Αλιεύει η Κατερίνα Παπαγκίκα – Γράφει η Χριστίνα Πάντζου
Γυναίκα. Μαύρη. Φτωχή. Εφηβη μητέρα κάποτε. Καθαρίστρια παλαιότερα. Φεμινίστρια πάντα. Ακτιβίστρια για τα δικαιώματα στη γη και κατά των ληστρικών μεταλλευτικών. Στόχος απόπειρας δολοφονίας. Διωγμένη. Βραβευμένη. Και τώρα, παρά τις συνεχιζόμενες απειλές, ίσως η επόμενη αντιπρόεδρος της Κολομβίας.
Η Φράνσια Μάρκες κατεβαίνει σε κοινό ψηφοδέλτιο με τον Γουστάβο Πέτρο, τον επικεφαλής του Ιστορικού Συμφώνου, τον οποίο όλες οι δημοσκοπήσεις φέρουν νικητή με μεγάλη διαφορά στον πρώτο γύρο των εκλογών της 29ης Μαΐου. Το μαχητικό προφίλ της και οι ταπεινές της ρίζες φέρνουν το ρήγμα στην πολιτική σκηνή της χώρας που κυριαρχείται από λευκούς άντρες της ελίτ. Και μαζί με την τεράστια δημοφιλία της στους νέους, κερδίζει πολλούς εχθρούς.
Ακόμη και στην τελευταία της προεκλογική συγκέντρωση οι φρουροί της αναγκάστηκαν να την προστατέψουν όταν κάποιοι ακροβολισμένοι σε απέναντι κτίριο τη στόχευσαν στο πρόσωπο με λέιζερ. Μέσα σε έναν μόνο μήνα δέχτηκε τρεις φορές απειλές για τη ζωή της, ανάμεσά τους από τους παραστρατιωτικούς Μαύρους Αετούς. Ηδη το 2019 δέχθηκε επίθεση ομάδας που άνοιξε πυρ και έριξε χειροβομβίδες σε συγκέντρωση που είχε με άλλους ακτιβιστές. Λίγες από τις πολλές υπενθυμίσεις πως δεν είναι ευπρόσδεκτη στους κύκλους εξουσίας και μπορεί να πληρώσει ακριβά το «θράσος» της να διεκδικεί να ορίσει τις τύχες της χώρας
Αγωνίστρια από παιδί
Η 40χρονη Φράνσια Μάρκες μεγάλωσε σε ένα φτωχόσπιτο σε κοινότητα του Δήμου Σουάρες στην Κάκουα, περιοχή που σφραγίστηκε από τη βία της πολιτικής σύρραξης που βιώνει η χώρα. Μόνη μητέρα στα 16 της δούλεψε στα χρυσωρυχεία και έπειτα ως καθαρίστρια για να μπορέσει να επιβιώσει και έμαθε να αγαπά τη γη και την καταγωγή της από τις ιστορίες αντίστασης που της διηγούνταν η γιαγιά της.
Ξεκίνησε τις πρώτες της κινητοποιήσεις στα 13 της εναντίον της δημιουργίας ενός φράγματος που θα εξέτρεπε ένα ποτάμι αποδεκατίζοντας την κοινότητά της. Κι έκτοτε δεν έπαψε να αγωνίζεται. Οι απειλές την ανάγκασαν να εγκαταλείψει προσωρινά την κοινότητά της, για να επιστρέψει πιο μαχητική από ποτέ. Το 2014 έγινε γνωστή σε ολόκληρη τη χώρα, όταν έπειτα από έκκλησή της συγκεντρώθηκαν δεκάδες γυναίκες που σαν κι εκείνη είχαν αντισταθεί στη λεηλασία των εδαφών τους από τις εξορυκτικές, τα φράγματα που στερούσαν το νερό από τις κοινότητές τους, τις ένοπλες ομάδες που κάθε τόσο τους επετίθεντο. Μαζί ξεκίνησαν μια πορεία 500 χιλιομέτρων ώς την πρωτεύουσα Μπογκοτά που κατέληξε σε καθιστική διαμαρτυρία, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να υποχωρήσει αναγνωρίζοντας τα δικαιώματα στη γη 27 κοινοτήτων στη βόρεια Κάουκα.
Οι προτεραιότητές της
H Μάρκες, που για τους αγώνες της τιμήθηκε το 2018 με το Βραβείο Goldman, θεωρούμενο Νόμπελ Περιβάλλοντος, δεν πήρε πτυχίο Νομικής (το 2020) από κάποιο διάσημο ιδιωτικό πανεπιστήμιο, ούτε ακολούθησε την παραδοσιακή «καριέρα» των πολιτικών. Είναι μια γυναίκα του λαού. Δεν προσπάθησε να μπει στα καλούπια των λευκών για να γίνει «αποδεκτή». Αντίθετα, εμφανίζεται πάντα με πολύχρωμα ρούχα με αφροκολομβιανά μοτίβα, παραδοσιακά κοσμήματα και το άφρο μαλλί της με τα τυπικά τουρμπάνια των κοινοτήτων της. «Λες και φέρει όλη την Αφρική σε υφασμάτινο τατουάζ στο κορμί της», σχολίαζε στην El País η Ανχέλικα Γκαγιόν Σαλασάρ.
«Είμαι μέλος μιας κοινότητας που ιστορικά έχει αποκλειστεί και περιθωριοποιηθεί, μιας κοινότητας που σκλαβώθηκε. Οχι μόνο για το χρώμα του δέρματός μας. Αλλά γιατί υπάρχει μια ελίτ που πιστεύει ότι είναι ανώτερη και όλοι οι υπόλοιποι κατώτεροι», έλεγε στην Washington Post ανοίγοντας έτσι τη συζήτηση για τη φυλή και την τάξη σε μια χώρα με ενδημικό ρατσισμό, όπου οι διακρίσεις χωρίζουν βαθιά τους ανθρώπους και ο ατομικισμός είναι αξία ζωής.
Εκείνη πιστεύει στο «εμείς» κι όχι στο «εγώ». Εκφράζει του πόθους μιας ξεσηκωμένης εδώ και τρία χρόνια νέας γενιάς όταν φωνάζει ότι «είναι η στιγμή να περάσουμε από την αντίσταση στην εξουσία». Κι αν διεκδικεί την ψήφο των πολιτών είναι «γιατί οι κυβερνήσεις μας έχουν στρέψει την πλάτη τους στον λαό μας, στη δικαιοσύνη, την ειρήνη. Αν είχαν κάνει τη δουλειά τους, δεν θα ήμουν εδώ».
Γράφεται πολιτική ιστορία
«Στο πρόσωπό της συναντώνται όλες οι μορφές αποκλεισμού – η πατριαρχία, ο ρατσισμός, η ταξική κοινωνία, η ηγεμονία του κέντρου έναντι των περιφερειακών περιοχών. Και εκείνη μάς επιστρέφει, σαν ένας καθρέφτης, την εικόνα όλων όσα ακόμη εκκρεμούν στην οικοδόμησή μας ως έθνους. Είναι ο καθρέφτης που απογυμνώνει την Κολομβία», έγραφε το ηλεκτρονικό περιοδικό Razón Pública.
Και αυτό το ρατσιστικό και ταξικό σύστημα εκφράζεται περίτρανα με την υποτίμησή της ή και τις προσβολές και συκοφαντίες εναντίον της. Αναλυτές εξηγούν πως είναι άπειρη και «υπάρχουν πολλά ερωτήματα αν θα μπορέσει να ηγηθεί των ενόπλων δυνάμεων». Τραγουδίστριες την αποκαλούν «Κινγκ Κονγκ». Ακροδεξιοί τής λένε να πάει να κυβερνήσει κάποιο αφρικανικό χωριό. Και ο συντηρητικός πρόεδρος της Γερουσίας την κατηγόρησε για σχέση με το αντάρτικο ΕLN.
Η Φράνσια Μάρκες τού απάντησε, όπως και σε όλους όσοι τη μέμφονται για το χρώμα, την καταγωγή της, τον φεμινισμό της: «Τους ενοχλεί που μια γυναίκα που θα μπορούσαν να έχουν σπίτι του ως οικιακή βοηθό ίσως γίνει αντιπρόεδρος. Η σχέση μου (δεν είναι με αντάρτες), είναι μόνο με τις και τους “κανένας”». Απευθύνεται σε αυτούς που περιγράφονται δραματικά στο ομότιτλο ποίημα του Εδουάρντο Γκαλεάνο: «Οι κανένας/ παιδιά του κανενός και ιδιοκτήτες του τίποτα/ …Που δεν είναι ανθρώπινα πλάσματα αλλά ανθρώπινοι πόροι/ Που δεν έχουν πρόσωπο, μόνο χέρια/ Που δεν έχουν όνομα, μόνο αριθμό/ που δεν παρελαύνουν από την παγκόσμια ιστορία αλλά από τα αιματηρά χρονογραφήματα του τοπικού Τύπου/ Οι κανένας που στοιχίζουν λιγότερο από τη σφαίρα που τους σκοτώνει».
Πηγή: https://www.efsyn.gr/themata/gynaikes-toy-kosmoy/345537_fransia-markes-prosopo-tis-politikis-allagis