Δικαίωση της Πολωνής τραγουδίστριας Doda από το ΕΔΔΑ

Αλιεύει η Σίσσυ Βωβού

Καταδίκη σε υψηλό πρόστιμο γνωστής τραγουδίστριας για σχόλιό της ότι αυτός που έγραψε τη Βίβλο ήταν υπό την επήρεια κρασιού και ναρκωτικών! Παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης

ΑΠΟΦΑΣΗ Rabczewska κατά Πολωνίας της 15.09.2022 (αρ. προσφ. 8257/13) ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η προσφεύγουσα είναι ποπ τραγουδίστρια στην Πολωνία, γνωστή με το όνομα Doda. Η ίδια προέβη σε σχόλια για τη Βίβλο κατά τη διάρκεια συνέντευξής της, τα οποία τα εθνικά δικαστήρια κατόπιν μηνύσεως πολιτών έκριναν ως βλάσφημα. Συγκεκριμένα, η προσφεύγουσα, σε ερωτήσεις δημοσιογράφου σχετικά με τη θρησκεία, απάντησε ότι πιστεύει σε μια «ανώτερη δύναμη» αλλά ότι την έπειθαν περισσότερο οι επιστημονικές ανακαλύψεις και όχι τόσο οι «απίστευτες [βιβλικές] ιστορίες» που γράφτηκαν από «κάποιον που είχε καταναλώσει κρασί και καπνίσει χόρτο».

Τον Ιανουάριο του 2012 το Περιφερειακό Δικαστήριο της Βαρσοβίας την καταδίκασε για το αδίκημα της προσβολής των θρησκευτικών συναισθημάτων και της επέβαλε πρόστιμο 5.000 πολωνικών ζλότι (1.160 ευρώ περίπου).

Επικαλούμενη το άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης) της ΕΣΔΑ, η προσφεύγουσα παραπονέθηκε ότι η χρήση και εφαρμογή του ποινικού νόμου στην περίπτωσή της δεν ήταν απαραίτητη, καθώς οι δηλώσεις της δεν ισοδυναμούσαν με ρητορική μίσους και ότι το πρόστιμο ήταν ιδιαίτερα υψηλό και ως εκ τούτου δυσανάλογο.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου διαπίστωσε συγκεκριμένα ότι οι δηλώσεις της προσφεύγουσας, ότι οι συγγραφείς της Βίβλου την έγραψαν υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών, ήταν η απάντηση σε ερωτήσεις για την ιδιωτική της ζωή, σε έντονο γλωσσικό ύφος, απευθυνόμενη στο νεανικό μουσικό κοινό της. Τα όσα δήλωσε η τραγουδίστρια δεν ισοδυναμούσαν με ρητορική μίσους ούτε υποκινούσαν ενέργειες μίσους ή θρησκευτική μισαλλοδοξία. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν είχαν παράσχει επαρκή αιτιολογία για να δικαιολογήσουν την παρέμβαση στην ελευθερία της έκφρασης της προσφεύγουσας.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 της Σύμβασης) και επιδίκασε στην προσφεύγουσα 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Η προσφεύγουσα, Dorota Rabczewska, είναι πολωνή υπήκοος η οποία γεννήθηκε το 1984 και ζει στο Ciechanów (Πολωνία). Είναι δημοφιλής τραγουδίστρια στην Πολωνία, με το όνομα Doda.

Τον Αύγουστο του 2009 το Dziennik, ένας ειδησεογραφικός ιστότοπος, δημοσίευσε μια συνέντευξή της, η οποία στη συνέχεια αναδημοσιεύτηκε στο ταμπλόιντ Super Express με τον τίτλο «Doda: Δεν πιστεύω στη Βίβλο».

Ο δημοσιογράφος που πήρε τη συνέντευξη της είχε κάνει ερωτήσεις σχετικά με τη θρησκεία, παρακινούμενος από τη δημόσια αντιθρησκευτική στάση του φίλου της εκείνη την εποχή. Είχε απαντήσει ότι πιστεύει σε μια «ανώτερη δύναμη» αλλά ότι την έπειθαν περισσότερο οι επιστημονικές ανακαλύψεις και όχι τόσο οι «απίστευτες [βιβλικές] ιστορίες» που γράφτηκαν από «κάποιον που είχε καταναλώσει κρασί και καπνίσει χόρτο».

Μετά από μήνυση δύο ιδιωτών, οι αρχές κίνησαν ποινική δίωξη εναντίον της για προσβολή των θρησκευτικών τους συναισθημάτων, αδίκημα που τιμωρείται βάσει του άρθρου 196 του Ποινικού Κώδικα.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εναντίον της, η προσφεύγουσα υποστήριξε ότι δεν είχε σκοπό να προκαλέσει τέτοια αντίδραση. Είχε απλώς απαντήσει στις ερωτήσεις του δημοσιογράφου «ειλικρινά, υποκειμενικά και με επιπόλαιο τρόπο», έχοντας κατά νου το νεανικό μουσικό κοινό της.

Τον Ιανουάριο του 2012 το Περιφερειακό Δικαστήριο της Βαρσοβίας την καταδίκασε και της επέβαλε πρόστιμο 5.000 πολωνικών ζλότι (1.160 ευρώ περίπου). Αποφάνθηκε, συγκεκριμένα, ότι οι δηλώσεις της, οι οποίες υποδηλώνουν ότι οι συγγραφείς της Βίβλου την είχαν συντάξει υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών, ήταν εσκεμμένα προσβλητικές και επιδείκνυαν περιφρόνηση στους πιστούς.

Όλα τα ασκηθέντα ένδικα μέσα ήταν ανεπιτυχή, συμπεριλαμβανομένης και της συνταγματικής καταγγελίας.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…

Το Δικαστήριο κατ΄αρχήν σημείωσε ότι η συνέντευξη της προσφεύγουσας περιείχε δηλώσεις που θα μπορούσαν να σοκάρουν ή να ενοχλήσουν κάποιους. Επανέλαβε ότι τέτοιες απόψεις προστατεύονται βάσει της Σύμβασης μόνο υπό την προϋπόθεση ότι δεν υποκινούσαν ενέργειες μίσους ή θρησκευτική μισαλλοδοξία.

Ωστόσο, δεν είχε υποστηριχθεί ότι οι δηλώσεις της ισοδυναμούσαν με ρητορική μίσους. Ούτε είχε αποδειχθεί ότι ήταν ικανές να ξεσηκώσουν ή να δικαιολογήσουν βία, μίσος ή μισαλλοδοξία και ότι είχε παρέμβει στο δικαίωμά της στην ελευθερία της έκφρασης, απαραίτητη για τη διασφάλιση της ειρηνικής συνύπαρξης θρησκευτικών και μη ομάδων και ατόμων στην Πολωνία.

Πράγματι, τα εθνικά δικαστήρια δεν κατάφεραν να αξιολογήσουν διεξοδικά το ευρύτερο πλαίσιο των δηλώσεων της προσφεύγουσας, οι οποίες δεν είχαν σκοπό να συμβάλουν σε καμία σοβαρή συζήτηση επί των θρησκευτικών ζητημάτων, αλλά ήταν απάντηση σε ερωτήσεις σχετικά με την ιδιωτική της ζωή, σε μια επιπόλαιη και έντονη γλώσσα που προοριζόταν να προκαλέσει το ενδιαφέρον του νεανικού κοινού της.

Συνολικά, τα δικαστήρια δεν κατάφεραν να προσδιορίσουν και να σταθμίσουν προσεκτικά τα διακυβευόμενα αντικρουόμενα συμφέροντα, δηλαδή το δικαίωμα της προσφεύγουσας στην ελευθερία της έκφρασης έναντι των δικαιωμάτων τρίτων να προστατεύονται τα θρησκευτικά τους αισθήματα και η θρησκευτική ομόνοια στην κοινωνία.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα εθνικά δικαστήρια, παρά το γεγονός ότι έχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια να αποφασίζουν για θέματα σχετικά με τα συμφέροντα της κοινωνίας στο σύνολό της, δεν είχαν παράσχει επαρκείς λόγους για να δικαιολογήσουν την καταδίκη της και την παρέμβαση στην ελευθερία του λόγου της.

Επιπλέον, η κύρωση που επιβλήθηκε στην προσφεύγουσα – ποινική καταδίκη και πρόστιμο ύψους πενήντα φορές πάνω από το ελάχιστο – δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ασήμαντη.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 της ΕΣΔΑ).

Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου επιδίκασε στην προσφεύγουσα 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη (επιμέλεια: echrcaselaw.com).

ΠΗΓΗ: https://www.echrcaselaw.com/apofaseis-edda/katadiki-se-ispilo-prostimo-gnostis-tragoudistrias-gia-sxolio-tis-oti-aftos-pou-egrapse-ti-vivlo-itan-ipo-tin-epireia-krasiou-kai-narkotikon-paraviasi-tis-eleftherias-tis-ekfrasis/