή και όχι μόνο. Η μελωδία είτε προϋπήρχε και ήταν οικείο άκουσμα στον ευρύτερο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είτε αποτελεί ομαδική δουλειά της κομπανίας του Πατρινού. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Πατρινός έγραψε τους στίχους. Η μελωδία κατά πάσα πιθανότητα συντέθηκε συλλογικά από τους μουσικούς. Στην αρχική έκδοση του τραγουδιού, το όνομα της κοπέλας του τίτλου προφερόταν από τον Πατρινό “Μουσουρλού”, με βαριά Σμυρναΐικη προφορά.
Το τραγούδι αρχικά γράφτηκε σαν ζεϊμπέκικο, σε πιο αργό ρυθμό και διαφορετικό τόνο απ’ τη σημερινή “οριεντάλ” έκδοση χάρη στην οποία έχει γίνει γνωστό. Έτσι ακούγεται στην πρώτη γνωστή ηχογράφηση, που έκανε ο Πατρινός στην Ελλάδα γύρω στο 1930· μια δεύτερη ηχογράφηση έγινε απ’ τον ίδιο στη Νέα Υόρκη, το 1931.
Η διεθνής πορεία του τραγουδιού ξεκίνησε το 1930 από τις ΗΠΑ, με την κυκλοφορία του από τη δισκογραφική εταιρεία Orthophonic του Ελληνοαμερικανού Τίτου Δημητριάδη. Το 1941 ένας άλλος Ελληνοαμερικανός μουσικός και δάσκαλος μουσικής, ο Νίκος Ρουμπάνης του άλλαξε τον τόνο και τη μελωδία, κυκλοφορόντας μια εκτέλεση ορχηστρικής τζαζ του τραγουδιού, δίνοντάς του τον ανατολίτικο ήχο με τον οποίο είναι γνωστό σήμερα. Φρόντισε, μάλιστα, να κατοχυρώσει το όνομά του ως συνθέτης του τραγουδιού. Καθώς κανείς δεν του αμφισβήτησε το δικαίωμα αυτό, ο Ρουμπάνης εμφανίζεται ως συνθέτης της Μισιρλούς σε όλο τον κόσμο εκτός από την Ελλάδα.
Αμέσως μετά τη διασκευή του Ρουμπάνη, το τραγούδι εντάχθηκε στο ρεπερτόριο μεγάλων ορχηστρών της εποχής του σουίνγκ, όπως του Χάρι Τζέιμς, του Γούντι Χέρμαν και του Ξαβιέ Κούγκατ. Όμως, η μεγάλη επιτυχία για τη Μισιρλού ήλθε στις αρχές της δεκαετίας του ’60 από καλλιτέχνες του Surf-Rock.
Αρχικά το τραγούδι διασκευάστηκε από τον surf κιθαρίστα Dick Dale, (Ρίτσαρντ Μανσούρ το πραγματικό του όνομα), όταν κάποιος απ’ το κοινό του τον ρώτησε αν μπορούσε να παίξει ένα ολόκληρο τραγούδι πάνω σε μια μόνο χορδή της κιθάρας. Τότε ο Ντικ Ντέιλ επέλεξε την τη Μισιρλού για να ανταποκριθεί στην πρόκληση. Η εκτέλεση του Ντέιλ ήταν αυτή που έκανε γνωστό το τραγούδι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ντέιλ είχε Λιβανέζικες ρίζες και συχνά ανέφερε την επιρροή της Αρμένικης μουσικής στο κιθαριστικό του στυλ, κι έτσι πολλοί πίστεψαν κατά καιρούς ότι το τραγούδι ήταν Αρμένικο ή Λιβανέζικο. Η ανατολίτικη βερσιόν του τραγουδιού υπήρξε επί χρόνια πολύ δημοφιλής στη Μέση Ανατολή, κι έτσι αρκετοί από αυτή την περιοχή πιστεύουν ότι είναι παραδοσιακό τραγούδι της χώρας τους.
Το 1963, οι Beach Boys στο άλμπουμ τους Surfin’ USA παρουσίασαν μια εκτέλεση του τραγουδιού παρόμοια με αυτή του Ντέιλ, κάνοντας έτσι τη Μισιρλού ένα κομμάτι της surf παράδοσης αλλά και της Αμερικάνικης ποπ κουλτούρας. Μέχρι σήμερα έχουν εμφανιστεί εκατοντάδες επανεκτελέσεις, από καλλιτέχνες όλων των ειδών.
Το 1994 η Μισιρλού στην εκτέλεση του Ντικ Ντέιλ ήλθε και πάλι στο προσκήνιο, καθώς ακουγόταν σάουντρακ στην καλτ ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο Pulp Fiction, ενώ το 2006 ξανάγινε δημοφιλής, όταν αποτέλεσε τη βάση για το τραγούδι των Black Eyed Peas, Pump it. Αξιοσημείωτη είναι και η εκδοχή του γνωστού κουαρτέτου εγχόρδων The Kronos Quartet, που συμπεριέλαβε τη Μισιρλού στο άλμπουμ τους Caravan (2000) με τον τίτλο Misirlou Twist.
Στην Ελλάδα, τη Μισιρλού έχουν τραγουδήσει αρκετοί καλλιτέχνες, όπως η Δανάη, η Σοφία Βέμπο, ο Νίκος Γούναρης, ο Μανώλης Αγγελόπουλος, το ροκ συγκρότημα των Last Drive σε μια ορχηστρική surf διασκευή (άλμπουμ Underworld Shakedown του 1986) και η γκαράζ μπάντα των Sound Explosion, σε πιο αργό τέμπο και πιο κοντά στην αυθεντική εκτέλεση, με τίτλο (Misirlou the Greek).
Το 2004, η Μισιρλού επιλέχτηκε από την οργανωτική επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ως ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά τραγούδια όλων των εποχών, και ακούστηκε στην τελετή λήξης από την Άννα Βίσση. Στο τεύχος Μαρτίου 2005 το αγγλικό μουσικό περιοδικό Q δημοσίευσε έναν κατάλογο με τα 100 κορυφαία 100 κιθαριστικά τραγούδια. Η Μισιρλού στη διασκευή του Ντικ Ντέιλ κατέλαβε την 89η θέση.
Το 2017 μία ακόμη ελληνική μπάντα, οι Blandras, κυκλοφορούν την δικιά τους διασκευή του κομματιού σε μία πιο psychedelic rock εκτέλεση, στο πρώτο τους άλμπουμ με τίτλο Purple Sun
Στίχοι:
Μισιρλού μου, η γλυκιά σου η ματιά
Φλόγα μου ‘χει ανάψει μες στην καρδιά.
Αχ, για χαμπίμπι, αχ, για λε-λέλι, αχ,
Τα δυο σου χείλη στάζουνε μέλι, αχ.
Αχ, Μισιρλού, μαγική, ξωτική ομορφιά.
Τρέλα θα μου ‘ρθει, δεν υποφέρω πια.
Αχ, θα σε κλέψω μέσ’ απ’ την Αραπιά.
Μαυρομάτα Μισιρλού μου τρελή,
Η ζωή μου αλλάζει μ’ ένα φιλί.
Αχ, για χαμπίμπι ενα φιλάκι, άχ
Απ’ το γλυκό σου το στοματάκι, αχ.
Πηγή: sansimera.gr, el.wikipedia.org