ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗΣ

«Αντισύλληψη καλείται η αναστολή της γονιμότητας, με σκοπό την αποφυγή ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Ακόμη μπορούμε να χαρακτηρίσουμε σαν αντισύλληψη τη λήψη μέτρων που παίρνουμε για την προσωρινή αποφυγή σύλληψης.»

Ο όρος αντισύλληψη μπορεί να αναφέρεται ειδικά στους μηχανισμούς που στοχεύουν στην μείωση της πιθανότητας γονιμοποίησης ωαρίου από ένα σπερματοζωάριο. Οι μέθοδοι αντισύλληψης χρησιμοποιούνται συχνά ως μέρος του αποκαλούμενου οικογενειακού προγραμματισμού, που εμείς τον ονομάζουμε προγραμματισμό για την απόκτηση παιδιών, και έχουν ποικίλα χαρακτηριστικά. Τα προφυλακτικά, για παράδειγμα, είναι η μόνη μέθοδος που προσφέρει σημαντική προστασία από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Η στάση των κοινωνιών και των θρησκειών απέναντι στις μεθόδους αντισύλληψης ποικίλουν σημαντικά.

Οι κύριες κατηγορίες αντισυλληπτικών μεθόδων διακρίνονται στις παρακάτω:

• Φυσικές μεθόδους
• Μεθόδους φραγμού
• Ενδομήτρια σπειράματα
• Ορμονικές μεθόδους
• Χειρουργικές μεθόδους

ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ:
Γνωρίζουμε ότι με την οικονομική κρίση πολλές από εμάς και ιδίως οι πολύ νεαρές ηλικιακά καταφεύγουμε σε ανέξοδες λύσεις με ΠΟΛΥ ΕΠΙΒΑΡΥΝΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ όμως. Οι φυσικές μέθοδοι σήμερα θεωρούνται πολύ επισφαλείς καθώς με τη σεξουαλική απελευθέρωση έχουν καταγραφεί πολλές ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, παρ’ όλο που έχουν τηρηθεί αυστηρά κάποιες προϋποθέσεις. Απλώς για πολλά χρόνια τώρα οι γυναίκες μέσα στο γάμο τεκνοποιούσαν χωρίς να αναφέρουν την αποτυχία της αντισυλληπτικής μεθόδου ή έκαναν παράνομη έκτρωση αφήνοντας τις στατιστικές στην πλάνη τους.

Πλύσεις μετά την συνουσία
Το νερό, το ξύδι, διάφορα προϊόντα γυναικείας υγιεινής, ακόμη και η κόκα κόλα, έχουν χρησιμοποιηθεί για πλύσεις μετά τη συνουσία. Θεωρητικά, οι πλύσεις ξεπλένουν το σπέρμα από τον κόλπο και οι διάφορες ουσίες μπορεί να έχουν σπερματοκτόνες ιδιότητες. Ωστόσο, το σπέρμα μπορεί να εντοπιστεί στην βλέννα του τράχηλου (τραχηλική βλέννη) μέσα σε 90 δευτερόλεπτα από την εκσπερμάτωση. Επομένως η μέθοδος αυτή είναι αναξιόπιστη και αναποτελεσματική
Ποσοστό Αποτυχίας: 40%

Η μέθοδος του θηλασμού που εφαρμόζεται κατά την περίοδο της γαλουχίας. Ενώ η φύση έχει προνοήσει την προστασία της λεχώνας (λεχωίδας), παρόλα αυτά έχουν υπάρξει περιπτώσεις ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.
Η αμηνόρροια της γαλουχίας αναγνωρίσθηκε ως φυσική μέθοδος αντισύλληψης το 1988 στο Bellagio της Ιταλίας. Η μέθοδος LAM (Lactational Amenorrhea Method) παρουσιάζεται ως αλγόριθμος. Στη μητέρα υποβάλλονται τρεις ερωτήσεις:
1.αν έχει εμφανιστεί έμμηνος ρύση
2.αν δεν χρησιμοποιεί τον θηλασμό αποκλειστικά για τη διατροφή του βρέφους
3.αν το βρέφος είναι μεγαλύτερο από έξι μηνών. Κατόπιν ανάλογα με τις απαντήσεις γίνονται οι κατάλληλοι υπολογισμοί.
Ποσοστό Αποτυχίας: 60%

Η μέθοδος της αποχής, όταν δηλαδή το ζευγάρι αποφεύγει την σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια των γόνιμων ημερών, σύμφωνα με τον κύκλο της γυναίκας. Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι ότι ο κύκλος σπάνια είναι απόλυτα σταθερός. Τόσο η μέθοδος βασικής θερμοκρασίας όσο και η ημερολογιακή μέθοδος παρουσιάζουν πολλά προβλήματα στην εφαρμογή τους (περιπτώσεις που η γυναίκα έχει πυρετό, στις γυναίκες με ασταθείς κύκλους, κ.α.). Η διακεκομμένη συνουσία αφορά στην απόσυρση του πέους από τον κόλπο πριν την εκσπερμάτιση. Η μέθοδος απαιτεί πείρα και επαρκή αυτοέλεγχο από τον άνδρα. Αξίζει όμως να σημειωθεί πως οι εκκρίσεις του πέους πριν από την εκσπερμάτιση, που σκοπό έχουν να συμπληρώσουν την λίπανση του κόλπου κατά την σεξουαλική επαφή, μπορεί να περιέχουν μέχρι και 50.000 σπερματοζωάρια. Έτσι αν και οι πιθανότητες σύλληψης με αυτό τον αριθμό είναι μικρές, είναι πάντως υπαρκτές. Ο υπολογισμός των γόνιμων ημερών αποτελεί ακόμα μια φυσική μέθοδο. Ο υπολογισμός γίνεται με το πιο κάτω τρόπο: Γνωρίζοντας ότι η ωορρηξία γίνεται στο μέσο του κύκλου των 28 ημερών, δηλαδή την 14η μέρα, αυτή η μέρα θεωρείται ως η πλέον γόνιμη μέρα του κύκλου. Νοουμένου ότι το σπερματοζωάριο μπορεί να επιβιώσει στα γεννητικά όργανα της γυναίκας 30–48 ώρες, και το ωάριο ζει περίπου 20–30 ώρες μετά την ωορρηξία, και οι δύο ημέρες που προηγούνται και έπονται της ωορρηξίας θεωρούνται επίσης δυνητικά γόνιμες, δηλαδή ένα σύνολο πέντε (5) ημερών. Για μεγαλύτερη ασφάλεια μπορούμε να υπολογίσουμε το 14 ± 3, και έτσι θα έχουμε ένα σύνολο εφτά (7) ημερών. Για τις γυναίκες που ο κύκλος τους δεν είναι διάρκειας 28 ημερών, οι γόνιμες ημέρες υπολογίζονται ως ακολούθως: Από την διάρκεια του κύκλου μιας γυναίκας αφαιρείται ο αριθμός 14. Στον αριθμό που προκύπτει, προστίθεται και αφαιρείται ο αριθμός 2. Οι μέρες που προκύπτουν από τον μικρότερο μέχρι τον μεγαλύτερο αριθμό είναι οι γόνιμες μέρες. Βέβαια γυναίκες με τακτικό κύκλο μπορεί να έχουν και διπλή ωορρηξία και να μην το γνωρίζουν! Γενικά, η μέθοδος του ημερολογίου δεν συνιστάται, σήμερα, από τα κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού. Ποσοστό Αποτυχίας: 20-30%

Οι μέθοδοι του θηλασμού και της αποχής αποτελούν απόλυτα φυσικούς τρόπους αντισύλληψης χωρίς παρενέργειες, αλλά με πολύ φτωχά αποτελέσματα και μεγάλα ποσοστά αποτυχίας.

Μέθοδος της θερμομέτρησης
Μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση της περιοδικής αποχής είναι η μέθοδος της θερμομέτρησης, διότι η πιο αξιόπιστη απόδειξη της ωορρηξίας (ωοθυλακιορρηξίας) λαμβάνεται με την καταγραφή της βασικής θερμοκρασίας του σώματος. Η σχέση ανάμεσα στη θερμοκρασία και την ωορρηξία είναι γνωστή από το 1920. Η θερμοκρασία από τον κόλπο ή από το ορθό λαμβάνεται κατά την πρώιμη αφύπνιση, πριν από οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα. Αν και αρκετές φορές δεν γίνεται αντιληπτή, παρατηρείται μικρή πτώση της θερμοκρασίας 24-36 ώρες πριν από την ωορρηξία. Στη συνέχεια, η θερμοκρασία ανεβαίνει απότομα κατά 0.3-0.4°C και παραμένει στο επίπεδο αυτό για το υπόλοιπο διάστημα του κύκλου. Η τρίτη ημέρα μετά την άνοδο της θερμοκρασίας θεωρείται ως το τέλος της γόνιμης περιόδου. Για να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία της μεθόδου, οι γυναίκες πρέπει να καταγράφουν την πραγματική βασική θερμοκρασία του σώματος π.χ. υποθερμία από άλλα αίτια.
Ένα σημαντικός περιορισμός της μεθόδου αυτής είναι το γεγονός ότι η πρόβλεψη του χρόνου ωορρηξίας σε κάθε κύκλο γίνεται αναδρομικά, πράγμα που δυσχεραίνει την πρόβλεψη της έναρξης της γόνιμης περιόδου. Τα διαγράμματα καταγραφής της βασικής θερμοκρασίας του σώματος παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία μεταξύ γυναικών και μεταξύ κύκλων. Επομένως, η ερμηνεία των διαγραμμάτων αυτών απαιτεί ιδιαίτερη εξάσκηση.
Ποσοστό Αποτυχίας: 0.8%
Μέθοδος της τραχηλικής βλέννας
Η μέθοδος της τραχηλικής βλέννας ή μέθοδος Billings βασίζεται στην παρατήρηση των τραχηλικών εκκρίσεων. Οι εκκρίσεις συλλέγονται από τον κόλπο ή από το αιδοίο και οι μεταβολές στα χαρακτηριστικά τους παρακολουθούνται περιοδικά. Οι μεταβολές της βλέννας αντανακλούν τα επίπεδα των οιστρογόνων, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να εκτιμηθεί ο χρόνος ωορρηξίας. Τα χαρακτηριστικά των κολπικών υγρών διαφέρουν, αν συλλέγονται από τον τράχηλο ή από το αιδοίο. Εξετάζεται η ποσότητα, το χρώμα, η διαφάνεια, η ελαστικότητα και η γλοιότητα. Η ποσότητα εξαρτάται από τα επίπεδα των οιστρογόνων και ελαττώνεται κατά τη γαλουχία και με την πάροδο της ηλικίας.
Γενικά, αρκετές ημέρες πριν και μετά την ωορρηξία η τραχηλική βλέννα είναι λεπτή και υδαρής, ενώ στο υπόλοιπο διάστημα του κύκλου είναι πυκνόρρευστη και αδιαφανής. Συνιστάται αποχή κατά τη διάρκεια της περιόδου, διότι η γυναίκα δεν μπορεί να παρακολουθεί τις εκκρίσεις της. Μετά την έμμηνο ρύση μπορεί να υπάρξει ένα χρονικό διάστημα χωρίς πολλές εκκρίσεις, κατά τη διάρκεια αυτή επιτρέπεται η σεξουαλική δραστηριότητα. Η αύξηση των οιστρογόνων κατά την παραγωγική φάση συνοδεύεται από την αύξηση ποσότητας της τραχηλικής βλέννας, η οποία χαρακτηρίζεται ως λεπτή και υδαρής. Η ημέρα κατά την οποία παρατηρούνται τέτοιες εκκρίσεις, ονομάζεται «η ημέρα των κορυφαίων συμπτωμάτων». Η αποχή είναι απαραίτητη κατά το χρονικό διάστημα της αύξησης των οιστρογόνων και για μερικές μέρες μετά από αυτό ή, κλινικά, από την ημέρα εμφάνισης των τραχηλικών εκκρίσεων μέχρι την τέταρτη ημέρα μετά την ημέρα των κορυφαίων συμπτωμάτων. Κατά το τελευταίο μέρος της ωχρινικής φάσης του κύκλου, η τραχηλική βλέννα είναι ελάχιστη και οι σεξουαλικές επαφές δεν θα οδηγήσουν σε εγκυμοσύνη.
Η μέθοδος της τραχηλικής βλέννας απαιτεί την καθημερινή καταγραφή των συμπτωμάτων και σημείων. Υπάρχουν έτοιμα διαγράμματα με σύμβολα για τη διάκριση των διαφορετικών ευρημάτων της τραχηλικής βλέννας. Με σωστή καθοδήγηση και εξάσκηση η γυναίκα βελτιώνει την ικανότητά της να διακρίνει τις μεταβολές των εκκρίσεων και να παρακολουθεί την πορεία της έμμηνης της ρύσης.
Ποσοστό Αποτυχίας: 3%

Συνδυασμένη μέθοδος (symptothermal method)
Ο συνδυασμός των μεθόδων θερμομέτρησης και ημερολογίου χρησιμοποιεί στοιχεία και των δυο μεθόδων για τον ακριβέστερο υπολογισμό του χρόνου ωορρηξίας. Αντίθετα, άλλα πρωτόκολλα συνδυάζουν τη θερμομέτρηση και την εκτίμηση της τραχηλικής βλέννας. Σύμφωνα με τον συνδυασμό αυτό, η αποχή πρέπει να κρατάει από την πρώτη μέρα των γόνιμων τραχηλικών εκκρίσεων μέχρι την τρίτη ημέρα από την αύξηση της θερμοκρασίας. Ο συνδυασμός θερμομέτρησης και τραχηλικής βλέννας θεωρείται από τους ασφαλέστερους και συνιστάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και από τα διάφορα κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού.
Ποσοστό Αποτυχίας: 2-3%

Πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα της φυσικής αντισύλληψης

Τα πλεονεκτήματα της φυσικής αντισύλληψης είναι:

• Δεν χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες 
• Δεν χρησιμοποιούνται μηχανικά μέσα 
• ∆εν υπάρχουν παρενέργειες 
• Χαμηλό ή μηδενικό κόστος 
• ∆εν υπάρχει εξάρτηση από επαγγελματίες υγείας μετά την εκμάθηση της μεθόδου 
• Και τα δυο μέλη του ζευγαριού συμμετέχουν στην αντισυλληπτική προσπάθεια 
• Είναι δυνατόν, χρησιμοποιώντας αντίστροφα τη γνώση, να επιδιωχθεί κύηση. 

Τα μειονεκτήματα της μεθόδου είναι:

• Υπάρχουν ζευγάρια που δεν μπορούν να πειθαρχήσουν στην αποχή 
• Τα άτομα δεν προστατεύονται έναντι των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων 
• Απαιτούνται αρκετοί «κύκλοι» μέχρις ότου εφαρμοσθεί η τεχνική σωστά 
• Πρέπει και οι δυο να συμμετέχουν πάντοτε 

ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΡΑΓΜΟΥ:
Η λογική των μεθόδων φραγμού είναι να εμποδίσουν το σπέρμα να έρθει σε επαφή με το ωάριο και να μην περάσει από τη μήτρα και τον κόλπο. Τα προφυλακτικά (ανδρικό και γυναικείο) αποτελούν τις μόνες αντισυλληπτικές μεθόδους που παρέχουν προστασία από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, ενώ παράλληλα μειώνουν και τον κίνδυνο για τη δημιουργία καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Το ανδρικό προφυλακτικό συγκρατεί το σπέρμα, προλαμβάνοντας έτσι την εναπόθεση του στον κόλπο. Ο κίνδυνος να σπάσει (ρήξης) το προφυλακτικό είναι γύρω στο 3% και πιστεύεται ότι συσχετίζεται με την τριβή, την ποιότητα κατασκευής, και τη λάθος τοποθέτηση. Τα πλεονεκτήματα του είναι πολλά αφού, προστατεύει από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (τον HPV, HIV, έρπητα κλπ), την πυελική σαλπιγγίτιδα, τις κολπίτιδες κ.α. Είναι μέθοδος ασφαλής, φτηνή, διαθέσιμη σχεδόν παντού και πλήρως αναστρέψιμη, χωρίς παρενέργειες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άντρες οποιασδήποτε ηλικίας. Αν και πρωταρχικός σκοπός είναι η αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε και την προστασία και από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Η ταυτόχρονη χρήση του ανδρικού προφυλακτικού ανεξάρτητα οποιασδήποτε άλλης αντισυλληπτικής μεθόδου προλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό τη μετάδοση αυτών των ασθενειών. Οι υπόλοιπες μέθοδοι φραγμού όπως το γυναικείο προφυλακτικό, ο κολπικός σπόγγος, και το κολπικό διάφραγμα δεν έχουν μεγάλη εφαρμογή και αποδοχή στη χώρα μας.
Σήμερα κυκλοφορούν 2 τύποι προφυλακτικών, από latex και πολυουρεθάνη. Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη πλεονεκτούν γιατί είναι λεπτότερα, άοσμα, υποαλλεργικά, δεν επηρεάζονται από τη θερμοκρασία και είναι συμβατά με κάθε τύπο λιπαντικού.

Υστερούν ελαφρά σε ανθεκτικότητα σε σύγκριση με τα προφυλακτικά από latex.
Τα προφυλακτικά από latex δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται με ελαιώδη λιπαντικά. Πολλοί παραπονούνται ότι το προφυλακτικό μειώνει την σεξουαλική ικανοποίηση αφού δεν υπάρχει η άμεση επαφή των σεξουαλικών οργάνων κατά την διείσδυση.
Διαφορές προφυλακτικών πολυουρεθάνης – λατέξ

• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη μεταφέρουν τη θερμοκρασία καλύτερα.
• Τα προφυλακτικά από λατέξ έχουν μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας.
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη μπορούν να χρησιμοποιηθούν με λιπαντικά.
• Τα προφυλακτικά από λατέξ είναι φτηνότερα.
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη δεν προκαλούν αλλεργία.
• Τα προφυλακτικά από λατέξ είναι πιο αποτελεσματικά στην προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. [3]
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη δεν έχουν άρωμα όπως τα Λατέξ.
• Τα προφυλακτικά από λατέξ αλλοιώνονται στις μεγάλες θερμοκρασίες.
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη είναι πιο λεία.

Αποτελεσματικότητα
Η αποτελεσματικότητα των προφυλακτικών, ως μεθόδου ελέγχου γεννήσεων, μπορεί να υπολογιστεί με δύο τρόπους: αποτελεσματικότητα μεθόδου και πραγματική αποτελεσματικότητα. Η πρώτη μέθοδος δείχνει το ποσοστό ζευγαριών που χρησιμοποιούν την μέθοδο σωστά και με διάρκεια με τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η πραγματική είναι το ποσοστό των ζευγαριών που χρησιμοποιεί τα προφυλακτικά ως τη μόνη μέθοδο αντισύλληψης συμπεριλαμβάνοντας την λανθασμένη χρήση και την περιστασιακή μη χρήση τους.
Όπως είναι φανερό η πραγματική αποτελεσματικότητα είναι μικρότερη για τους εξής λόγους κυρίως:
-λάθη στις οδηγίες που δίνονται από τους παρασκευαστές
-λάθη στην χρήση
-αστοχία του υλικού (σπάσιμο κατά τη χρήση)
Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου φτάνει το 98%.Τα πραγματικά ποσοστά εγκυμοσύνης ανάμεσα στους χρήστες προφυλακτικών αλλάζει ανάλογα του πληθυσμού που εξετάζεται με ετήσια ποσοστά 10-18% το χρόνο.
Λόγοι αποτυχίας
Οι λόγοι αποτυχίας είναι κυρίως οι εξής:
-Καταστροφή-αλλοίωση:
-Καταστροφή κατά το άνοιγμα της συσκευασίας
-Αλλοίωση από μη κατάλληλη αποθήκευση (μεγάλη θερμοκρασία, μικρή θερμοκρασία, έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, υγρασία, τοποθέτηση σε πορτοφόλι, πίσω τσέπη κ.τ.λ.)
-Πέρασμα της ημερομηνίας λήξης
-Γλίστρημα του προφυλακτικού κατά τη χρήση.
Οι έμπειροι χρήστες έχουν λιγότερες πιθανότητες αποτυχίας και όσοι έχουν μια αποτυχία είναι πιθανότερο να έχουν παρόμοια αποτυχία στο μέλλον. Πιστεύεται πως η ενημέρωση γύρω από την σωστή χρήση μειώνει τις πιθανότητες αποτυχίας.
Ένα μικρότερο ποσοστό αποτυχίας προέρχεται από σαμποτάζ.

Το γυναικείο προφυλακτικό μοιάζει με το ανδρικό προφυλακτικό και θα πρέπει να τοποθετείται στον κόλπο της γυναίκας πριν την σεξουαλική επαφή και να αφαιρείται αμέσως μετά. Δεν είναι ευρέως διαδεδομένο. Στην πραγματικότητα το γυναικείο προφυλακτικό το οποίο είναι φτιαγμένο από πολυουρεθάνη εμποδίζει το σπέρμα να φτάσει στον τράχηλο. Αγκαλιάζει το εσωτερικό του κόλπου και καλύπτει τον τράχηλο σαν ένα αναποδογυρισμένο ανδρικό προφυλακτικό. Αποτελεσματικότητα: 75% – 85% περίπου.

Πλεονεκτήματα:

• Προστατεύει από μερικά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
• Δεν χρειάζεται συνταγή
• Η γονιμότητα επιστρέφει αμέσως μόλις σταματήσει η χρήση του
• Μπορεί να τοποθετηθεί οποιαδήποτε στιγμή, μέχρι 4 ώρες πριν την επαφή
• Ιατρικά ασφαλές
• Δίνει τη ευκαιρία στις γυναίκες να έχουν αυτές τον έλεγχο της αντισύλληψης.

Μειονεκτήματα:

• Ελαττώνει την αισθαντικότητα του κόλπου
• Προεξέχει έξω από τον κόλπο πράγμα το οποίο μπορεί να είναι αντιαισθητικό για μερικά ζευγάρια
• Μπορεί να προκύψει δυσκολία στην εφαρμογή του
• Μεγαλύτερο κόστος από το ανδρικό προφυλακτικό

Ο κολπικός σπόγγος είναι ένας σπόγγος κατασκευασμένος από αφρό πολυουρεθάνης εμποτισμένος με σπερματοκτόνο. Δεν έχει μεγάλη, έως και καθόλου, εφαρμογή και αποδοχή στη χώρα μας.
Ο κολπικός σπόγγος στη μια επιφάνεια είναι κοίλος για να εφαρμόζει στο τραχηλικό στόμιο, ενώ στην άλλη πλευρά έχει ταινία για την εύκολη αφαίρεση του. Είναι εμποτισμένος με σπερματοκτόνο.
Είναι αποτελεσματικός για 24 ώρες από την τοποθέτηση του και πρέπει να παραμείνει στη θέση του για τουλάχιστον 6 ώρες μετά τη σεξουαλική επαφή.
Η αποτυχία της μεθόδου κυμαίνεται από 9-20% στις άτοκες, ενώ στις γυναίκες που έχουν γεννήσει κυμαίνεται από 20-40%.
Δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.

Το κολπικό διάφραγμα και το τραχηλικό κύπελλο. Το κολπικό διάφραγμα είναι ένα θολωτό κύπελλο από λεπτό πλαστικό και τοποθετείται στο εσωτερικό του κόλπου. Το τραχηλικό κύπελλο είναι παρόμοιου σχήματος αλλά μικρότερο από το διάφραγμα και τοποθετείται στον τράχηλο (η είσοδος στη μήτρα). Το διάφραγμα και το τραχηλικό κύπελλο κατασκευάζονται από λατέξ ή σιλικόνη και πρέπει να χρησιμοποιούνται μαζί με σπερματοκτόνο (τζελ ή κρέμα).

Κολπικό διάφραγμα

Έχει σχήμα θόλου με έναν εσωτερικό δακτύλιο που το στηρίζει στο τοίχωμα του κόλπου. Είναι σχεδιασμένο για να συγκρατεί σπερματοκτόνο κρέμα ή τζελ (γέλη) στο τραχηλικό στόμιο.
Κυκλοφορεί σε διάφορα μεγέθη και η επιλογή του κατάλληλου μεγέθους απαιτεί τη βοήθεια του γυναικολόγου.
Τοποθετείται μέχρι και 6 ώρες πριν από τη σεξουαλική επαφή και μπορεί να παραμείνει μέχρι και 6 ώρες μετά, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παραμένει για περισσότερες από 24 ώρες.
Η αποτυχία της μεθόδου κυμαίνεται από 6-20%.
Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι η δυσκολία στην εφαρμογή, το γεγονός ότι δεν προστατεύει από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, ενώ η συχνή του χρήση μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα των ουρολοιμώξεων.

Τραχηλική καλύπτρα

Καλύπτει όπως και το διάφραγμα, μόνο το τραχηλικό στόμιο. Χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με σπερματοκτόνα. Μπορεί να παραμείνει στη θέση του μέχρι και 8 ώρες μετά τη σεξουαλική επαφή.
Η αποτυχία της μεθόδου κυμαίνεται από 9-20% σε άτοκες.
Σε πολύτοκες η αποτυχία της μεθόδου είναι πολύ μεγαλύτερη λόγω της αδυναμίας να διατηρηθεί στη θέση του.
Δεν παρέχει προστασία από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.

Σπερματοκτόνα
Τα σπερματοκτόνα δρουν σαν χημικοί φραγμοί, ασκώντας τοξική επίδραση στα σπερματοζωάρια, αλλά και μηχανικά εμποδίζοντας την είσοδο των σπερματοζωαρίων στο τραχηλικό στόμιο.
Κυκλοφορούν σε διάφορες μορφές (κρέμα, υπόθετο, αφρός).
Τα πλεονεκτήματα της χρήσης των κολπικών μεθόδων στηρίζονται στο ότι είναι μέθοδοι ασφαλείς και μπορεί να χρησιμοποιηθούν από οποιαδήποτε γυναίκα καθώς και το γεγονός ότι ελέγχεται πλήρως από τη γυναίκα. Είναι πλήρως αναστρέψιμες, χωρίς ορμονικές παρενέργειες, δεν επηρεάζουν το μητρικό θηλασμό, και είναι εύκολες στη χρήση μετά από λίγη μόνον εξάσκηση. Συνήθως χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με άλλες αντισυλληπτικές μεθόδους.
Η αποτυχία της μεθόδου είναι 18-29%%.
Δεν παρέχουν προστασία από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Η συχνή χρήση μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό του κόλπου και του αιδοίου, ενώ ενοχοποιείται για αυξημένη συχνότητα μικροβιακής κολπίτιδας. Ίσως οι αιτίες αυτές να αποτελούν και τους λόγους που η χρήση τους είναι περιορισμένη.

ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΑ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΑ (Σπιράλ)
Αποτρέπουν την εμφύτευση ενός γονιμοποιημένου ωαρίου. Τα ενδομητριακά σπειράματα είναι συσκευές από μαλακό πλαστικό ή μεταλλικό υλικό που τοποθετούνται στη μήτρα και προσφέρουν αντισύλληψη καθώς αποτρέπουν την εμφύτευση ενός γονιμοποιημένου ωαρίου. Η χρήση τους περιορίζεται κυρίως σε γυναίκες που έχουν ήδη αποκτήσει παιδί, καθώς η χρήση τους από γυναίκες που δεν έχουν ακόμα τεκνοποιήσει θεωρείται από πολλούς ότι πρέπει να αποφεύγεται. Ως πλεονεκτήματα της χρήσης των σπιράλ θεωρούνται η μακροχρόνια αντισυλληπτική τους δράση (για 5 έτη) και το γεγονός ότι η γυναίκα, για χρόνια, δεν χρειάζεται να θυμάται και να σκέφτεται καθημερινά για την αντισυλληπτική της προστασία. Τοποθετείται εύκολα στο πλαίσιο του Ιατρείου, με τοπική αναισθησία. Πριν την τοποθέτηση του σπιράλ πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα να υπάρχουν ήδη: εγκυμοσύνη, καρκίνος τραχήλου, μήτρας και ωοθηκών, καθώς και συγγενείς ανωμαλίες διάπλασης της μήτρας και μεγάλα ινομυώματα (καλοήθης όγκοι της μήτρας). Αποτελεσματικότητα: Περίπου 99%.

Υπάρχουν δύο διαθέσιμοι τύποι Σπιράλ.
1.Χαλκού σε διαμόρφωση Τ.
2.Σπιράλ που ελευθερώνει αργά ορμόνη ονομαζόμενη Leronorgeotrel.
Το σπιράλ δεν επιτρέπει την εγκυμοσύνη κύρια για δύο λόγους, πρώτον διότι μεταβάλλει την κινητικότητα του σπέρματος και δεύτερον παρεμποδίζει την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα. Είναι η πιο διαδεδομένη αναστρέψιμη μέθοδος αντισύλληψης σε όλο τον κόσμο. Τοποθετείται από Μαιευτήρα-Γυναικολόγο συνήθως κατά την περίοδο.

Πλεονεκτήματα:

• Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή εκτός από τους μηνιαίους ελέγχους για το μικρό σχοινάκι που υπάρχει στον τράχηλο
• Η γονιμότητα επανέρχεται αμέσως μόλις αφαιρεθεί
• Δεν εμποδίζει σε κανένα επίπεδο την σεξουαλική επαφή
• Χρειάζεται αλλαγή του σπιράλ Χαλκού κάθε 2-3 χρόνια και του σπιράλ Ορμόνης κάθε 5 χρόνια.

Μειονεκτήματα:

• Δεν προφυλάσσει από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα
• Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από γυναίκες α) που δεν γέννησαν, β) που είναι αλλεργικές στο χαλκό, γ) με ιστορικό μειωμένου ανοσοποιητικού, δ) με πολλαπλούς συντρόφους, ε) με τεχνητή βαλβίδα καρδιάς, ζ) με ιστορικό πυελικής φλεγμονής, η) με ιστορικό εξωμητρίου κύησης. Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες: Πονάκια χαμηλά στην κοιλιά τύπου περιόδου
• Πόνοι στην μέση
• Κηλίδες αίματος κατά την διάρκεια του κύκλου
• Περίοδοι με πολύ αίμα
• Μπορεί να ενέχει ένα αυξημένο κίνδυνο για εξωμήτριο κύηση, πυελική φλεγμονή ή στειρότητα
• Πρέπει να ελέγχεται το σχοινάκι κάθε μήνα μετά το τέλος της περιόδου διότι μπορεί να βγει χωρίς να το καταλάβετε. Επικοινωνήστε με το γιατρό σας εάν συμβεί κάτι από τα ακόλουθα: Δεν μπορείτε να βρείτε το σχοινάκι
• Εάν έχετε καθυστέρηση
• Δυνατούς πόνους στην κοιλιά
• Πόνο ή αίμα κατά την επαφή
• Πυρετό ή ρίγη άγνωστης αιτιολογίας
• Οσμηρά κολπικά υγρά

ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ
Κύριος μηχανισμός δράσης είναι η αναστολή της ωορρηξίας.

1. ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΔΙΣΚΙΑ
Τα αντισυλληπτικά δισκία αποτελούν την παλαιότερη και πλέον δημοφιλή μορφή ορμονικής αντισύλληψης. Καθώς χρησιμοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια, έχουν μελετηθεί αρκετά και Παγκοσμίου κύρους επιστημονικές έρευνες, με εκατομμύρια γυναίκες, έχουν αποδείξει την ασφάλεια τους. Επίσης πρόσφατες μελέτες αντικρούουν την άποψη ότι η χρήση αντισυλληπτικών σχετίζεται με τον καρκίνο του μαστού, και αναφέρουν πως πιθανά, καμιά τέτοια σχέση δεν υπάρχει. Όταν λαμβάνονται με τον σωστό τρόπο έχουν αποτελεσματικότητα σχεδόν 100%. Τα αντισυλληπτικά δισκία εμφανίζουν εκτός της αντισύλληψης και μια σειρά από άλλα πλεονεκτήματα, όπως: βελτίωση της ακμής, της ανεπιθύμητης τριχοφυΐας, του πόνου της περιόδου καθώς και της απώλειας μεγάλης ποσότητας αίματος. Μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης καλοηθών παθήσεων του μαστού, καρκίνου της μήτρας, ωοθηκών και παχέος εντέρου. Επιπλέον μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κύστεων των ωοθηκών. Έχει αποδειχθεί μείωση στη εκδήλωση σαλπιγγίτιδας και εξωμητρίων κυήσεων, προλαμβάνουν την οστεοπόρωση σε κάποιες έφηβες, και προσφέρουν μεγάλη ανακούφιση από τους πόνους της περιόδου. Με τα πλέον σύγχρονα αντισυλληπτικά δεν αυξάνεται το σωματικό βάρος της. Αντίθετα υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που μπορεί να παρατηρηθεί μέχρι και μικρή απώλεια κιλών. Σαφώς υπάρχουν καταστάσεις και περιπτώσεις γυναικών, όπου η λήψη αντισυλληπτικών δεν είναι ενδεδειγμένη, όπως σε βαριές καπνίστριες, γυναίκες με αιματολογικά προβλήματα, ιστορικό θρομβώσεων, ημικρανίες, και άλλα. Είναι απαραίτητο, πριν η γυναίκα αρχίσει τη χρήση αντισυλληπτικών, να επισκεφτεί τον γυναικολόγο και να αποκλειστούν οι καταστάσεις αυτές. Η ορμονική αντισύλληψη δεν υπάρχει μόνο με την μορφή των χαπιών, αλλά και με άλλες μορφές, όπως την ενέσιμη μορφή, τα εμφυτεύματα, τα διαδερμικά αυτοκόλλητα και τον κολπικό δακτύλιο, χωρίς όμως αυτές να έχουν μεγάλη αποδοχή και χρήση στη Χώρα μας.
2. ΤΟ ΧΑΠΙ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΜΕΡΑΣ
Εμποδίζει την εμφύτευση στη μήτρα του γονιμοποιημένου ωαρίου επειδή μεταβάλλει το ενδομήτριο, επίσης πιστεύεται ότι ίσως αναστέλλει την ωορρηξία. Το χάπι της επόμενης μέρας (Επείγουσα Αντισύλληψη) αποτελεί μια «πυροσβεστική», περιστασιακή, έκτατης ανάγκης μέθοδο αντισύλληψης που προλαμβάνει την εγκυμοσύνη μετά από σεξουαλική επαφή που έγινε χωρίς ή με ανεπαρκή αντισύλληψη. Συνήθως εφαρμόζεται όταν η γυναίκα ξεχάσει να λάβει το αντισυλληπτικό χάπι ή το προφυλακτικό «βγει/σπάσει», καθώς επίσης όταν ο σύντροφος δεν αποσύρει το πέος από τον κόλπο έγκαιρα, προκειμένου να εκσπερματίσει εκτός, όταν η μέθοδος της διακεκομμένης συνουσίας έχει επιλεγεί ως μέθοδος αντισύλληψης. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το «χάπι της επόμενης ημέρας» δεν μπορεί να αποτελεί τακτική αντισυλληπτική μέθοδο και πρέπει να λαμβάνεται μόνο μετά από υπόδειξη του γυναικολόγου.

Ορμονικός δακτύλιος
Και στην Ελλάδα κυκλοφορεί από το 2001 ο ορμονικός δακτύλιος, ένα εύκαμπτο πλαστικό δαχτυλίδι το οποίο τοποθετείται στον κόλπο και απελευθερώνει σε σταθερές ποσότητες στεροειδή. Το σημαντικό πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής σε σύγκριση με το χάπι είναι ότι οι ορμόνες που εκλύει απορροφώνται άμεσα από τον κολπικό βλεννογόνο και μεταφέρονται στο αίμα χωρίς να συσσωρεύονται στο ήπαρ. Έτσι γίνονται καλύτερα αποδεκτές από το μεταβολισμό της γυναίκας και αποφεύγονται τα προβλήματα του πεπτικού συστήματος που εμφανίζονται σε αρκετές χρήστριες του χαπιού και οδηγούν σε διακοπή της θεραπείας (πόνοι, ναυτίες, έμετοι). Ο δακτύλιος αυτός εφαρμόζεται για τρεις εβδομάδες, ενώ στη συνέχεια η γυναίκα τον αποσύρει για μία εβδομάδα κατά την οποία εμφανίζεται η έμμηνος ρύση. Στα εργαστήρια μελετώνται αυτή τη στιγμή νέοι δακτύλιοι, η δράση των οποίων θα διαρκεί για τρεις ως 12 μήνες. Στα «συν» της μεθόδου περιλαμβάνεται το γεγονός ότι προσφέρει στη γυναίκα ελευθερία αφού της επιτρέπει να εφαρμόζει μόνη της τον δακτύλιο χωρίς να έχει ανάγκη τον γιατρό της. Υπάρχουν όμως και τα «μείον» και αυτά συνίστανται κυρίως στο ότι ο δακτύλιος μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο κατά τη σεξουαλική επαφή (αν και είναι δυνατόν να αφαιρεθεί αμέσως πριν από αυτήν και να τοποθετηθεί ξανά μετά, χωρίς, ως φαίνεται, να επηρεάζεται η αντισυλληπτική ασφάλειά του), να προκαλέσει σε κάποιες περιπτώσεις ερεθισμούς στον κόλπο ή ακόμη και στο ενδομήτριο, οδηγώντας σε αιμορραγία.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ
Υπάρχουν βέβαια και οι πιο ριζικές και ακραίες μέθοδοι αντισύλληψης που απαιτούν χειρουργική επέμβαση.
Γυναικεία στείρωση όπου, με τρόπο λαπαροσκοπικό ή ανοιχτή χειρουργική επέμβαση, οι σάλπιγγες τίθενται εκτός λειτουργίας. Υπάρχει πιθανότητα, σε περίπτωση που η γυναίκα θελήσει αργότερα να τεκνοποιήσει, να αποκατασταθεί η λειτουργία των σαλπίγγων, βέβαια έως ένα βαθμό. Μπλοκάροντας την σάλπιγγα που είναι η δίοδος του ωαρίου στη μήτρα. Αυτό γίνεται με διάφορους τρόπους, ή κόβοντας και ράβοντας τις σάλπιγγες ή βάζοντας μεταλλικά κλίπς ή με διαθερμία. Αν η Χειρουργός-Γυναικολόγος χρησιμοποιήσει την λαπαροσκοπική μέθοδο, αυτό σημαίνει μόνο δύο μικρές τομές στην κοιλιά. Αποτελεσματικότητα:99%

Πλεονεκτήματα:

• Απόφαση παίρνετε μόνο μια φορά
• Ασφαλές για την υγεία (μετά το χειρουργείο)
• Δεν επηρεάζει αρνητικά τον αυθορμητισμό στη σεξουαλική επαφή.

Μειονεκτήματα:

• Χρειάζεται χειρουργείο
• Είναι μόνιμη (Λιγότερο από 1% των γυναικών που έχουν κάνει στειροποίηση επιθυμεί επανασύνδεση των σαλπίγγων)
• Ένα πολύ μικρό ποσοστό γυναικών βιώνουν ισχυρούς πόνους περιόδου μετά το χειρουργείο
• Συστήνεται σε γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει την τεκνοποιία τους και είναι απόλυτα σίγουρες ότι δεν θέλουν άλλα παιδιά.

Χρειάζεται να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας εάν συμβεί κάτι από τα ακόλουθα:
Πόνο στην κοιλιά
Καθυστέρηση, τάση για εμετό (παρότι η εγκυμοσύνη μετά την στειροποίηση είναι πολύ σπάνια, εντούτοις μπορεί κάποτε να συμβεί).

Η Βαζεκτομή (ανδρική στειροποίηση), διακόπτει τη διέλευση του σπέρματος από τους όρχεις (απ’ όπου ξεκινά το σπέρμα) προς το πέος. Δεν επηρεάζει τις σεξουαλικές επιδώσεις του άντρα, περίπου όμως η μία στις 2000 βαζεκτομές αποτυγχάνει και δεν είναι εύκολα αναστρέψιμη. Αποτελεσματικότητα: 99%.
Πλεονεκτήματα:

• Απόφαση παίρνεται μια φορά
• Δεν επηρεάζει την στύση και την εκσπερμάτιση
• Δεν υπάρχουν γνωστές ανεπιθύμητες ενέργειες
• Δεν επηρεάζει τον αυθορμητισμό

Μειονεκτήματα:

• Είναι μόνιμη
• Χρειάζεται χειρουργείο
• Χρειάζεται μερικούς μήνες πριν είστε σίγουροι ότι δεν θα υπάρξει πιθανότητα εγκυμοσύνης
• Πόνος στο όσχεο μετά το χειρουργείο

Χρειάζεται να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας εάν αισθανθείτε πόνο ή οίδημα (πρήξιμο) στο όσχεο

Προσοχή: η έκτρωση (άμβλωση) ΔΕΝ είναι μέθοδος αντισύλληψης, αλλά λύση της τελευταίας στιγμής. Παλαιότερα ημιπαράνομη λύση με σημαντικό οικονομικό και πιθανό οργανικό κόστος για τη διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Σήμερα οι συνθήκες είναι κατά πολύ βελτιωμένες σε σχέση με το παρελθόν, μπορεί να πραγματοποιηθεί σε Δημόσιο Νοσοκομείο σε απόλυτα ασφαλές ιατρικό περιβάλλον.
Καμία μέθοδος αντισύλληψης όμως δεν είναι 100% αποτελεσματική. Η αποτελεσματικότητα των διαφόρων μεθόδων αντισύλληψης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ηλικία της γυναίκας, τη συχνότητα της σεξουαλικής πράξης, το είδος της αντισύλληψης κλπ. Συνεπώς συμβουλευτείτε τον γιατρό σας, και βρείτε μαζί τον τρόπο αντισύλληψης που σας ταιριάζει.
Συμπερασματικά, η αντισύλληψη βοηθά τις γυναίκες πρωτίστως και ιδιαίτερα τις νέους να κάνουν υπεύθυνες επιλογές.

Βασικές πηγές:
1.Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ) ενημερωτικό κείμενο του κέντρου οικογενειακού προγραμματισμού ΓΕΝ.ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1η Υ.Πε. ΑΤΤΙΚΗΣ
2.ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟ Ι∆ΡΥΜΑ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΣΧΟΛΗ Σ.Ε.Υ.Π
ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ
∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
«ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ
ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ»
ΑΘΑΝΑΣΙΑ∆ΟΥ Χ. Γ.
ΛΑΜΠΡΑΚΗ ∆. Η.
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΜΙΧΑΛΟΥΛΑ

Ο οδηγός αντισύλληψης συντάχθηκε από τη Βέρα Σιατερλή, ενώ τον επιστημονικό έλεγχο έκανε η μαιευτήρας-γυναικολόγος Αλεξάνδρα Μακρή