Γράφει η Βιργινία Σπυράτου*
Στην ιστοστελίδα του ΙΕΠ (Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής) παρουσιάζονται από τις αρχές του προηγούμενου σχολικού έτους και στο πλαίσιο των εργαστηρίων δεξιοτήτων, εκπαιδευτικά προγράμματα, υλικό, οδηγίες και εγχειρίδια που αφορούν στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.
Διαβάζοντας μια/ένας υπέρμαχος των κοινωνικών δικαιωμάτων και του συμπεριληπτικού σχολείου τις πληροφορίες για αυτά τα προγράμματα που εξετάζουν – όπως αναφέρεται – “θέματα της γενετήσιας αξιοπρέπειας μέσα από την οπτική των δικαιωμάτων, του φύλου και της σωματικής και ψυχικής υγείας”, αισθάνεται δικαιωμένη/ος:
Πρόληψη σεξουαλικής κακοποίησης, στερεότυπα των φύλων και γυναικεία σεξουαλικότητα, αντισύλληψη στην εφηβεία, σεξουαλική ποικιλομορφία, σεξουαλική απόλαυση, έμφυλη βία, ενδοοικογενειακή βία, προάσπιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ μαθητών/τριων…. είναι μερικά από τα θέματα των εν λόγω προγραμμάτων.
Είναι μια δικαίωση για όλα τα θύματα μιας μεγάλης λίστας επιθέσεων ομοφοβίας, μισογυνισμού και ρατσισμού.
Είναι όμως έτσι;
Είναι αυτό το πρώτο βήμα για να σταματήσουν οι κακοποιητικές συνπεριφορές που βιώνουν τα διαφορετικά παιδιά στο σχολείο λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού ή της ταυτότητας τους, για να φτιαχτεί ένα πραγματικά δημοκρατικό, συμπεριληπτικό σχολείο;
Θα μπορούσε, αν…
♦ αν η επιμόρφωση των καθηγητών/τριων που θα ασχοληθούν με αυτό το αντικείμενο είχε ως σκοπό να τους εφοδιάσει με τις κατάλληλες γνώσεις που θα τους επιτρέψουν να προσεγγίσουν θέματα που σχετίζονται συγκεκριμένα με τη σεξουαλική εκπαίδευση και δεν περιελάμβανε το σύνολο των εργαστηρίων δεξιοτήτων,
♦ αν η επιμόρφωση τους ήταν εντατική και περιελάμβανε όντως προβληματικές της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και όχι μόνο μεθόδους (π.χ. τη θεατρική προσέγγιση)
♦ αν η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ήταν υποχρεωτική από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο, όπως προβλέπουν οι διεθνείς μελέτες και μάλιστα με σπειροειδή μορφή, εμβαθύνοντας ανάλογα με την ηλικία, και όχι με την παρούσα μορφή της, δηλαδή χωρίς υποχρεωτικότητα και για ελάχιστο χρονικό διάστημα, επαφιόμενη στον αυτοσχεδιασμό
♦ αν το εγχείρημα είχε τη σαφή στήριξη της πολιτείας, είχε σωστή οργάνωση και προγραμματισμό και δεν λάμβανε χώρα ως συμπλήρωση ωραρίου και για να εφαρμοστεί η αξιολόγηση από την πίσω πόρτα μέσω των δεξιοτήτων
♦ αν υπήρχε ειλικρινής διάθεση να προετοιμαστούν εκπαιδευτικοί που θα είναι ικανοί να διδάξουν το μάθημα της σεξουαλικής εκπαίδευσης και του σεβασμού σε όλες τις ταυτότητες, τους προσανατολισμούς και τα σωματικά χαρακτηριστικά και όχι υποκρισία επειδή θα πρέπει το υπουργείο να παρουσιάσει στην ΕΕ ένα ανάλογο πρόγραμμα.
Για να αντιμετωπιστεί άμεσα και ο ομοφοβικός/τρανσφοβικός εκφοβισμός, για να προασπιστούν τα δικαιώματα των γυναικών, χρειάζεται το υπουργείο να φτιάξει μια εγκύκλιο με κατευθυντήριες γραμμές, όπως σε άλλες χώρες, ώστε να δείξει στις/στους εκπαιδευτικούς ότι στηρίζει τις δράσεις τους. Ως προς αυτά τα ζητήματα όμως δεχόμαστε διπλά μηνύματα – απο τη μία η κυβέρνηση υποτίθεται ότι στηρίζει, απο την άλλη πολιτικοί εκφράζονται με ομοφοβικό και μισογυνικό λόγο και κανεις δεν τους σταματάει ή δεν τους βάζει στη θεση τους.
Σημαντική είναι επίσης η αναθεώρηση και επικαιροποίηση των σχολικών εγχειριδίων και του εκπαιδευτικού υλικού, ώστε να συμπεριλαμβάνονται ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας με βάση τα νέα επιστημονικά δεδομένα, τις αρχές και τα διεθνή standards και κατάργηση της παρωχημένης παθολογικοποιητικής ορολογίας.
Επειδή είμαστε άνθρωποι, αντιλαμβανόμαστε ότι αν θέλουμε να εξαλείψουμε από την κοινωνία μας τις κακοποιητικές συμπεριφορές, την ψυχική και σωματική βία, τις γυναικοκτονίες, τις δολοφονίες με ομοφοβικά και ρατσιστικά κίνητρα, θα πρέπει να ξεκινήσουμε τη δουλειά από την εκπαίδευση.
Επειδή είμαστε εκπαιδευτικοί, καταλαβαίνουμε ότι ο ρόλος μας είναι να παρέμβουμε και να εκπαιδεύσουμε έτσι, ώστε οι επόμενες γενιές μαθητριών/των να μην εγκλωβίζονται σε στερεότυπα, να προστατευτούν από την έμφυλη βία, να μην συνθλίβονται από προκαθορισμένους ρόλους, να γνωρίζουν τα δικαιώματα τους. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αν δεν μιλήσουμε στην τάξη ξεκάθαρα, αν δεν πούμε τα πράγματα με το όνομα τους. Και αυτό με τη σειρά του, δεν είναι εφικτό χωρίς την κατάλληλη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης στη σεξουαλική αγωγή. Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που θα ήθελαν να ασχοληθούν με αυτά τα θέματα γιατι τα θεωρούν σημαντικά αλλά χωρις εκπαίδευση και την αμέριστη στήριξη της πολιτείας δεν το κάνουν.
Ο σκοταδισμός δεν μπορεί να είναι μέρος καμιάς δίκαιης σχολικής κοινότητας. Όλα τα παιδιά πρέπει να νιώθουν ασφάλεια στο σχολείο. Πρέπει να νιώθουν ότι στην πορεία ανακάλυψης τους εαυτού τους, είναι προστατευμένες/οι και έχουν αρωγούς τους καθηγητές και τις καθηγήτριες τους.
* Η Βιργινία Σπυράτου είναι εκπαιδευτικός