Αλιεύει η Αλεξία Τσούνη
Η αντίρρηση συνείδησης του Λάζαρου Πετρομελίδη είναι γνωστή σε όσες και όσους παρακολουθούμε το θέμα εδώ και δεκαετίες. Ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1992 και η τελευταία της εξέλιξη ήρθε με θετικό πρόσημο στις 6 Δεκεμβρίου 2021. Τότε η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ δημοσίευσε την απόφασή της για την ατομική του προσφυγή, κρίνοντας ότι υπήρξαν πολλαπλές παραβιάσεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα [ΔΣΑΠΔ]. Ίσως με αυτή την απόφαση-ορόσημο το θέμα της αντίρρησης συνείδησης πάρει ευρύτερη έκταση στην Ελλάδα και τοποθετηθεί και διαφορετικά στην αναπαράστασή μας.
Το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας που έχει υποστηρίξει το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης όλα αυτά τα χρόνια στη χώρα μας, διοργάνωσε στις 13 Μαΐου 2022 μια συζήτηση με σκοπό να κάνει ευρύτερα γνωστή την απόφαση του ΟΗΕ, τις θετικές εξελίξεις που προκύπτουν από αυτή, την ίδια την ιστορία του Λάζαρου Πετρομελίδη αλλά και άμεσες τροποποιήσεις που χρειάζεται να γίνουν στο νομικό πλαίσιο της Ελλάδας, ώστε να εφαρμόζεται όπως πρέπει το δικαίωμα στην εναλλακτική υπηρεσία.
Προχθές όμως ο Πετρομελίδης πήγε τη συζήτηση παραπέρα. Εκτός από την αφήγηση των διώξεων και των φυλακίσεων που υπέστη, τη διήγηση του πώς είναι να ζεις με το φόβο της σύλληψης, να μην έχεις για πάνω από δεκαετία διαβατήριο, των κλυδωνισμών που φέρνει αυτή η επιλογή στο άμεσο περιβάλλον, αποφάσισε να μοιραστεί μαζί μας σχεδόν ονομαστικά όλους τους ανθρώπους που είχε συμμάχους σε αυτή τη δύσκολη πορεία: άνθρωποι από διαφορετικά πολιτικά μετερίζια, ευρωβουλευτές και δήμαρχοι, προϊστάμενοί του, πρόεδροι κοινοτήτων τσιγγάνων, απλοί κάτοικοι της Δραπετσώνας, την οποία επέλεξε να μην αφήσει ποτέ από τόπο κατοικίας, ακόμα και όταν ήξερε ότι εκκρεμούσε ένταλμα σύλληψης εις βάρος του.
Κατά τη γνώμη του πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση στη χώρα μας για το ρόλο του στρατού, για το οποίο θέμα είπε χαρακτηριστικά: “Ένα στοιχείο που ήταν και εξακολουθεί να είναι εγκληματικό είναι ότι δεν έχουμε συζητήσει στην Ελλάδα για το τι στρατό θέλουμε, γιατί τον θέλουμε, πόσος θέλουμε να είναι. Μόνο λίγο θυμάμαι στις αρχές του 2000 μια συζήτηση για τη στρατιωτική δικαιοσύνη αλλά η κουβέντα αυτή γενικά δεν έχει γίνει. Ο στρατός είναι ένας πολύ κλειστός μηχανισμός, ο οποίος επιδιώκει να είναι στο απυρόβλητο και να μην συζητιέται. Ως κοινωνία τον έχουμε αποδεχθεί αυτόν τον ρόλο, δεν τον συζητάμε. Διάβαζα σε ένα άρθρο του Μπογιόπουλου ότι έχουμε 16000 συντάξεις Στρατηγών στην Ελλάδα. Φανταστείτε ότι όταν κάποιος βγαίνει στη σύνταξη ως ταγματάρχης, υπάρχει μια επιτροπή που κάθε τρία με τέσσερα χρόνια τον ανεβάζει ένα βαθμό και αναπροσαρμόζεται η σύνταξή του αντίστοιχα. Αυτό δεν συμβαίνει σε κανένα άλλο επαγγελματικό κλάδο εξ όσων ξέρω, στην αστυνομία δεν γνωρίζω αν συμβαίνει επίσης. Σαν κοινωνία αντιλαμβανόμαστε τον στρατό ως κάτι που θέλουμε να το έχουμε ντε και καλά και ψάχνουμε να του βρούμε ρόλους. Το 2000 ανακαλύψαμε τις ασύμμετρες απειλές, την περασμένη δεκαετία είδαμε ότι ο στρατός μπορεί να έχει ενεργότατο ρόλο στο προσφυγικό… καμία συζήτηση δεν γίνεται επί της ουσίας της ύπαρξης και του ρόλου του στρατού.”
Κλείνοντας την ομιλία του απάντησε στην ερώτηση “τι του έχει μείνει” από όλα αυτά τα χρόνια αντίρρησης συνείδησης. Αφήνουμε τον ίδιο να μιλήσει:
Σύμφωνα με δημοσίευμα του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας αλλά και όπως τα εξήγησε και ο εκπρόσωπος του Πετρομελίδη, και επίσης αντιρρησίας συνείδησης, Γιώργος Καρατζάς, με την πρόσφατη απόφασή της, η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έκρινε ότι στην υπόθεση του Λάζαρου Πετρομελίδη υπήρξαν παραβιάσεις:
- Του άρθρου 18, παρ. 1. του ΔΣΑΠΔ, περί ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκείας, καθώς η ελληνική πολιτεία δεν του παρείχε δυνατότητα ως αντιρρησία συνείδησης για μια εναλλακτική υπηρεσία που να μην είναι τιμωρητική και να μη συνιστά διάκριση.
- Του άρθρου 9, παρ. 1. του ΔΣΑΠΔ περί αυθαίρετης κράτησης, για τις περιπτώσεις που στερήθηκε την ελευθερία του είτε ως προφυλακισμένος είτε έπειτα από καταδίκη.
- Του άρθρου 14, παρ. 7 του ΔΣΑΠΔ, λόγω παραβίασης της αρχής ne bis in idem, δηλαδή επανειλημμένης τιμωρίας για το ίδιο αδίκημα.
- Του άρθρου 12 παρ. 2 του ΔΣΑΠΔ, όσον αφορά μακροχρόνια απαγόρευση εξόδου από τη χώρα εξαιτίας των διώξεων και καταδικών για ανυποταξία, ως αποτέλεσμα θεμιτής άσκησης του δικαιώματός του στην αντίρρηση συνείδησης.
Για το θέμα τοποθετήθηκαν επίσης η Αλεξία Τσούνη, αντιπρόεδρος του ΔΣ του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, ο Φοίβος Ιατρέλλης, από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και ο Μιχάλης Τσαπόγας, ειδικός επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη.
Ένα προφητικό πρωτοσέλιδο
Η οργάνωση Κόσμος χωρίς πολέμους και βία είχε πραγματοποιήσει το 2012 στην Κρήτη μια δράση με σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, με τίτλο “Πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν…”. Οι μαθήτριες και οι μαθητές μαζί με τους δασκάλους/ες τους έπρεπε να επιλέξουν ένα από τα 30 πρωτοσέλιδα εφημερίδων που είχαν δημιουργηθεί – και είχαν ως θέμα ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα που άγγιζε τη λύση του – και να το συζητήσουν στην τάξη με σκοπό να παράξουν στη συνέχεια κάτι δημιουργικό γύρω από αυτό. Το πρωτοσέλιδο του 2025 αφορούσε την προσφυγή του Λάζαρου Πετρομελίδη σε διεθνές δικαστήριο και το θετικό της αποτέλεσμα που θα συντελούσε στην παγκόσμια κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας.
Ζητήσαμε από τον εμπνευστή αυτής της δράσης, Κώστα Κλώκα, ένα σχόλιο για τη σημερινή εξέλιξη στην υπόθεση του Πετρομελίδη: “Το βασικό μήνυμα της ανθρωπότητας σε αυτή την λεζάντα της φαντασίας μας, που δημιουργήθηκε 10 χρόνια πριν ήταν Thank you Lazaros. Ο Λάζαρος Πετρομελίδης έχει αφιερώσει τη ζωή του σ’ έναν πέρα για πέρα δίκαιο αγώνα, συμβολικά και ουσιαστικά, την κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας. Χωρίς καμία δόση υπερβολής ο Λάζαρος Πετρομελίδης θα μπορούσε, από τους ιστορικούς του μέλλοντος, να πάρει τη θέση του ως μια από τις πιο γνήσιες και ουσιαστικές προσωπικότητες της μηβίας, δίπλα στις ιστορικές φιγούρες του Γκάντι, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, του Σίλο, του Χάρβει Μίλκ, του Γρηγόρη Λαμπράκη. Αυτό γιατί με μεγάλο προσωπικό τίμημα κατάφερε να συνεισφέρει με τη δική του προσωπική στάση ζωής σε ένα σπουδαίο μηβίαιο κοινωνικό κίνημα που μάχεται πέρα από το χρόνο, πέρα από το αποτέλεσμα, ενάντια στη βία του Συστήματος. Στην εποχή που η έννοια προσωπική ευθύνη χάνει το νόημά της, διαδρομές σαν του Λάζαρου αποτελούν φάρο για όλους μας και ιδιαίτερα για τη νέα γενιά. Thank you Lazaros!”