Αλιεύει η Πένυ Παραλίκα
«Το γεγονός ότι υπήρχε η δουλεία πλάι στη μονογαμία, ότι υπήρχαν οι νεαρές όμορφες σκλάβες που ανήκαν σώματι και ψυχή στον άντρα προσδίδει ευθύς από την αρχή στη μονογαμία τον ιδιαίτερο της χαρακτήρα, ότι δηλ. είναι μονογαμία μόνο για τη γυναίκα, όχι όμως και για τον άντρα. Και αυτόν το χαρακτήρα τον έχει ακόμα και σήμερα» (Engels, 1891/2004, σ. 174).
Η τηλεοπτική εκπομπή The Bachelor δυστυχώς μάς είναι αρκετά γνωστή, όχι μόνο για τις φανερά trash στιγμές που μας προσφέρει, αλλά και για το αρκετά σεξιστικό της περιεχόμενο. Άλλωστε, πρόκειται για μια εκπομπή όπου μια σειρά γυναικών ανταγωνίζονται μεταξύ τους, με τελικό στόχο την αγάπη ενός και μοναδικού άντρα, που φυσικά μόνο μία θα κερδίσει. Μέσα σε αυτήν την καταφανή φαιδρότητα κρύβεται ένα σοβαρό σημειολογικό παιχνίδι, και μια (προ)ιστορική ανάλυση για την επικράτηση της μονόπλευρης μονογαμίας.
Η προαναφερθείσα ανάλυση ανήκει στον Morgan και στον Engels. Περιληπτικά, το ανθρώπινο γένος, με την σταδιακή ιδιωτικοποίηση της ιδιοκτησίας ,και τον καταμερισμό της εργασίας, πέρασε από τον ομαδικό γάμο της άγριας κατάστασης, στον ζευγαρωτό γάμο της βαρβαρότητας, και τελικά στην μονογαμία του «πολιτισμού» (Engels, 1891/2004).
Μονογαμία, όμως, για ποιον; Αμοιβαία; Ο Engels είναι σαφής: «Η μονογαμία λοιπόν καθόλου δεν μπαίνει στην ιστορία σαν συμφιλίωση του άντρα και της γυναίκας-και πολύ λιγότερο σαν η ανώτατη μορφή της. Απεναντίας. Εμφανίζεται σαν η υποδούλωση του ενός φύλου από το άλλο σαν η κήρυξη πολέμου ανάμεσα στα δύο φύλα, πολέμου άγνωστου σ’ όλη την προϊστορία» (Engels, 1891/2004, σ. 177).
Επίσης, ο Engels είναι σαφής και ως προς το εξής, ότι δηλαδή η μονογαμία στην πραγματικότητα άπλωνε τους περιορισμούς της μόνο στη γυναίκα: «Συνεχίζει την παλιά σεξουαλική ελευθερία-υπέρ των αντρών. Στην πραγματικότητα, οι κυρίαρχες τάξεις όχι μόνο τον ανέχονται [τον εταιρισμό/πολυγαμία], αλλά και τον ασκούν ελεύθερα, ενώ τον καταδικάζουν στα λόγια. Όμως στην πραγματικότητα, η καταδίκη αυτή δεν αφορά καθόλου τους άντρες που τον ασκούν, μα μόνο τις γυναίκες!» (Engels, 1891/2004, σ. 179).
Ως προς το Bachelor, είναι φανερό πως η ανάλυση του Engels ταιριάζει αρκετά, έως και ανησυχητικά πολύ: ο άντρας έχει την ελευθερία να δοκιμάσει την τύχη του με όλες τις γυναίκες του σπιτιού, ενώ αντίθετα οι γυναίκες προορίζονται μόνο για έναν άντρα. Δηλαδή «…όλο και περισσότερο αφαιρείται από τις γυναίκες η σεξουαλική ελευθερία του ομαδικού γάμου, όχι όμως και από τους άντρες. Και πραγματικά, εξακολουθεί και σήμερα ακόμη να υπάρχει ουσιαστικά ο ομαδικός γάμος για τους άντρες. Εκείνο που στη γυναίκα είναι έγκλημα και συνεπάγεται βαριές νομικές και κοινωνικές συνέπειες, θεωρείται για τον άντρα τιμητικό ή, στην χειρότερη περίπτωση, ελαφριά ηθική κηλίδα, που την φέρνει κανείς μ’ ευχαρίστηση» (Engels, 1891/2004, σ. 188). Αστειευόμενοι, θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Engels ουσιαστικά προέβλεψε το Bachelor: ομαδικός γάμος για τον άντρα, μονογαμία για την γυναίκα. Σκοπός δηλαδή αυτού του μονόπλευρου ομαδικού γάμου, και μονόπλευρης μονογαμίας από τη μεριά της γυναίκας, είναι η «πλήρης» μονογαμία, το (αστικό) στέριωμα του ζευγαριού. Άλλωστε, η μονογαμία υπήρξε η «εξέλιξη» του πολιτισμού, με το υποτιθέμενο ξεπέρασμα του ομαδικού και του ζευγαρωτού γάμου.
Επιπροσθέτως, το Bachelor παίζει και με το στερεότυπο του άντρα προμηθευτή που πρέπει δηλαδή «…να είναι ο βιοπαλαιστής, ο τροφοδότης της οικογένειας, τουλάχιστον στις ιδιοκτήτριες τάξεις, και αυτό τού δίνει μια κυριαρχική θέση, που δεν έχει ανάγκη από κανένα εκτατό προνόμιο» (Engels. 1891/2004, σ. 187). Στα πλαίσια της εκπομπής, λοιπόν, οι γυναίκες είναι περιορισμένες στο σπίτι και περιμένουν τον άντρα να τις πάρει μαζί του στις «ελεύθερες» δραστηριότητες του (βόλτες με το αμάξι, κλπ). Έτσι, ο άντρας είναι αυτός που θα προσφέρει ένα μέρος της ελευθερίας του στη γυναίκα.
Κλείνοντας αυτήν την σοβαρά αστεία ή/και γελοίως σοβαρή ανάλυση, δεν μπορεί να παραλειφθεί η περιγραφή του Freud στο τελευταίο κεφάλαιο του Τοτέμ και Ταμπού (1913/2016) για τον πρωτόγονο πατέρα, ο οποίος απολάμβανε όλα τα θηλυκά της φυλής, και απαγόρευε στους γιους την πρόσβαση σε αυτά. H δομή αυτή διαπιστώθηκε και από τον Pierre Clastres στους Ινδιάνους του Τροπικού Δάσους (δηλαδή η πολυμαμία του leader, που όμως διαφέρει από την Δυτική έννοια του ηγεμόνα-εξουσιαστή) (Clastres, 1974/1992, βλ. κυρίως κεφάλαιο 2, «Φιλοσοφία της Ινδιάνικης Φυλαρχίας»). Έτσι, και στο Bachelor, ο «αρχηγός» της «φυλής» (πρωτόγονης ορδής κατά Freud) έχει στην διάθεση του όλα τα θηλυκά και, όπως προαναφέρθηκε, στο τέλος θα υπερκεράσει αυτήν την «πρωτόγονη» οργάνωση, για να εφαρμόσει έναν «πολιτισμένο» γάμο.
Η γελοιότητα του Bachelor δεν γίνεται να αγνοηθεί, πρόκειται για ένα ριάλιτι το οποίο έχει βασιστεί σε καλοστημένα, αν όχι κακοστημένα, σενάρια. Η ίδια η ύπαρξη της εκπομπής και του τηλεοπτικού κοινού που την παρακολουθεί, έστω και για πλάκα, δείχνει ότι δεν έχει δημιουργηθεί εν κενώ και ότι πηγάζει από και αντανακλά μια συγκεκριμένη ιδεολογία. Εν προκειμένω, αυτή η ιδεολογία προσπαθήθηκε, έστω και περιορισμένα, να αποδομηθεί.