Γράφει η Βέρα Σιατερλή
Το 1901 η εφημερίδα «Ακρόπολις» από τις 9 Σεπτεμβρίου αρχίζει να δημοσιεύει το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο μεταφρασμένο στη δημοτική. Η πρώτη απόπειρα έγινε το 1898, όταν η βασίλισσα Όλγα έδωσε τη σχετική εντολή στη γραμματέα της και λογία Ιουλία Σωμάκη. Η απόφαση αυτή προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των αρχαϊστών1
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΟΥΛΙΑ ΣΩΜΑΚΗ;
«Η Ιουλία Καρόλου, γένος Σωμάκη, διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα στο Παρθεναγωγείο τής Αικατερίνης Λασκαρίδου. Τα τρία τελευταία χρόνια των σπουδών της φοίτησε στο Αρσάκειο, από το οποίο αποφοίτησε το 1889 με βαθμό «Άριστα». Όταν ο «Σύλλογος των Κυριών υπέρ τής Γυναικείας Εκπαιδεύσεως» σύστησε το Πρότυπο Παρθεναγωγείο το 1890, το οποίο διηύθυνε η Καλλιόπη Κεχαγιά, η Ιουλία Σωμάκη προσελήφθη ως δασκάλα Ιστορίας, Φυσικής, Γεωγραφίας, Κοσμογονίας και Γραμματολογίας για τις μεγαλύτερες τάξεις. Έναν χρόνο αργότερα προήχθη σε υποδιευθύντρια του Παρθεναγωγείου.
Το ίδιο έτος, 1891, συστήθηκε με τη βοήθεια τής βασίλισσας Όλγας η «Εν Χριστώ αδελφότης» για την αναμόρφωση των φυλακών στην Ελλάδα με πρόεδρο την Καλλιόπη Κεχαγιά, της οποίας γραμματέας ήταν η Ιουλία Καρόλου. Έτσι την γνώρισε η βασίλισσα Όλγα, η οποία το 1895 της ζήτησε να αναλάβει την εκπαίδευση του μικρότερου γιου της, πρίγκιπα Χριστοφόρου. Το 1896 της ανέθεσαν να εκπαιδεύσει και τον γιο του διαδόχου Κωνσταντίνου Γεώργιο, αργότερα τον πρίγκιπα Αλέξανδρο και την πριγκίπισσα Ελένη.
Το 1900 η Ιουλία παντρεύτηκε τον Νικόλαο Καρόλου και εγκατέλειψε τη διδασκαλία των πριγκίπων. Τότε η βασίλισσα Όλγα την προσέλαβε ως ιδιαιτέρα γραμματέα της, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τον θάνατο της βασίλισσας τον Ιούνιο του 1926. Η Ιουλία Καρόλου συνέταξε τους Διοργανισμούς του «Εφηβείου Αβέρωφ», των γυναικείων φυλακών και του θεραπευτηρίου «Ευαγγελισμός».
Το 1898 η βασίλισσα Όλγα της ζήτησε να μεταφράσει την Καινή Διαθήκη στην καθομιλουμένη, αλλά η μετάφραση αυτή, όπως και άλλες που ακολούθησαν, δεν έγινε αποδεκτή ούτε από την Ιερά Σύνοδο ούτε από το κοινό.
Κατόπιν επιθυμίας της βασίλισσας Όλγας η Ιουλία Καρόλου μετέφρασε από τα Αγγλικά πολλά βιβλία για παιδιά και μεγάλους και ανέλαβε την έκδοση τού περιοδικού «Χειρ Βοηθείας», το οποίο περιελάμβανε μεταφράσεις από τα Αγγλικά αλλά και πρότυπα διηγήματα ηθικοπλαστικού περιεχομένου. Το περιοδικό διανέμονταν στους ασθενείς και τους φυλακισμένους.
Το τελευταίο της έργο ήταν η βιογραφία της βασίλισσας Όλγας με τίτλο «Όλγα, η Βασίλισσα των Ελλήνων». Το βιβλίο αποτελεί μέχρι σήμερα εγκυρότατη πηγή για τις δραστηριότητες της βασίλισσας Όλγας στην Ελλάδα, τις πρωτοβουλίες της και το φιλανθρωπικό της έργο. (Παναγιώτα Ατσαβέ φιλόλογος – ιστορικός3)»
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Με την ονομασία Ευαγγελικά ή Ευαγγελιακά έμειναν στην ιστορία τα αιματηρά επεισόδια, που σημειώθηκαν στην Αθήνα στις αρχές Νοεμβρίου 1901, με αφορμή τη μεταγλώττιση του Ευαγγελίου στη δημοτική.
Μετά την οδυνηρή ήττα του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897, κρίνεται αναγκαίος από το παλάτι ο εκδημοκρατισμός του και εκπαιδευτικού συστήματος καθώς η χώρα είναι διχασμένη ανάμεσα σε δύο γλώσσες: την καθομιλουμένη (δημοτική) και την επίσημη (καθαρεύουσα) και η αρχή επιχειρείται από την βασίλισσα Όλγα το 1898 η οποία έδωσε εντολή στην εκπαιδευτικό, διδασκάλισσα του Παλατιού και γραμματέας της, Ιουλία Σωμάκη, να μεταφραστεί το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο στην δημοτική. Η εντολή προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των υπέρμαχων της καθαρεύουσας επονομαζόμενων αρχαϊστών. Τη μεταγλώττιση των Ευαγγελίων στη δημοτική ενθάρρυνε και ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Προκόπιος Β’ (Οικονομίδης).
Στις 9 Σεπτεμβρίου 1901 η εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη άρχισε να δημοσιεύει σε συνέχειες το Ευαγγέλιο του Ματθαίου σε μετάφραση του λογοτέχνη και μέγα δημοτικιστή Αλέξανδρου Πάλλη, υπό τον τίτλο «Το έργον της Βασιλίσσης η “Ακρόπολις” το συνεχίζει» και «Ευαγγέλιον εις την γλώσσαν του λαού». Η εφημερίδα ενημερώνει, δε, ότι θα δημοσιεύσει όλο το μετεφρασμένο Ευαγγέλιο σε συνέχειες. Η αντίδραση των καθηγητών και φοιτητών της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν άμεση. Σε ανακοίνωσή τους χαρακτηρίζουν τη μεταγλώττιση του Πάλλη «γελοιοποίηση των τιμαλφεστέρων του έθνους κειμηλίων».
Η επίθεση εντείνεται καθώς στους καθηγητές και φοιτητές της Θεολογικής Σχολής προστίθεται και ο τύπος. Οι εφημερίδες «Σκριπ», «Καιροί» και «Εμπρός», που εμφανίζουν τους δημοτικιστές ως άθεους, προδότες και πράκτορες των Σλαύων, λόγω της ρωσικής καταγωγής της βασίλισσας Όλγας. Στις 17 Οκτωβρίου το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολεως με έγγραφό του προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος αποδοκίμασε τη μεταγλώττιση ως «βέβηλη». Ο εκδότης της «Ακροπόλεως» βρέθηκε στριμωγμένος από την πληθώρα των αντιδράσεων και τρεις ημέρες αργότερα αποφάσισε τη διακοπή της δημοσίευσης.
Τον Νοεμβρίο διοργανώνοντα θορυβώδη συλλαλητήρια στο κέντρο της Αθήνας (Προπύλαια, στήλες Ολυμπίου Διός), με αίτημα τον αφορισμό των μεταφραστών υπό την ενθάρρυνση της «δεληγιαννικής». Προκλήθηκαν συγκρούσεις με την αστυνομία Συγκρούστηκαν με την αστυνομία και λιθοβολήθηκαν τα γραφεία της «Ακροπόλεως». Στις συγκρούσεις, έχασαν την ζωή τους τρεις φοιτητές και πέντε πολίτες, οι Ν. Πάνστρας, Α. Παπαναστασίου, Ε. Παπαντωνίου, Ε. Δράκος, Ι. Διβάρης, Φ. Ρήγος, Ι. Στεφανίδης, Στράτος, αγνώστων λοιπών στοιχείων. Τραυματίστηκαν 70 άλλοι.
Τα γεγονότα, που έμειναν γνωστά ως τα “Ευαγγελικά” προκαλούν την παραίτηση της κυβέρνησης Θεοτόκη και η βασίλισσα Όλγα φεύγει για λίγο από την Ελλάδα.3
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Αρχαΐστες και δημοτικιστές αντίπαλοι στο «γλωσσικό ζήτημα» Με τον όρο γλωσσικό ζήτημα εννοείται ο γλωσσικός διχασμός, σε γραπτό λόγο (λόγιο) και καθομιλουμένη γλώσσα (δημώδη), ο οποίος ως αποτέλεσμα της διασποράς των δυτικών ιδεολογιών στην ελληνική κοινωνία, τη σημάδευσε επί σειρά ετών. Το μόνο πράγμα το οποίο άλλαζε κατά τη διάρκεια της ιστορίας 20 αιώνων του γλωσσικού ζητήματος ήταν η ένταση και τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα της εκάστοτε εποχής. Στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ο Αδαμάντιος Κοραής, κύριος εκφραστής του εκδυτικισμού στην Ελλάδα, στο ζήτημα της διένεξης για το ποια θα είναι η εθνική γλώσσα του κράτους, ξεκινά μια τάση καθαρισμού της γλώσσας από ξένα στοιχεία και τροποποιεί και προτείνει την καθαρεύουσα, η οποία καθιερώνεται ως επίσημη γλώσσα του κράτους (1834). Αυτή η κάθαρση της Κοινής ομιλουμένης γλώσσας οδήγησε στην Καθαρεύουσα με τη γνωστή της, εν πολλοίς, μορφή.. Η μέση αυτή οδός σήμαινε κατά τον Κοραή ότι η γνώση της νεωτέρας Ελληνικής προϋποθέτει τουλάχιστον τη στοιχειώδη γνώση της αρχαίας, ιδέα την οποία υποστήριξαν και πολλοί μετέπειτα φιλόλογοι όπως ο Αχιλλέας Τζάρτζανος.
Δυστυχώς, όπως αναφέρεται κατά τον φιλόλογο, Ιωάννη Σταματάκο, (συντηρητικό μάλλον παρά ακραίος υποστηρικτής της καθαρεύουσας), εκείνα τα χρόνια η δημοτική χρησιμοποιήθηκε από πολιτικές παρατάξεις (βλ. Ε.Α.Μ.) και η χρήση της συνδέθηκε με πολιτικές (και όχι καθαρά εθνικές) ιδεολογίες. Γι’ αυτό το λόγο «ὁ Δημοτικισμὸς ἔγινε συνωμότης, ἐπαναστάτης και ἐτέθη ἐκτὸς Νόμου διὰ τὴν συνείδησιν τῶν Ἑλλήνων» σύμφωνα με την έκθεσή του. Η έκθεση αυτή συνεχίζει με την πεποίθηση ότι ο Τριανταφυλλίδης έπρεπε να προφυλάσσει ως κόρη οφθαλμού την παράδοση και να σέβεται «ὡς στοργικὴν μητέρα ἢ Πρεσβυτέραν ἀδελφὴν τὴν καθαρεύουσαν»,
- Το βιογραφικό βασίστηκε σε πληροφορίες από το άρθρο τής Πηνελόπης Καΐρη «Φυσιογνωμίαι τινες Αρσακειάδων» στο επετειακό λεύκωμα του ΣΑΦΕ του 1936.
- Την μεταπολίτευση το 1976 με πρωτοβουλία του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων ελήφθη ομόφωνα απόφαση από όλους τους βουλευτές και τα κόμματα της Βουλής, να μελετηθεί η λύση του γλωσσικού ζητήματος, με τα σημερινά δεδομένα, από μια σκοπιά που δεν θα ήταν δυνατή παλιότερα στη δίνη του γλωσσικού, σε μια καθαρώς επιστημονική, προσπάθεια για μια σύγχρονη θεώρηση του γλωσσικού ζητήματος.
Πηγή:sansimera.gr, history.arsakeio.gr, el.wikipedia.org