Γράφει η Βέρα Σιατερλή
Πλησιάζουν τα Χτιστούγεννα, και η Ντίσνεϊ θα έχει και πάλι την τιμητική της με τα κινούμενα σχέδια και τα προϊόντα κάθε είδους. Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε μ’ αυτή την ευκαιρία την νέα καμπάνια της, η ημερομηνία της οποίας έληξε ήδη, όπου προσπαθεί να εκσυγχρονιστεί και να ανταποκριθεί στα μηνύματα των καιρών για τα κορίτσια και τις δραστηριότητές τους. Πρόκειται, φυσικά, για μια νέα κατασκευή της θηλυκότητας, μια νέα δεοντολογία.
Το όνειρο των κοριτσιών να γίνουν πριγκίπισσες κάποιου άντρα, του πατέρα ή του συζύγου, είναι ένα απατηλό όνειρο-εφεύρεση του αντρικού κόσμου για να φυλακίζουν τις γυναίκες σε ρόλους χωρίς προσωπικότητα με μοναδική έννοια την ωραία εμφάνισή τους! Επιχειρήσεις ενδυμάτων, υποδημάτων, κομμώσεων, καλλωπισμού, στήθηκαν και θεράπευσαν για αιώνες αυτό τον σκοπό. Έθιμα ήθη και νοοτροπίες καθιερώθηκαν αλλά και τροποποιήθηκαν- επικαιροποιήθηκαν με το διάβα των δεκαετιών με σκοπό την εξυπηρέτηση αυτού του ρόλου. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ! Τα κορίτσια πρέπει να ξεχάσουν τα δικά τους όνειρα και να ακολουθήσουν το όνειρο που τους ετοίμασαν κάποιοι άλλοι!
Η νέα καμπάνια της Disney έρχεται να αλλάξει τις παραμέτρους της προηγούμενης καμπάνιας, η οποία για αρκετά χρόνια πούλησε όνειρα και εμπόρευμα! Τώρα η Disney θέλει να αναδείξει και να στηρίξει τις πριγκίπισσες του πραγματικού κόσμου. Τις έφηβες και τις γυναίκες που μάχονται για ένα καλύτερο αύριο. Θέλει τα νεαρά κορίτσια να μην ονειρεύονται απλώς να γίνουν πριγκίπισσες.
Οι πριγκίπισσες της Disney ένα από τα πρώτα πρότυπα που έχει ένα κορίτσι καθώς μαθαίνει τον κόσμο, λατρεύονται μετά μανίας και η φήμη και οι ιστορίες που τις συνοδεύουν περνούν από γενιά σε γενιά. Η Disney για αρκετά χρόνια τώρα με την προηγούμενη καμπάνια της «I Am A Princess» καλούσε τα νεαρά κορίτσια να ταυτίζονται με τις «αρετές» των εκάστοτε πρωταγωνιστριών των παραμυθιών. Το κάλεσμα πρότεινε μια αξία, ένα προτέρημα που παρουσίαζε η κάθε διαφορετική πριγκίπισσα: Η Ωραία Κοιμωμένη διδάσκει την ευγένεια, η Άριελ ότι η εξωτερική εμφάνιση δεν μετράει τελικά, η Ποκαχόντας διδάσκει πόσο σημαντικό είναι να μένεις πιστή στις αξίες και στα πιστεύω σου.
Στη διαπαιδαγώγηση ενός μικρού κοριτσιού είναι σημαντική η τόνωση της αυτοπεποίθησης, αλλά πως συμβαίνει αυτό σε έναν κόσμο με μαγικά ραβδιά και τιάρες; Μήπως αυτό είναι το «σύμπλεγμα της πριγκίπισσας» εμπορευματοποιημένο; Δηλαδή η ερωτική σχέση του μικρού κοριτσιού που ξεκινάει με την Σταχτοπούτα και τελειώνει με τις σχολικές τσάντες, τα σεντόνια, τις οδοντόβουρτσες, τα κύπελλα, τις τιάρες, την διακόσμηση του σπιτιού, τις αποκριάτικες φορεσιές και τα χιλιαδυό άλλα προϊόντα;
Οι περισσότερες από εμάς μπορούν να πουν ότι γνωρίζουν ένα παιδί που βασιλεύει ως πριγκίπισσα του σπιτιού τους, αλλά οι κλασικές πριγκίπισσες της Disney όπως η Χιονάτη ή η αραβίδα Πριγκίπισσα Γιασεμί δεν αντιμετωπίζουν συναγωνισμό. Ωστόσο, το βίντεο της Disney, «Είμαι μια πριγκίπισσα», θέλει τα νεαρά κορίτσια να γνωρίζουν ότι η ύπαρξη πριγκίπισσας σήμερα σημαίνει να είσαι γενναία, πιστή, αξιόπιστη και συμπονετική παρόλο που μπορεί να φοβάται και να κάνει λάθη.
Μπορεί η Disney να ενθάρρυνε τα νεαρά κορίτσια να είναι πιο συμπονετικά, ευγενικά και γενναία, αλλά είναι οι προγενέστερες πριγκίπισσες πραγματικά πρότυπα;
Τι βλέπουμε στην παραπάνω φωτογραφία με το μικρό κορίτσι που χορεύει με τον πατέρα της όπως η Ωραία (Μπελ) με το Τέρας σε τέλεια αντιστοιχία αναλογιών;
Μπορώ να δω ότι το εμπορικό κεφάλαιο αξιοποιεί τις τάσεις των κοριτσιών δημιουργώντας μόδα. Έτσι, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, αυτή η εικόνα μας κάνει να σκεφτόμαστε τα προϊόντα και την εμπορική επιχείρηση και όχι το Everyday Girl (το οποίο, σύμφωνα με την καμπάνια, τυχαίνει να είναι και Πριγκίπισσα).
Δεν προσπαθώ να πω εδώ ότι δεν πρόκειται για μια αρχικά όμορφη ιδέα, με κάποια πολύ συναρπαστικά συναισθήματα, αλλά νομίζω ότι πρέπει να γνωρίζουμε από πού προέρχεται. Και πώς η εμπορευματοποίηση ιδεών είναι ο κρυμμένος θησαυρός και οι πριγκίπισσες σαν πρότυπο αποτυγχάνουν να συλλάβουν τον ορισμό που μας έδωσαν οι ταινίες της Disney. Αντίθετα συντελούν σε αναπαραγωγή στερεότυπων.
Είναι ενδιαφέρον, πρώτα απ ‘όλα, να σημειώσουμε ότι παρόλη την προσπάθεια της Disney να αλλάξει τον ορισμό της Πριγκίπισσας, έχουμε ακόμα την αίσθηση ότι προωθεί μια συγκεκριμένη κατασκευή της θηλυκότητας. Ευγένεια, συμπόνια, ομορφιά, γενναιοδωρία. Όλες οι χαρακτηριστικές, παραδοσιακές, στερεοτυπικές “θηλυκές αξίες”. Η Karen Rowe αναφορικά με τον φεμινισμό στα παραμύθια, υποστηρίζει ότι τα παραδοσιακά παραμύθια εμφανίζουν «παθητικότητα, εξάρτηση και αυτοθυσία ως τις θεμελιώδεις αρετές των γυναικών».
Τέλος θέλω να υπογραμμίσω την ασυμφωνία μεταξύ του ορισμού της καμπάνιας που δίνεται από τις ταινίες της Disney “Η οικογένεια είναι ο στενότερος δεσμός όλων” (Family is the tightest bond of all) και της υπόθεσης των παραμυθιών. Δεν υπάρχει συνεκτική εκπροσώπηση της οικογένειας στις ταινίες της Disney Princesses. Γενικά, η οικογένεια φαίνεται να μην είναι πολύ στενός δεσμός μέχρι να μην υπάρχει κανένας δεσμός. Στην πραγματικότητα, πολλές από τις πριγκίπισσες προσπαθούν να ξεφύγουν από την “οικογένεια” τους. (Σχόλιο 1)
Ακόμη θέλω να σημειώσω πόσο η καμπάνια Disney Princesses ασκεί βαθειά επιρροή στη συνείδηση των κοριτσιών και στην γαμήλια κουλτούρα. Αποτελεί μέρος του όνειρου και μεγάλη επιθυμία πολλών μελλόνυμφων, να δουν την εαυτή τους σαν πριγκίπισσα την ημέρα του γάμου τους. Επισημαίνω το γεγονός ότι η Disney προτείνει τη δική της σειρά νυφικών στο franchise Princess για να δείξω πόσο προφανής έχει γίνει η σύνδεση αυτή!
Μετά από την έντονη κριτική για την αναπαραγωγή των στερεότυπων που δέχθηκε η Disney προωθεί τώρα μια νέα καμπάνια που στοχεύει στην τόνωση της αυτοπεποίθησης των κοριτσιών. Με εφαλτήριο τα όνειρα που έχει κάθε κορίτσι και με στόχο να ενισχύσει την πίστη και την αυτοπεποίθηση του, η Disney λανσάρει μια, μεγάλη φωτογραφική καμπάνια με το όνομα #DreamBigPrincess.
Για την ακρίβεια, ζήτησε από 19 γυναίκες φωτογράφους προερχόμενες από 15 διαφορετικές χώρες να φωτογραφήσουν κορίτσια που ζουν στον πραγματικό κόσμο (και όχι στην Disneyland), γυναίκες και που με το έργο και τη στάση ζωής τους εμπνέουν και μάλιστα, πολλές φορές, ίσως και κάτω από δύσκολες συνθήκες ζωής. Μεταξύ αυτών συμμετέχει και η Ελλάδα με την αναγνωρισμένη διεθνή φωτογράφο Καλλιόπη Καρβούνη. Οι γυναίκες φωτογράφοι εργάστηκαν πάνω στο συγκεκριμένο θέμα με κοινή συνισταμένη το μήνυμα πως τα νεαρά κορίτσια θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερα όνειρα από αυτό του να γίνουν απλώς πριγκίπισσες όπως τα καλούσε να πράξουν η προηγούμενη καμπάνια της Disney μέχρι πρόσφατα. Οι φωτογραφίες αντικατοπτρίζουν ακριβώς αυτό, μέσα από εικόνες προβάλλουν «δυναμικά κορίτσια και γυναίκες από τον αληθινό κόσμο»!
Στη σειρά από πορτρέτα μπορεί κανείς να δει έφηβες που ξεχωρίζουν όπως μια φύλακα του ζωολογικού κήπου στην Κένυα, την αρχηγό της ομάδας ποδηλασίας του Αφγανιστάν, μια Κινέζα Παραολυμπιονίκη, μια Βραζιλιάνα πρωταθλήτρια του σερφινγκ, τη γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου της Αγγλίας ή τη συγγραφέα ενός βιβλίου εκμάθησης κώδικα για παιδιά.
Οι γυναίκες στις φωτογραφίες μπορεί να μη μοιάζουν με την στερεοτυπική εικόνα πριγκίπισσας που έχουμε στο μυαλό μας, αλλά, πρόθεση είναι, να διαθέτουν πολλές από τις αρετές τους. Έτσι οι εικονιζόμενες χαρακτηρίζονται από σθένος και αποφασιστικότητα και οι ιστορίες τους δίνουν δύναμη και θάρρος στις υπόλοιπες γυναίκες!
Για να ενθαρρύνει έμπρακτα τα κορίτσια όλου του κόσμου, η Disney ξεκίνησε μια συνεργασία με το Ίδρυμα Ηνωμένων Εθνών (U.N. Foundation) και την καμπάνια Girl Up. (Σχόλιο 2) Τώρα, για τις ανάγκες του αντίστοιχου σάιτ της καμπάνιας, οι υπεύθυνοι πρόσθεσαν το φωτογραφικό υλικό, καλώντας παράλληλα τον κόσμο να μοιραστεί δικές του φωτογραφίες με αυτό το hashtag. Ξεκινώντας από αυτήν την εβδομάδα και μέχρι τις 11 Οκτωβρίου, η Disney σκοπεύει να δωρίσει μέχρι και 1 εκατ. δολάρια, με ελάχιστο τα 500.000 δολάρια, στο ίδρυμα Girl UP για κάθε like και share που παίρνει καθεμιά από της φωτογραφίες με το συγκεκριμένο hashtag.
Έτσι, μέχρι τις 11 Οκτωβρίου, για κάθε φωτογραφία που θα μοιράζεσαι στα social media σου βάζοντας το hashtag #DreamBigPrincess η Disney θα δωρίζει 1 δολάριο.
Οι πριγκίπισσες της Disney δέχθηκαν την κριτική τους καθυστερημένα. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί άνθρωποι έχουν αμφισβητήσει αν αγαπητοί χαρακτήρες όπως η Σταχτοπούτα, η Χιονάτη , η Ariel και η Μπέλ είναι θετικά πρότυπα για τα νεαρά κορίτσια. (Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2016 που εξέταζε την «κουλτούρα της πριγκίπισσας» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα κορίτσια που κατακλίστηκαν με βίντεο και εμπορεύματα πριγκίπισσας ήταν πιο πιθανό να ασχοληθούν αργότερα στη ζωή με στερεότυπα φύλου).
Οι τελευταίες ηρωίδες της Disney – η Παγωμένη Βασίλισσα, η Βαϊάνα η ριψοκίνδυνη έφηβη και η Έλενα του Άβαλορ – έχουν όλες μια αξιοσημείωτη βελτίωση στην απεικόνιση πιο ισχυρών γυναικείων χαρακτήρων στην οθόνη. Η πιο πρόσφατη πρωτοβουλία της εταιρείας θέλει να ξεπεράσει την καταγγελία που προκαλεί η ξεπερασμένη αντίληψη ότι τα κορίτσια θέλουν να σωθούν από τον Γοητευτικό Πρίγκιπα.
Για την εκστρατεία φωτογραφίας #DreamBigPrincess, η Disney ζήτησε από γυναίκες φωτογράφους να τραβήξουν θετικές εικόνες ισχυρών γυναικείων ρόλων από όλο τον κόσμο. Εκτός από τις φωτογραφίες των κοριτσιών που παίζουν ποδόσφαιρο, κάνουν σερφινγκ και δουλεύουν μπροστά σε έναν υπολογιστή, υπάρχουν επίσης εικόνες εμπνευσμένες από θέματα της πραγματικής ζωής, όπως μια νεαρή- το νεώτερο άτομο- που έχει μιλήσει ποτέ στα Ηνωμένα Έθνη, η ηγέτης της πρώτης Γυναικείας Ομάδας Ποδηλασίας στο Αφγανιστάν, και μια κινέζα που κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στους Παραολυμπιακούς αγώνες.
Αντικαθιστώντας το εξωπραγματικό ιδεώδες της πριγκίπισσας, η Disney προτείνει νέα πρότυπα, αριστείας και πρωταθλητισμού, που απομακρύνονται από το ανέφικτο της πριγκίπισσας αλλά εγκλωβίζουν σε νέους ρόλους.
Σχόλια
(1) Η χιονάτη έχει μόνο την κακή βασίλισσα ως μητέρα της και κανένα άλλο γονέα.
Η Σταχτοπούτα έχει μια κακή μητέρα και δύο πονηρές αδελφές.
Η ωραία κοιμωμένη στέλνεται μακριά από τους γονείς της και ανατρέφεται από νεράιδες. Όταν μαθαίνει για την «πραγματική οικογένειά» της, επιστρέφει χωρίς να έχει καμία πραγματική σχέση μαζί τους.
Η Αριέλ έχει έναν πατέρα και αδελφές, αλλά δεν φαίνεται να έχει καλή σχέση μαζί τους. Υπάρχει μια σοβαρή έλλειψη επικοινωνίας μέχρι το τέλος της ταινίας.
Η Μπελ (η Ωραία και το Τέρας) έχει μόνο έναν πατέρα, αλλά έχει στενό δεσμό μαζί του καθ ‘όλη τη διάρκεια της ταινίας, ακόμα και όταν δεν είναι μαζί του φυσικά.
Η Ποκαχόντας έχει μόνο έναν πατέρα, και υπάρχει και πάλι έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τους μέχρι το τέλος της ταινίας.
Η Jasmine έχει μόνο έναν πατέρα, ο οποίος τη νοιάζεται βαθιά, αλλά φαίνεται να μην επικοινωνεί σωστά μαζί της.
Η Mulan έχει μια πλήρη οικογένεια και την σέβεται πάρα πολύ. Φυσικά, είναι δίκαιο να αναφέρουμε ότι αψηφά τα πάντα για να προστατεύσει τον πατέρα της.
Ο πατέρας της Τιάνα έχει πεθάνει, αφήνοντάς την μόνο με τη μητέρα της.
Η Rapunzel ανατράφηκε από μια κακή μάγισσα την οποία αργότερα αψηφά. Συνενώνεται με την οικογένειά της αργότερα, αλλά όπως και η Aurora δεν έχει καμία πραγματική σχέση μαζί τους εκτός από το αίμα.
(2) Το Ίδρυμα Girl UP λειτουργεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και έχει στόχο να ενισχύσει την εκπαίδευση και τις συνθήκες ζωής των κοριτσιών σε αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου.
Στοιχεία από άρθρο στο: www.bovary.gr
Canada photographer :CRISTINA MITTERMEIER