Γράφει η Κατερίνα Σπύρου
Η συζήτηση που έγινε στην Νομική Σχολή για το βιβλίο ΦΕΜΙΣΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ 99% ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ των Τσιντσια Αρρούτσια, Τίθι Μπαττατσάρυα και Φρέιζερ Νάνσυ, έδωσε αφορμή για κάποιες σκέψεις που προκλήθηκαν από τις τοποθετήσεις των ομιλητριών αλλά και από το βιβλίο
Μελετώντας το βιβλίο διαπιστώνεις ότι όταν περιγράφει τη σημερινή κατάσταση και αναλύει τις συνέπειες του νεοφιλελευθερισμού από την μακροχρόνια επιβολή του δεν θα διαφωνήσεις, δεν θα μπορούσες να διαφωνήσεις για την μείωση των μισθών για την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αγαθών, για την αφαίρεση των εργατικών δικαιωμάτων για την καταστροφή του περιβάλλοντος, την κατάργηση των κοινωνικών υπηρεσιών και ο κατάλογος μεγάλος, όμως όταν προσεγγίζει το φεμινιστικό κίνημα στην Ιστορική του διαδρομή αλλά και στο σήμερα θα διαφωνήσεις σε πολλά σημεία, γιατί έχει διαγράψει μεγάλο μέρος της ιστορίας του, εμφανίζοντας ότι ξεκίνησε πρόσφατα με τη Φεμινιστική απεργία, όταν δε, αναφέρεται στην ιδεολογική ταυτότητα του σήμερα, το ομαδοποιεί σαν ενιαίο και ταυτόσημο. Ουσιαστικά οι αναφορές γίνονται για να ενδυναμωθεί το επιχείρημα ότι χρειαζόμαστε ένα αντικαπιταλιστικό φεμινισμό, ένα φεμινισμό για το 99% ενοποιώντας την παγκόσμια κοινότητα των ανθρώπων σε μια ενιαία τάξη όπου αποτελεί το 99% απέναντι στο 1% που κατέχει τον παγκόσμιο πλούτο. Ουσιαστικά δημιουργεί μια κοινότητα ανδρών γυναικών όλων των εθνοτήτων φυλών, όλων των θρησκειών των φύλων, χωρίς να υπάρχουν ενδοταξικές διαφοροποιήσεις, αντιθέσεις αλλά κυρίως χωρίς να αναφέρεται στην γενεσιουργό αιτία της υποταγής των γυναικών σ όλη αυτή την ενιαία κοινωνική τάξη, την πατριαρχία. Σύμφωνα με το βιβλίο, ο κοινωνικός μετασχηματισμός θα υλοποιηθεί εάν ενωθεί όλη αυτή η κοινότητα ενάντια στο1% χωρίς να αναφέρει όμως πως η πατριαρχία, ένα δομικό και ενδοταξικό σύστημα, μετασχηματίζεται.
Αυτό που επίσης προέκυψε από τις εισηγήσεις είναι ότι μετά από αρκετά χρόνια οι ιστορικές αντιθέσεις με την κουμμουνιστική αριστερά επανέρχονται, αυτές που προβλημάτισαν χρόνια μέρος του κινήματος, εάν η πατριαρχία είναι παράγωγο του καπιταλισμού και καταργείται με την ήτα του και εάν ο φεμινισμός ως κίνημα μικροαστικό αφορά μόνο γυναίκες μικροαστές, μορφωμένες, λευκές. Η επαναφορά αυτής της αντίληψης, με λίγα λόγια ότι ο φεμινισμός είναι άλλοθι στον καπιταλισμό, καθιστά αναγκαία τη συζήτηση εάν η πατριαρχία υπερβαίνει την ταξική πάλη και εάν ο αντικαπιταλισμός από μόνος του καταργεί τις έμφυλες διαφορές και διαμορφώνει διαφορετικές κοινωνικές συνθήκες για τις γυναίκες.
Απάντηση όμως δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα πως η έμφυλη καταπίεση, ένα δομικό κοινωνικό σύστημα, θα ανατρεπόταν σε ένα αντικαπιταλιστικό σύστημα χωρίς να καταργηθεί η εξουσία των αντρών. Η μη αναφορά στην πατριαρχία, ακόμη και ως λέξη στο βιβλίο, ενώ περιγράφει την θεσμική δομή της σ όλες τις εκφάνσεις της ζωής των γυναικών εξαιρετικά, την αιτιολογεί ως παράγωγο του καπιταλισμού. Όσο και να φαίνεται απλοϊκό, δεν μπορώ να μην αναφερθώ στις πολιτικές που ακολούθησαν για τις γυναίκες τα κομμουνιστικά κράτη αν και το θέμα της ισότητας ήταν μία από τις βασικές του θέσεις. Οι ιστορικές εμπειρίες είναι καταγραμμένες και από μαρξίστριες για το ποια ήταν η θέση των γυναικών από την κομματική ιεραρχία μέχρι την καθημερινότητα. Η εκμετάλλευση της κοινωνικής εργασίας δεν σταμάτησε, η βία, οι βιασμοί η σεξουαλική κακοποίηση, η πορνεία συνεχίσθηκαν, με μία διαφορά ήταν συντροφική. Όσο για τις αναφορές στις γυναικείες διεκδικήσεις η επικέντρωση ήταν στα αιτήματα για ισοτιμία, ίση αμοιβή για ίση εργασία, θέματα Ειρήνης, βρεφονηπιακοί σταθμοί και μισθός της νοικοκυράς, αντίτιμο της κοινωνικής εργασίας των γυναικών. Σαφώς σήμερα είναι εμφανής η διαφορά. Η επιρροή του φεμινιστικού κινήματος αλλά και η συμμετοχή φεμινιστριών στις συλλογικές διαδικασίες έχουν εμπλουτίσει και επηρεάσει την πολιτική ανάλυσή τους για τα θέματα της έμφυλης εξουσίας,
Θα αναφερθώ όμως και στη σημερινή λειτουργία των μικτών αντικαπιταλιστικών και κουμμουνιστικών οργανώσεων, πώς διαφοροποιούνται στην λειτουργία τους, στην οργάνωση από τα αστικά κόμματα, στο λόγο, στη συμμετοχή, στην εκπροσώπηση, στις προτεραιότητες μέσα στην οργάνωσή τους, στην ιεραρχία, στον δημόσιο λόγο, στο περιεχόμενό του, σε σχέση με τις γυναίκες. Ποιο είναι το ιδεολογικό τους μανιφέστο το οποίο εφαρμόζεται μέσα στην οργάνωσή τους και αποδομεί την πατριαρχική γραφειοκρατία της οργάνωσης η ακυρώνει η διαγράφει σεξιστικές εκφράσεις η συμπεριφορές? Πως γίνεται αυτές οι οργανώσεις που φίλες φεμινίστριες τους αποκαλούν φεμινιστές να διεκδικούν στις φεμινιστικές συγκεντρώσεις κυρίαρχο και εξουσιαστικό ρόλο, ακόμη και πώς να οργανωθεί η πορεία, προβάλλοντας τεράστια πανό με αντικαπιταλιστικά συνθήματα απαιτώντας ακόμη και να οδηγήσουν τη φεμινιστική πορεία, όταν το πρώτο και βασικό που θα περίμενες είναι να υποχωρήσουν και να σταθούν αλληλέγγυοι, αφήνοντας το χώρο και την προτεραιότητα στις φεμινιστικές συλλογικότητες, πρακτικές που συμβαίνουν ακόμη και στην Παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας 8 Μαρτίου.
Ο φεμινισμός ως φιλοσοφικό κοινωνικό και πολιτικό κίνημα έχει απαντήσεις σ αυτή τη γενικευμένη κρίση όπως η σημερινή και έχει υπερβεί τα γυναικεία παραδοσιακά ζητήματα απαντώντας με αναλύσεις και σε θέματα που αφορούν το σύνολο της κοινωνίας και όχι μόνο σ αυτά που έχει την πρωτιά των επιπτώσεων. Από την οικολογία μέχρι και τον πόλεμο, από την οικονομική κρίση μέχρι τις επιπτώσεις από την έλλειψη στεγαστικής Πολιτικής, από τις συνθήκες εργασίας μέχρι και την αναπηρία, από τη ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών μέχρι και την δικαιοσύνη, από τον κρατικό αυταρχισμό μέχρι τον ρόλο των κατασταλτικών μηχανισμών του, από την αυτοδιάθεση του σώματος μέχρι το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό της σεξουαλικότητάς, από την σιωπή στην ορατότητα για όλες και όλους.
Τελικά ο φεμινισμός υποχρέωσε να στοχασθούν και να αναστοχασθούν όλα τα κοινωνικά και πολιτικά ρεύματα κυρίως της αριστεράς και να εντάξουν στην ανάλυση τους την έμφυλη διάσταση, θεωρώντας τη γυναίκα το επαναστατικό υποκείμενο που θα αποτελέσει το εφαλτήριο του κοινωνικού μετασχηματισμού, παράλληλα είναι το κίνημα που έχει γίνει στόχος των συντηρητικών, των μισογύνηδων, των ακροδεξιών, των φασιστών των θρησκευτικών φονταμενταλιστών, των παραθρησκευτικών οργανώσεων, των οργανώσεων για την υπογεννητικότητα, των κέντρων αναπαραγωγής, γιατί η εξέγερση των γυναικών δεν είναι μόνο η αμφισβήτηση και η αποδόμηση των πατριαρχικών τους κατασκευασμάτων αλλά συνολικά η αμφισβήτηση των πολιτικών του καπιταλιστικού συστήματος.
Απέναντι στην δεξιά και ακροδεξιά παραδοσιακή οριοθέτηση δημιουργείται ένα παγκόσμιο κίνημα κατά της ρατσιστικής, ομοφοβικής, ανελεύθερής πατριαρχικής κανονικότητας τους και σ αυτό συμμετέχει όλο το κίνημα ριζοσπαστικό, φιλελεύθερο, φεμινιστικές ομάδες μικτών οργανώσεων και γυναικείες οργανώσεις οι οποίες αυτοπροσδιορίζονται φεμινιστικές και αυτό είναι δικαίωμά τους. Ο χαρακτηρισμός ότι ο φιλελεύθερος φεμινισμός είναι χαρακτηριστικό της νεοφιλελεύθερης σκέψης, είναι επίσης θέμα συζήτησης γιατί δεν απαντήθηκε που και πως εκφράσθηκε ως κίνημα (η άποψη των ομιλητριών ότι εκφράζεται από τα life style, τηλεόραση- περιοδικά δεν απάντησε στο ερώτημα εάν συμμετέχει στο φεμινιστικό κίνημα ως άποψη) η ο φεμινισμός των εξουσιαστριών η των φεμινοκρατισσών (αποκαλεί τις γυναίκες που διεκδικούν υψηλές θέσεις στον επαγγελματικό και πολιτικό χώρο) οι οποίες αποτελούν μέρος των γυναικείων διεκδικήσεων τις ενοποιεί και τις ταυτίζει ως ενιαία άποψη με το φεμινιστικό κίνημα το οποίο βρίσκεται στους δρόμους, αλλά ταυτόχρονα συνομιλεί με τους κοινωνικούς και πολιτειακούς θεσμούς.
Επειδή στο συγκεκριμένο θέμα απαιτείται σοβαρή ανάλυση και συζήτηση θα χρειαστεί ένα άλλο κείμενο που να διευκρινίζει εάν το να συνομιλείς με τους θεσμούς διεκδικώντας αλλαγές ή τροποποιήσεις νόμων ή παρεμβάσεις στη Βουλή ή νομική κατοχύρωση των γυναίκειων δικαιωμάτων ή την υπογραφή παγκόσμιων συμβάσεων μπορεί να θεωρείται ρεύμα της νεοφιλελεύθερης κουλτούρας? Εάν για τις μαρξίστριες φίλες ομιλήτριες ισχύει, τότε θα πρέπει να ξανασυζητήσουμε εάν οι διεκδικήσεις για την αλλαγή του οικογενειακού δικαίου (υποχρεωτική συνεπιμέλεια απόφαση της νεοφιλελεύθερης-ακροδεξιάς μισογύνικης πολιτικής), την εφαρμογή της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, την ενσωμάτωση νόμου για το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός, σήμερα την νομική αποδοχή του όρου γυναικοκτονία, την θεσμική και νομική αλλαγή του πλαισίου αντιμετώπισης των καταγγελιών για τα θύματα βίας-βιασμών, των καταγγελιών κατά της αστυνομικής και δικαστικής εξουσίας, εντάσσεται στα πλαίσια παραλλαγής του προοδευτικού νεοφιλελευθερισμού.
Τελικά επειδή η καθημερινότητα ξεπερνάει σε αυτή τη φάση την ουτοπία μας και επειδή ο φεμινισμός απαιτεί συνεχείς και καθημερινές μάχες μέχρι να γίνει πραγματικότητα, εμείς θα είμαστε παρούσες στους δρόμους ακόμη και εάν για τις μαρξίστριες αυτού του βιβλίου εμείς είμαστε το συμβατικό μέρος ενός κινήματος απέναντι σε αυτό που περιγράφει το βιβλίο ως το μόνο φεμινιστικό επαναστατικό. Το βέβαιο είναι ότι θα διαφωνήσει μεγάλο μέρος του κινήματος που βρίσκεται στους δρόμους, γιατί ο φεμινισμός έχει τάσεις, διαφορετικές απόψεις, διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις και αυτή η διαφορετικότητα το κάνει διαχρονικό. δυνατό. ριζοσπαστικό. διαλεκτικό και ανατρεπτικό. Σ αυτό που θα συμφωνήσω όμως με το βιβλίο είναι ότι ο φεμινισμός είναι η μόνη θεωρεία που αναλύει ότι η υποταγή των γυναικών στηρίζεται στην κοινωνική αναπαραγωγή και μέσα από αυτή αναλύεται η έμφυλη καταπίεση, οι έμφυλοι ρόλοι, για αυτό πιστεύω ότι η ρήξη είναι διττή και πρέπει να μιλήσουμε για τον αντιπατριαρχικό-αντικαπιταλιασμό
Θα συμφωνήσουμε επίσης ότι υπάρχει ένα κύμα μαχητικού φεμινισμού σ όλο τον κόσμο ένα κίνημα ρήξης το οποίο παλεύει για την ανατροπή της πατριαρχίας από την μητρόπολη του καπιταλισμού μέχρι το Ιράν-Ιράκ-Σαουδική Αραβία των θρησκευτικών φονταμενταλιστών από την Ουκρανία μέχρι τη Ρωσία, από τη Χιλή μέχρι την Πολωνία, αλλά να κοιτάξουμε όλους αυτούς, γύρω κυρίαρχα πατριαρχικά και ιμπεριαλιστικά πρότυπα ανδρών ισχυρές ετοιμοπόλεμες φιγούρες, να προβάλλουν επιθετικά το στερεότυπο και απέναντι σε όλο αυτό αριστερά κόμματα της κοινοβουλευτικής η εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς στα οποία πολλές από εμάς συμμετέχουμε πάλι κυρίαρχες αντρικές φιγούρες να προβάλουν την αυταρέσκεια του φύλου τους, να έχουν το βήμα που απλόχερα τους παραχωρούμε ή μία άλλη εικόνα, ένα ολόκληρο πάνελ να αναφέρεται στις συνέπειες των πρώτων ιμπεριαλιστών-φονταμενταλιστών και να μην υπάρχει ούτε μία γυναίκα αλλά όμως ο αγώνας για την ανατροπή είναι κοινός.
Δεν είναι φίλες, συντρόφισσες, το πρόβλημα η ανατροπή μόνο του καπιταλισμού αλλά και η απελευθέρωση αιώνων βιωματικής πατριαρχίας και αυτό μόνο το αριστερό φεμινιστικό κίνημα χωρίς ηγεμονίες και παρεμβολές μπορεί να το πετύχει.