Γράφει η Χαρά Καϊμάκη για ΤΟ ΜΩΒ
Μέρος Α: Ιστορική αναδρομή
Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια, το φεμινιστικό κίνημα στην Ολλανδία ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, για να βαδίσει, στην συνέχεια, στα χνάρια άλλων κινημάτων που προασπίζονται τα γυναικεία δικαιώματα στις δυτικές χώρες. Οι γυναίκες στην Ολλανδία συνεχίζουν μέχρι και σήμερα μία ανοιχτή συζήτηση σχετικά με την βελτίωση των αδικιών και ανισοτήτων που αντιμετωπίζουν λόγω του φύλου τους.
Αναγέννηση και Διαφωτισμός
Αυτήν την περίοδο οι γυναίκες είχαν περιορισμένα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να συνάπτουν συμβόλαια και του δικαιώματος να ελέγχουν τις δικές τους προίκες. Αν και νομικώς εξακολουθούσαν να είναι υποχείρια των ανδρών, χήρες όπως η Volcxken Diericx, εκδότρια, και η Aletta Hannemans, ζυθοποιός στο Χάρλεμ, είχαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν την επιχείρηση του συζύγου τους. Τα κορίτσια δεν είχαν δικαίωμα σε εκπαίδευση, και πριν από τη χηρεία, οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα να έχουν ιδιοκτησία ή να συμμετέχουν στην κυβέρνηση.
Αρχές έως μέσα του 19ου αιώνα
Η εκβιομηχάνιση στην Ολλανδία δημιούργησε θέσεις εργασίας και για τα δύο φύλα. Τα εργατικά συνδικάτα άρχισαν να οργανώνονται από τα μέσα του 19ου αιώνα, ενώ το 1841 ιδρύθηκε η πρώτη γυναικεία οργάνωση στην Ολλανδία. Οι γυναίκες της μεσαίας τάξης άρχισαν να βρίσκουν αμειβόμενη εργασία, πρώτα στον τομέα της νοσηλευτικής.
Το πρώτο πολυκατάστημα στην Ολλανδία άνοιξε το 1860 και οι γυναίκες άρχισαν να βρίσκουν δουλειά ως υπάλληλοι λιανικής. Τα νηπιαγωγεία, τα οποία είχαν ξεκινήσει από την Γερμανία, εξαπλώθηκαν γρήγορα στην Ολλανδία και χρειάζονταν εργατικό δυναμικό από εκπαιδευμένες νεαρές γυναίκες για να τα στελεχώσουν. Για να εκπαιδεύσουν νεαρές γυναίκες να διδάξουν το δημοτικό σχολείο, ιδρύθηκαν το 1867 γυμνάσια για κορίτσια.
Νέες γυναίκες με ακαδημαϊκό υπόβαθρο μπορούσαν να υποβάλουν αίτηση για το δικαίωμα εισαγωγής σε γυμνάσιο αποκλειστικά για άνδρες. Τα πανεπιστήμια ήταν κλειστά για τις γυναίκες μέχρι το 1871, όταν η Aletta Jacobs έγινε δεκτή για να σπουδάσει ιατρική. Αποφοίτησε ως η πρώτη σύγχρονη γυναίκα γιατρός στην Ευρώπη. Η Jacobs έγινε, επίσης, γνωστή μέσω του κινήματος για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών στην Ολλανδία, ενώ άνοιξε την πρώτη κλινική αντισύλληψης γυναικών στο Άμστερνταμ το 1882.
Πρώτο φεμινιστικό κύμα
Στις ολλανδικές κοινοβουλευτικές εκλογές του 1883, η Aletta Jacobs υπέβαλε αίτηση για δικαίωμα ψήφου, επισημαίνοντας ότι πληρούσε όλα τα νομικά κριτήρια, αλλά απορρίφθηκε από την ψηφοφορία. Αυτό το γεγονός πυροδότησε το κίνημα για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών στην Ολλανδία. Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν μια τροποποίηση των δικαιωμάτων ψήφου του Συντάγματος το 1887, για να διευκρινιστεί ότι οι «άρρενες» κάτοικοι της Ολλανδίας είχαν ψήφο, προσθέτοντας άλλο ένα εμπόδιο στο δικαίωμα ψήφου των γυναικών.
Το 1888 ιδρύθηκε το Vrije Vrouwenvereeniging (Κίνημα Ελεύθερων Γυναικών ή VVV). Σύντομα ακολούθησε το 1894 η δημιουργία μιας υποομάδας εντός της οργάνωσης, της Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (Οργανισμός της Γυναικείας ψήφου).
Επόμενος σημαντικός «σταθμός» το 1899, όταν ξεκίνησε μία εκστρατεία για να σταματήσει η νομοθεσία που θα απαγόρευε τις γυναίκες κάτω των 40 να δουλεύουν ως δασκάλες ή δημόσιοι υπάλληλοι.
1917 έως 1960
Οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα να του εκλέγειν το 1917. Απέκτησαν πλήρες δικαίωμα ψήφου το 1919, σχετικά νωρίς σε σύγκριση με τα περισσότερα άλλα ευρωπαϊκά έθνη. Μόνο η Φινλανδία και η Σουηδία είχαν δώσει στις γυναίκες την ψήφο νωρίτερα.
Η υγιής οικονομία και το ανερχόμενο βιοτικό επίπεδο χαρακτηρίζουν την ζωή στην Ολλανδία κατά τη δεκαετία του 1920. Οι γυναίκες, ωστόσο, αντιμετώπισαν μια «επίθεση» ενάντια στα εργασιακά δικαιώματά τους. Οι ομάδες για τα δικαιώματα των γυναικών πολλαπλασιάστηκαν. Οι διεθνείς φεμινιστικές οργανώσεις κέρδισαν περισσότερα μέλη, καθώς οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο συνέχισαν να αγωνίζονται για χειραφέτηση και οι Ολλανδέζες δραστηριοποιήθηκαν σε διεθνείς οργανισμούς.
Δεύτερο φεμινιστικό κίνημα
Το 1967 ένα δοκίμιο με τίτλο «Η δυσαρέσκεια των γυναικών», δημοσιεύτηκε στο De Gids σηματοδοτώντας το δεύτερο φεμινιστικό κύμα στην Ολλανδία. Τον επόμενο χρόνο, μια ομάδα φεμινιστών ανδρών και γυναικών ενώθηκαν για να δημιουργήσουν την ομάδα ακτιβιστών Man-Vrouw-Maatschappij (Κοινωνία Άνδρας-Γυναίκα ή MVM). Η σύνθεσή του ήταν κάτι σπάνιο για τα δεδομένα της εποχής.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο αγώνας για πρόσβαση σε αμβλώσεις, κέντρα κρίσεων βιασμού και καταφύγια γυναικών έγινε το κυρίαρχο επίκεντρο του φεμινιστικού κινήματος. Το 1980, η κυβέρνηση υποστήριζε οικονομικά 30 κέντρα κρίσεων βιασμού στην Ολλανδία. Κατά τη δεκαετία του 1970, πολλαπλασιάστηκαν τα φεμινιστικά περιοδικά, όπως οι Dolle Mina, Vrouwen, Opzij, Serpentine, Vrouwenkrant και Lover, και υπήρχαν αρκετοί φεμινιστικοί εκδοτικοί οίκοι στο Άμστερνταμ, με πιο γνωστούς τους De Bonte Was (1972) και Sara (1976).
Το 1982, εκτιμάται -σύμφωνα με πληροφορίες από την Βικιπαίδεια – ότι 160 φεμινιστικές ομάδες δραστηριοποιούνταν στην Ολλανδία, καλύπτοντας το 25% των ολλανδικών πόλεων. Η δεκαετία του 1980 σημείωσε πολλές νίκες για το φεμινιστικό κίνημα, συμπεριλαμβανομένης της αποσύνθεσης της λογικής του αρσενικού οικοτροφείου καθώς η Ολλανδία άρχισε να δίνει προτεραιότητα στον εκ νέου προσανατολισμό του κράτους πρόνοιας υπέρ της ενσωμάτωσης των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Το νομοσχέδιο για τις αμβλώσεις ψηφίστηκε το 1981 και τέθηκε σε ισχύ το 1984. Το 1984 οι παντρεμένες γυναίκες απέκτησαν επίσης πλήρη νομική ισότητα στο οικογενειακό δίκαιο – πριν από το 1984 ο νόμος όριζε ότι η γνώμη του συζύγου υπερίσχυε έναντι της συζύγου σε θέματα όπως οι αποφάσεις για την εκπαίδευση των παιδιών και την κατοικία της οικογένειας. Το 1991, η Ολλανδία αφαίρεσε τη γαμήλια εξαίρεση από τον νόμο περί βιασμού.[33] Το 2000, σε μια κίνηση που παραμένει αμφιλεγόμενη, η Ολλανδία αναθεώρησε τη νομοθεσία της για την πορνεία, απελευθερώνοντας τους νόμους και νομιμοποιώντας τους ρυθμιζόμενους οίκους ανοχής (αν και η πορνεία στους οίκους ανοχής ήταν de facto ανεκτή σε όλο το δεύτερο μέρος του 20ού αιώνα).
Μέρος Β: Από το χθες στο σήμερα
Το #metoo στις Κάτω Χώρες
Σε άρθρο του Dutch review με τίτλο ‘The Uncovering of Sexual Assault Scandals: #MeToo and the Netherlands’ που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2017 αναφέρεται χαρακτηριστικά:
«Αυτό το hashtag (εννοεί το #metoo) άρχισε να γίνεται trend σχεδόν αμέσως και ενθάρρυνε τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες όλων των ηλικιών να μοιραστούν τις ιστορίες τους. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, το #MeToo δημοσιεύτηκε στο Twitter περισσότερες από μισό εκατομμύριο φορές.
Ωστόσο, η καμπάνια #MeToo δεν αντιμετωπίστηκε με εντελώς ανοιχτές αγκάλες. Ο Pieter Van Vollenhoven (σύζυγος της πριγκίπισσας Margriet), έγραψε στο Twitter για να εκφράσει τις απόψεις του πριν από λίγες ημέρες:
‘”Μπορείς ακόμη ως άντρας να δώσεις ένα χεράκι σε μία γυναίκα ή θεωρείται κι αυτό ανεπιθύμητη οικειότητα; Νομίζω ότι πρόκειται για μία οριακή κατάσταση” Το tweet διεγράφη λίγο μετά την δημοσίευσή του».
Γυναικοκτονίες
Σε μελέτη του το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (European Institute for Gender Equality) αναφέρει σχετικά με τις γυναικοκτονίες που λαμβάνουν χώρα στην Ολλανδία:
«Ο ολλανδικός ποινικός κώδικας δεν αναγνωρίζει τον όρο ‘γυναικοκτονία’. Ωστόσο, αυτό το είδος αδικήματος μπορεί να εμπίπτει σε άλλα διατάξεις του ολλανδικού ποινικού δικαίου. Οι σχετικές ενότητες είναι τα άρθρα 287 (ανθρωποκτονία), 288 (επιδεινούμενη ανθρωποκτονία από αμέλεια) και 289 (δολοφονία).
Από στατιστικής απόψεως, και με βάση τη Διεθνή Ταξινόμηση του Εγκλήματος για Στατιστικούς Σκοπούς (ICCS), το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC) τονίζει ότι η εκ προθέσεως ανθρωποκτονία με θύμα γυναίκα που διαπράττεται από στενούς συντρόφους ή μέλη της οικογένειας είναι η πιο διαδεδομένη μορφή γυναικοκτονίας. Το UNODC εκτιμά ότι, στην Ευρώπη, περίπου το 29% των γυναικών θυμάτων ανθρωποκτονίας δολοφονούνται εκ προθέσεως από οικείο σύντροφο.»
Σε άρθρο με τίτλο ‘Murder, manslaughter halved in 20 years; Most women killed by their partner’ («Οι φόνοι και οι ανθρωποκτονίες μειώθηκαν στο μισό μέσα σε 20 χρόνια. Οι περισσότερες γυναίκες σκοτώθηκαν από τον σύντροφό τους») που δημοσιεύθηκε το 2020 οι NL Times σχολιάζουν, μεταξύ άλλων: «Το 2000 συνολικά 70 γυναίκες έπεσαν θύματα δολοφονίας ή ανθρωποκτονίας. Το 2018 ήταν 43. Πέρυσι 44 γυναίκες σκοτώθηκαν στην Ολλανδία.
Την περίοδο 2015-2019, η αστυνομία εντόπισε τον δράστη σε πάνω από το 80% των περιπτώσεων δολοφονίας ή ανθρωποκτονίας από αμέλεια. Στο 60% σχεδόν των περιπτώσεων στις οποίες σκοτώθηκαν γυναίκες, ο ύποπτος δράστης ήταν ο σύντροφός της ή ο πρώην. Οι γυναίκες συχνά μαχαιρώνονται ή στραγγαλίζονται μέχρι θανάτου στο σπίτι τους.
Οι άνδρες σκοτώνονται συχνότερα από αγνώστους. Στο ένα τρίτο των περιπτώσεων, ο ύποπτος δράστης ήταν κάποιος που γνώριζε το θύμα. Μία στις έξι περιπτώσεις αφορούσε διακανονισμό στο εγκληματικό κύκλωμα. Τα τελευταία πέντε χρόνια, τα τρία τέταρτα των ανδρών θυμάτων πυροβολήθηκαν ή μαχαιρώθηκαν μέχρι θανάτου.»
Η κοινότητα WO=MΕN
Η ολλανδική πλατφόρμα WO=MEN υπογραμμίζει μέσω της ιστοσελίδας της «Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΦΥΛΩΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ, ΟΧΙ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ»
Η WO=MEN*, αγωνίζεται για ίσες σχέσεις εξουσίας μεταξύ γυναικών, ανδρών και ατόμων που δεν συμμορφώνονται με το φύλο. Αυτό το κάνουμε σε όλο τον κόσμο αλλά και στην Ολλανδία. Διότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου δεν πρέπει ποτέ να οδηγούν σε άνιση μεταχείριση.
Το WO=MEN είναι η μεγαλύτερη πλατφόρμα για θέματα φύλου στην Ευρώπη. Περίπου 50 οργανώσεις και 125 επαγγελματίες συνδέονται με το WO=MEN: οργανώσεις ανάπτυξης και ειρήνης, οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και των φύλων, διασπορά, συνδικάτα, αστυνομία, δημοσιογράφους, ινστιτούτα γνώσης, ακαδημαϊκούς, στρατιωτικό προσωπικό, επιχειρηματίες, φοιτητές και διαμορφωτές κοινής γνώμης. Μαζί εργαζόμαστε για έναν δίκαιο κόσμο στον οποίο η ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών γίνονται σεβαστά.
*WO=MEN – γυναίκες ίσον άνδρες»
Χρήσιμοι σύνδεσμοι:
The Uncovering of Sexual Assault Scandals: #MeToo and the Netherlands
https://en.wikipedia.org/wiki/Feminism_in_the_Netherlands
https://www.wo-men.nl/
The Uncovering of Sexual Assault Scandals: #MeToo and the Netherlands
https://eige.europa.eu/
https://nltimes.nl/2020/10/14/murder-manslaughter-halved-20-years-women-killed-partner
Περιγραφή φωτογραφιών για άτομα με οπτική αναπηρία: Αρκετές φωτογραφίες, στις οποίες αναγράφεται η περίοδος στην οποία αναφέρεται το συγκεκριμένο τμήμα του άρθρου, που είναι ενισχυμένες με το φεμινιστικό σήμα. Στο τέλος παρουσιάζονται γυναίκες με στολές από διάφορα επαγγέλματα, μια γυναίκα με σηκωμένο το χέρι στο σήμα της δύναμης, και τέλος 5 γυναίκες με μαγιό και χαμογελαστές.