Στη Μεσαιωνική Εποχή οι γυναίκες εργάζονταν -και κανείς δεν ρωτούσε “ποιος θα φροντίζει τα παιδιά;”

των Catherine Kikuchi και Nonfiction

Μία μορφή ανισότητας σε βάρος των γυναικών, για την οποία διαβάζουμε συχνά, είναι το μισθολογικό χάσμα. Ακόμα κι αν έχει εκλείψει η θεωρία ότι οι άνισες απολαβές οφείλονται στις τάχα υποδεέστερες σωματικές και πνευματικές ικανότητες των γυναικών, κάποιοι και κάποιες εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι οφείλονται στις εγκυμοσύνες και τις αναπόφευκτες άδειες που τις ακολουθούν. Η συζήτηση δεν είναι καινούργια: οι γυναίκες από παλιά πληρώνονται πολύ λιγότερο από τους άντρες. Ο Μεσαίωνας δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι την εποχή εκείνη η εργασία των γυναικών δεν ήταν σημαντική για την κοινωνία.

Διαβάζουμε λίγα για τις εργαζόμενες γυναίκες στα μεσαιωνικά κείμενα. Λίγες μαρτυρίες σε πρώτο πρόσωπο και ακόμα λιγότερες μαρτυρίες γυναικών που διαμαρτύρονται για την άνιση μεταχείριση. Η άνιση μεταχείριση ήταν αναμενόμενη, καθώς τότε επικρατούσε η πεποίθηση ότι άντρες και γυναίκες είναι άνισοι από τη φύση τους. Η εργασία της γυναίκας συνήθως βρισκόταν στη σκιά της εργασίας του συζύγου της.

 Γυναίκες στις πόλεις και στους αγρούς.

Θα ήταν όμως λάθος να πιστέψουμε ότι οι γυναίκες δεν δούλευαν στον Μεσαίωνα. Το αντίθετο ισχύει. Στην ύπαιθρο, οι γυναίκες είχαν ενεργή συμμετοχή στη γεωργία, εργάζονταν στα χωράφια και στα αγροκτήματα και έπειτα πουλούσαν στις πόλεις τα προϊόντα τους με κέρδος. Η μισθωτή εργασία για τις γυναίκες, αν και ήταν σχετικά σπάνια και περιοριζόταν στις περιόδους που δεν υπήρχαν αγροτικές εργασίες, ήταν απαραίτητη για την επιβίωση της οικογένειας. Στις πόλεις ήταν ελάχιστες οι οικογένειες που μπορούσαν να αφήνουν εργατικά χέρια ανεκμετάλλευτα. Οι γυναίκες εργάζονταν δίπλα στον σύζυγό τους στα εργαστήρια και κάποιες είχαν δικές τους δουλειές, όπως υπαίθριους πάγκους με προϊόντα. Η συμβολή των γυναικών με το εισόδημά τους ή με τη χειρωνακτική τους εργασία στην οικογενειακή επιχείρηση ήταν ζωτικής σημασίας. Στη Βενετία υπήρχε μάλιστα, ως επαγγελματική ιδιότητα, η «mercantessa», η γυναίκα έμπορος ισότιμη με τους άντρες εμπόρους. Από εκεί προέκυψαν και κάποιες λαμπρές ιστορίες. Στο τέλος του 14ου αιώνα, κάποια Lucia, επονομαζόμενη ab auro κατάφερε να κάνει από μόνη της καριέρα, χωρίς αρχικό κεφάλαιο, ως έμπορος φύλλων χρυσού. Είχε δικούς της μαθητευόμενους, δικό της μαγαζί, έκλεινε συμβόλαια με άντρες και συνεργάστηκε με την κόρη της Franceschina, αφού της δίδαξε το επάγγελμα και της σύστησε τις γνωριμίες της για την καλή λειτουργία τής επιχείρησης. Η περίπτωσή της δεν είναι κάτι το μοναδικό, αντίθετα είναι ενδεικτική της θέσης που μπορούσε να κατακτήσει μια γυναίκα ανεξάρτητα από τον πατέρα ή τον σύζυγό της.

 Επίθεση στην εργασία των γυναικών μέχρι να τους κοπούν τα φτερά

Η εργασία των γυναικών δεν ήταν ποτέ κάτι το δευτερεύον, ακόμα κι αν ο τρόπος που μαθαίνουμε ιστορία προσπαθεί να μας κάνει να πιστέψουμε κάτι τέτοιο. Παρόλο που στις μεσαιωνικές κοινωνίες συνήθως ο σύζυγος ήταν ο νόμιμος εκπρόσωπος της συζύγου και είχε μεγαλύτερη πρόσβαση σε οικονομικούς πόρους, αυτό δεν σημαίνει ότι η γυναίκα του δεν εργαζόταν εξίσου με αυτόν.

Η απόσυρση, δηλαδή ο εγκλεισμός των γυναικών στη σφαίρα του σπιτιού προέκυψε πολύ αργότερα, κατά την κρίση του Μεσαίωνα, όταν οι γυναίκες άρχισαν σταδιακά να στερούνται την πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Αυτό, σύμφωνα με τους ιστορικούς, συνέβη ανάμεσα στον 15ο και τον 17ο αιώνα. Η υποτίμηση της γυναικείας εργασίας συνεχίστηκε για να ολοκληρωθεί τον 19ο αιώνα, με τον θρίαμβο της αστικής ηθικής που φυλάκιζε τις γυναίκες στην οικιακή ζωή, στο μεγάλωμα των παιδιών και τη φροντίδα του συζύγου. Όμως -χρειάζεται να το υπενθυμίσουμε;- τα λαϊκά και εργατικά στρώματα ποτέ δεν είχαν την πολυτέλεια να εφαρμόσουν στην πράξη ένα τέτοιο αξιακό σύστημα, το οποίο είχε βέβαια κερδίσει τις εντυπώσεις στην κοινωνία.

Για πολλά χρόνια τα συνδικάτα ντρέπονταν που οι γυναίκες στερούσαν θέσεις εργασίας από τους άντρες, άρα και την υπερηφάνεια ότι αυτοί ζουν τις οικογένειές τους. Ακόμα και σήμερα ακούμε πολιτικούς και διανοούμενους να δηλώνουν ότι η εργασία της γυναίκας δεν είναι παρά συμπληρωματική σε αυτήν του άντρα της, του πραγματικού στηρίγματος της οικογένειας. Είναι δυνατόν να ξεχάσουμε ότι ορισμένοι εξεπλάγησαν με την υποψηφιότητα μιας γυναίκας για τη Γαλλική Προεδρία απορώντας «ποιος θα κρατάει τα παιδιά της;» Πίσω από την αναγνώριση της εργασίας των γυναικών, κυρίως την αναγνώρισή της μέσω χρηματικών απολαβών, κρύβεται και το ζήτημα της αυτονομίας τους και της ιδιότητάς τους ως υπεύθυνα άτομα.

πηγή: www.slate.fr

μετάφραση: Ματίνα Καραγιαννίδου-Σταμπουλή

Διαβάστε ένα πολύ καλό άρθρο για τη συναρπαστική ιστορία των εργαζόμενων γυναικών, με εστίαση στην Αγγλία:

Η κρυμμένη ιστορία της γυναικείας εργασίας