Αλιεύει η Αλεξία Τσούνη
Σχεδόν δύο μήνες απ’ όταν ολοκληρώθηκαν, στο Αφγανιστάν, οι επιχειρήσεις αερομεταφοράς, όσοι/ες έμειναν πίσω αντιμετωπίζουν τρομερά εμπόδια στην αναζήτηση ασφάλειας έξω από τη χώρα, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία. Σε μια ενημέρωση στο πλαίσιο συνηγορίας, η οργάνωση υπογραμμίζει πως οι γειτονικές χώρες έχουν κλείσει τα σύνορά τους στους/στις Αφγανούς/ές που δεν έχουν ταξιδιωτικά έγραφα, αφήνοντας πολλούς/ές χωρίς άλλη επιλογή παρά να κάνουν παράτυπα περάσματα. Χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, αντί να παρέχουν προστασία σε άτομα που φτάνουν στο έδαφός τους με αυτόν τον τρόπο –όπως απαιτείται από το διεθνές δίκαιο– έχουν υποβάλει τους/τις Αφγανούς/ές σε παράνομες απωθήσεις, κράτηση και απελάσεις.
Το να προσπαθήσεις να φύγεις από το Αφγανιστάν αυτή τη στιγμή είναι σαν μια πορεία μετ’ εμποδίων
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί όλες τις χώρες να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους να προστατεύουν άτομα που κινδυνεύουν από σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τερματίζοντας άμεσα όλες τις επιστροφές ή τις απελάσεις προς το Αφγανιστάν και διασφαλίζοντας την πρόσβαση σε δίκαιες διαδικασίες ασύλου. Επίσης, θα πρέπει να λάβουν επειγόντως μέτρα για να διασφαλίσουν ασφαλή διέλευση για τους/τις Αφγανούς/ές που κινδυνεύουν να γίνουν στόχοι των Ταλιμπάν, μεταξύ άλλων ελαχιστοποιώντας τις απαιτήσεις για ταξιδιωτικά έγγραφα και προσφέροντας ανθρωπιστική βίζα σε αυτούς που κινδυνεύουν περισσότερο.
«Το να προσπαθείς να φύγεις από το Αφγανιστάν αυτή τη στιγμή μοιάζει με πορεία μετ’ εμποδίων. Από την επάνοδο των Ταλιμπάν είναι σχεδόν αδύνατο να αποκτηθούν ταξιδιωτικά έγγραφα, γεγονός που αναγκάζει πολλούς/ές Αφγανούς/ές να πραγματοποιούν παράτυπα ταξίδια, που έχουν αποτέλεσμα την τιμωρητική μεταχείριση από άλλες κυβερνήσεις»,
Αντί να βρίσκουν ασφάλεια και προστασία, οι Αφγανοί/ές που εγκαταλείπουν τους Ταλιμπάν καταλήγουν εγκλωβισμένοι/ες σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς σε παραμεθόριες ζώνες ή κρατούνται εν αναμονή απέλασης σε μια αβέβαιη μοίρα.
Francesca Pizzutelli, επικεφαλής της ομάδας Προσφύγων και Μεταναστών/ριών της Διεθνούς Αμνηστίας.
Προτρέπουμε ισχυρά όλες τις χώρες να ανοίξουν τα σύνορά τους σε Αφγανούς/ές που αναζητούν καταφύγιο, καθώς και να θεσπίσουν στοχευμένα προγράμματα επανεγκατάστασης για να προσφέρουν ασφάλεια σε όσες/ους κινδυνεύουν περισσότερο. Οι κυβερνήσεις πρέπει να προσφέρουν διεθνή προστασία στους/στις νεοαφιχθέντες/είσες και στους/στις Αφγανούς/ές που βρίσκονται ήδη στην επικράτειά τους, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή απαγόρευση της μη επαναπροώθησης».
Κλειστά σύνορα
Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας υπογραμμίζει πως το Πακιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Ιράν και το Τουρκμενιστάν έκλεισαν τα σύνορά τους σε Αφγανούς/ές που ταξιδεύουν χωρίς έγγραφα, παρότι οι άνθρωποι που επιστρέφουν διατρέχουν κίνδυνο σοβαρών παραβιάσεων των δικαιωμάτων τους από τους Ταλιμπάν. Τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης δείχνουν πως οι ιρανικές αρχές απέλασαν 58.279 Αφγανούς/ές χωρίς χαρτιά την περίοδο από 27 Αυγούστου έως και 9 Σεπτεμβρίου 2021, ενώ το Ουζμπεκιστάν είπε στις 20 Αυγούστου ότι είχε επιστρέψει 150 ανθρώπους στο Αφγανιστάν βάσει συμφωνίας με τους Ταλιμπάν
Η διεθνής επιταγή να διατηρηθούν ανοιχτά τα σύνορα για όσους/ες αναζητούν καταφύγιο και η υποχρέωση για τη μη επαναπροώθηση δεν ισχύει μόνο για τις χώρες που μοιράζονται χερσαία σύνορα με το Αφγανιστάν: Ισχύει επίσης για χώρες στις οποίες οι Αφγανοί/ές μπορούν να φτάσουν μέσω αέρα ή θάλασσας ή έπειτα από ταξίδια διαμέσου άλλων χωρών. Με άλλα λόγια, η διεθνής επιταγή δεν λαμβάνει υπόψη καμία διάκριση ανάμεσα σε τακτικές και παράτυπες αφίξεις.
Παρ’ όλα αυτά, χώρες όπως η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ελλάδα συνέχισαν να πραγματοποιούν επαναπροωθήσεις εις βάρος Αφγανών, ενώ η Πολωνία εισήγαγε νέους περιορισμούς που καθιστούν αδύνατο άτομα που διασχίζουν τα σύνορα παράτυπα να ζητήσουν άσυλο στην Πολωνία.
Οι ζωές χιλιάδων γυναικών και ανδρών που εργάστηκαν για την προώθηση και την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων, του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών ελευθεριών στη χώρα τους κρέμεται τώρα από ένα νήμα.
Μία ομάδα 32 Αφγανών έχει εγκλωβιστεί στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας από τις 19 Αυγούστου, μετά τη μετακίνησή της από την Πολωνία στη Λευκορωσία σε πιθανή επαναπροώθηση, χωρίς καμία εξατομικευμένη αξιολόγηση των αναγκών προστασίας τους. Πολωνοί και Λευκορώσοι συνοριοφύλακες έχουν κρατήσει την ομάδα παγιδευμένη σε μια μικρή λωρίδα στα σύνορα, χωρίς επαρκή στέγη, καθαρό νερό, φαγητό ή πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη.
Στο μεταξύ, τον Ιούλιο του 2021, καθώς οι αφίξεις από το Αφγανιστάν αυξάνονταν, οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν την επέκταση ενός τείχους στα σύνορα με το Ιράν, και η Τουρκία συνεχίζει να συγκεντρώνει Αφγανούς/ές χωρίς χαρτιά προετοιμάζοντας την απέλασή τους.
Η Διεθνής Αμνηστία τόνισε επίσης τον αντίκτυπο των διαδικασιών παροχής άδειας ασφαλείας για τους/τις Αφγανούς/ές που αναζητούν καταφύγιο. Για παράδειγμα, η Γερμανία απαιτεί από τους/τις Αφγανούς/ές να παρουσιαστούν στις γερμανικές αρχές για έλεγχο ασφαλείας προτού αξιολογηθούν για το ενδεχόμενο εκκένωσης, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει διπλωματική εκπροσώπηση στο Αφγανιστάν. Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Biden έχει δηλώσει την πρόθεσή της να επανεγκαταστήσει 95.000 Αφγανούς/ές εκτοπισμένους μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2022. Ωστόσο, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με τη μεταχείριση των εκτοπισμένων στις αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις Αφγανών, αλλά και σχετικά με την κράτηση και τη μεταφορά σε τρίτες χώρες Αφγανών εκτοπισμένων που δεν έχουν περάσει από αυστηρούς ελέγχους ασφαλείας των ΗΠΑ.
Ενώ η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν συνεχίζει να επιδεινώνεται, όλες οι χώρες πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα για να επιτρέψουν την έξοδο από το Αφγανιστάν, ιδίως για γυναίκες ακτιβίστριες, για υπερασπίστριες/ές ανθρώπινων δικαιωμάτων, για δημοσιογράφους και άτομα από περιθωριοποιημένες εθνοτικές ή θρησκευτικές μειονότητες. Πρέπει να προσφέρουν διεθνή προστασία τόσο στους/στις νεοαφιχθέντες/είσες όσο και στου/στις Αφγανούς/ές που βρίσκονται ήδη στα εδάφη τους και να στηρίξουν χώρες της γύρω περιοχής ώστε να εγγυηθούν τα δικαιώματα των Αφγανών που ταξιδεύουν εκεί.
«Η ζωή χιλιάδων γυναικών και ανδρών που εργάστηκαν για την προώθηση και την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων, του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών ελευθεριών στη χώρα τους κρέμεται τώρα από ένα νήμα», δήλωσε η Francesca Pizzutelli.
Ο κόσμος δεν πρέπει να εγκαταλείψει το Αφγανιστάν σε αυτή την κρίσιμη στιγμή – χρειαζόμαστε μια συντονισμένη διεθνή προσπάθεια για να φέρουμε τους/τις Αφγανούς/ές στην ασφάλεια.
Περιγραφή της φωτογραφίας εξωφύλλου για άτομα με οπτική αναπηρία: πολλά άτομα συγκεντρωμένα στους δρόμους διαδηλώνουν και κρατάνε πανό που γράφουν help afgans.