Γράφει ο Νίκος Γρυλλάκης
Η ΣΚΗΝΟΘΕΤΡΙΑ, ΓΕΥΗ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ, ΣΟΦΙΑ ΕΥΤΥΧΙΑΔΟΥ ΜΙΛΟΥΝ ΣΤΟ ΕΛC.
Από αυτή την Κυριακή στις 21:00 στην ΕΡΤ2: Η Μαριάννα Σκυλακάκη, η Μαρία Γιαννιού και η Στέλλα Κάσδαγλη αναλαμβάνουν σε κάθε επεισόδιο να συντονίσουν μια διαφορετική συζήτηση γύρω από ζητήματα για τα έμφυλα στερεότυπα, τον σεξισμό και την έμφυλη βία
Οι «Επικίνδυνες» είναι ένα ιδιαίτερο όσο και τολμηρό project το οποίο φιλοδοξεί να φωτίσει τις ενίοτε αθέατες πλευρές δύσκολων και ευαίσθητων ζητημάτων. Κύρια θεματική του αποτελούν οι έμφυλες ανισότητες και ο τρόπος που αυτές γίνονται διακριτές στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας – ο σεξισμός, ο μισογυνισμός, η βία, η ισότητα στην εργασία, η εκπροσώπηση στην πολιτική, η σεξουαλικότητα, ο ρόλος των ΜΜΕ και της εκπαίδευσης, η συζήτηση γύρω από το «τι είναι φύλο».
Σημαντικό είναι να σημειωθεί πώς οι καίριες θέσεις της ομάδας της εκπομπής αυτής καταλαμβάνονται από γυναίκες. Η σκηνοθέτρια της εκπομπής, Γεύη Δημητρακοπούλου και η αρχισυντάκτριά της, Σοφία Ευτυχιάδου, εξηγούν στο ελc την προσέγγιση του εγχειρήματος και τις προθέσεις του ενώ καταθέτουν την προσωπική τους ματιά σε μια σειρά από ζητήματα που αυτό ερευνά.
η εκπομπή | τρόπος προσέγγισης σε ένα τοπίο που αλλάζει
Η Σοφία Ευτυχιάδου περιγράφει τον καμβά πάνω στον οποίο δούλεψαν για να σχεδιάσουν τα επεισόδια και αναφέρεται στις εξελίξεις που έφερε στο project η συγκλονιστική καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου.
Το κάθε επεισόδιο έχει στο κέντρο του και μια άλλη θεματική. Για παράδειγμα, η εκκίνηση γίνεται με την αφύπνιση και το #ΜeToo, ακολουθούν επεισόδια για την ενδο-οικογενειακή και ενδο-συντροφική βία και τον σεξισμό, την ισότητα στην εργασία, την εκπροσώπηση στην πολιτική, τη σεξουαλικότητα, τον ρόλο των ΜΜΕ και της εκπαίδευσης, ενώ πολύ νωρίς η εκπομπή ανοίγει τη συζήτηση για το τι είναι φύλο. Στόχος είναι να δοθεί βήμα σε ομιλήτριες που θα οδηγήσουν το κοινό σε μια άλλη θέαση των ζητημάτων και θα μας κάνουν μέσα από τις γνώσεις, το πάθος και τα βιώματά τους να ανα-γνωρίσουμε τα φλέγοντα ζητήματα ανισοτήτων.
Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε για την εκπομπή τον Γενάρη του 2021. Και μετά από λίγες μέρες κι ενώ κάναμε έρευνα για το επεισόδιο που αφορούσε την αφύπνιση και το #ΜeΤoo, έσκασε σαν κεραυνός εν αιθρία η συγκλονιστική καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου. Η μεγαλύτερη πρόκληση λοιπόν είχε να κάνει με το ότι ήμασταν μέσα στη δίνη μετασχηματιστικών γεγονότων σε σχέση με τα θέματα που βρίσκονται στον πυρήνα της εκπομπής, θέματα που έγιναν το πρώτο θέμα συζήτησης στα ΜΜΕ, στις παρέες μας, στις οικογένειές μας. Αυτό μας έδινε ένα ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο, αλλά και μια τεράστια ευθύνη να μιλήσουμε για τα επείγοντα αυτά ζητήματα με τρόπο που να εμπλουτίζει τον δημόσιο διάλογο που άνοιξε με φόρα».
κοινωνικά πλαίσια, σεξισμός & μισογυνισμός
Ρωτώ τη Γεύη Δημητρακοπούλου αν αισθάνεται ότι οι γυναίκες ζουν σε καθορισμένο πλαίσιο και της ζητώ να μου πει πώς μπορεί μια γυναίκα να ξεφύγει από αυτό. Η ίδια θεωρεί πως όλοι μας ζούμε στο δικό μας πλαίσιο και το στοίχημα είναι να βρούμε τρόπο να δημιουργήσουμε ρωγμές σε αυτό ώστε να ζούμε καλύτερα.
«Δεν πιστεύω ότι μόνο οι γυναίκες ζουν σε πλαίσια. Όλοι μας, άνδρες, γυναίκες, μη δυαδικά άτομα ζούμε μέσα σε συστήματα, καπιταλιστικά, πατριαρχικά, θρησκευτικά, επιστημονικά. Το θέμα είναι πως αυτά τα πλαίσια – συστήματα ενδυναμώνουν κάποιες κοινωνικές ομάδες ενώ ταυτόχρονα αποδυναμώνουν κάποιες άλλες. Αυτά τα πλαίσια έχουν χτιστεί πάνω σε καταπιέσεις συγκεκριμένων ατόμων. Και φυσικά δεν μπορείς να ξεφύγεις. Αυτό που ίσως μπορείς να κάνεις είναι να το αναγνωρίσεις και να προσπαθήσεις να αλλάξεις κάτι μέσα σε αυτό, είτε σε προσωπικό επίπεδο, ούτως ώστε να διασφαλίσεις για σένα την ίδια μία πιο ασφαλή και ευτυχισμένη ύπαρξη, είτε αν σου περισσεύει λίγη ενέργεια και για την κοινωνική ομάδα που ανήκεις, προσπαθώντας να φτιάξεις ρωγμές σε αυτά τα συστήματα μέσα στις οποίες οι άνθρωποί σου να μπορούν να ζήσουν καλύτερα.
Ο σεξισμός είναι καθημερινό φαινόμενο. Αν βγεις από το σπίτι σου να πας μέχρι το περίπτερο, δεν γίνεται να μην το βιώσεις. Προχτές, πήγα στον φούρνο στη γειτονιά μου και ρώτησα τον κύριο που τον έχει αν μία πολύσπορη τυρόπιτα κουρού που υπήρχε στη βιτρίνα ήταν καλή. Ο ίδιος μου απάντησε ότι έφερε πολύσπορες τυρόπιτες γιατί είναι αποδεδειγμένα η καλύτερη επιλογή για τις γυναίκες της περιοχής. Εγώ του είπα ότι θα ακολουθήσω το είδος μου και θα την αγοράσω. Τελικά ήταν όντως πολύ νόστιμη, και ας μην είμαι το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα γυναίκας της περιοχής.
Ο μισογυνισμός κρύβεται μέσα σε μικρά αστεία -όλοι μεγαλώσαμε ακούγοντας ανέκδοτα για ξανθιές- και κορυφώνεται σε βιαιοπραγίες. Όλοι είμαστε μισογύνηδες, γυναίκες και άντρες. Υπάρχουμε από πάντα μέσα σε μία μισογυνική κοινωνία. Το θέμα είναι πώς σιγά σιγά το ξεπερνάς, πώς σιγά σιγά προσπαθείς να αποκοπείς από τον μισογυνισμό που έχουν σπείρει μέσα σου».
ο φεμινισμός ως ελπιδοφόρο κίνημα
Η Σοφία επισημαίνει ότι το κίνημα του φεμινισμού έχει ανοίξει έναν δρόμο ουσιαστικής ισότητας.
«Πιστεύω ότι ο φεμινισμός αποτελεί ένα από τα πιο ελπιδοφόρα κινήματα της εποχής μας, καθώς αρθρώνει λόγο τόσο για τις γυναίκες όσο και για πολλά καταπιεσμένα υποκείμενα. Το συναίσθημα που φέρνει μπροστά, η φροντίδα και η συμπερίληψη ως αντιλήψεις για τη ζωή δείχνουν προς έναν δρόμο ουσιαστικής ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Απέναντι σε ένα κοινωνικό οικοδόμημα, βουτηγμένο στην πατριαρχία, που έχει παράξει πολλή βία και πόνο, θα πρέπει να είμαστε όλες και όλοι επικίνδυνες/-οι. Η εκπομπή αυτή επιχειρεί να βάλει και αυτή το λιθαράκι της στο να ανοίξει ακόμη περισσότερο η δημόσια συζήτηση που έχει αρχίσει γύρω από τα θέματα της έμφυλης βίας, του φύλου, της ισότητας και από αυτήν την άποψη της ταιριάζει γάντι αυτός ο τίτλος».
Η Γεύη δεν πιστεύει ότι η αλλαγή είναι μία ή ότι έρχεται σε μία στιγμή. Ο φεμινισμός είναι για αυτήν μια διαδικασία που συνδέει το άτομο με μια αίσθηση αλληλεγγύης.
«Ο φεμινισμός φέρνει αλλαγές, κοινωνικές, πολιτικές, περιβαλλοντικές, θεσμικές. Απλά δεν υπάρχει ο όρος η αλλαγή. Αλλαγές και εξελίξεις πάντα πρέπει να γίνονται, ποτέ δεν θα έρθει μία στιγμή-ορόσημο που θα πούμε ότι τώρα φτάσαμε στην αλλαγή, καλά είμαστε. Μέσα από τον φεμινισμό μαθαίνεις πώς να οραματίζεσαι κόσμους καλύτερους όχι μόνο για σένα, αλλά και για άλλους ανθρώπους που τίποτα κοινό μπορεί να μην έχουν μαζί σου. Μαθαίνεις πώς να ακούς καλύτερα τους άλλους, πώς να αναγνωρίζεις τα λάθη σου και να βελτιώνεσαι. Για μένα ο φεμινισμός είναι κυρίως μια αλληλεγγύη, μία αλληλεγγύη που δεν ήξερα, και ούτε τώρα ξέρω, αλλά προσπαθώ να φτάσω κάθε μήνα όλο και πιο κοντά της».
Αντί επιλόγου | Βρισκόμαστε λίγο πριν την πρεμιέρα, τι θυμάστε από τα γυρίσματα;
Σοφία Ευτυχιάδου: «Ζήσαμε πολλές στιγμές βαθιάς συγκίνησης στα γυρίσματα, θυμάμαι φράσεις, συνειδητοποιήσεις, βλέμματα, μία φράση που τώρα μου έρχεται στον νου είναι η εξής τοποθέτηση της Μαρίας Λούκα: «μιλώντας για ζητήματα φεμινισμού και φύλου, η αφύπνιση έχει ένα ιδιαίτερο timing στην Ελλάδα, γιατί πάρα πολλές γυναίκες συνειδητοποιούν η κάθε μία δικά της τραύματα, δικές της εμπειρίες σεξουαλικής παραβίασης, παρενόχλησης, υποτίμησης, έμφυλης βίας, μέσα από τις ιστορίες άλλων».
«Επίσης, θυμάμαι μια …σιωπή. Ήταν στο επεισόδιο που αφορά την ενδοοικογενειακή βία. Σε ένα γύρισμα είχαμε τη συγκλονιστική μαρτυρία μιας επιζώσας έμφυλης κακοποίησης. Μόλις τελείωσε, σιωπή. Δεν μπορούσε να μιλήσει κανείς».
Γεύη Δημητρακοπούλου: «Θυμάμαι την εξής φράση: η αφύπνιση δεν είναι μόνο μία στιγμή αλλά είναι πολλές στιγμές. Νομίζω οι πιο ξεχωριστές στιγμές για μένα ήταν όταν εγώ ή άλλες συνάδελφες που τρέχαμε την εκπομπή, κλάψαμε στα παρασκήνια ακούγοντας τις ομιλήτριες».