«Αν θέλετε να μάθετε τι εστί φόβος, πείνα και κρύο, ελάτε να μείνετε εδώ στον καταυλισμό της Μόρια για ένα μήνα.»

Γυναίκες βασανισμένες από τον πόλεμο, τη φτώχεια και την προσφυγιά, διηγούνται πώς η δική τους “Γη της Επαγγελίας” μετατράπηκε σε ένα ατελείωτο μαρτύριο. Οι μεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ τις καταδίκασαν εγκλωβισμένες στα ελληνικά νησιά, σε συνθήκες που καταπατούν κάθε αυτονόητο ανθρώπινο δικαίωμα. Ας μην τις ξεχάσουμε,ας μην κλείσουμε τα μάτια στον πόνο τους.   Ι.Κ.

Από την Yara Boff Tonella, Υπεύθυνη ΜΜΕ στη Διεθνή Αμνηστία Ολλανδίας

Πρόσφατα, πέρασα αρκετές μέρες μιλώντας με γυναίκες στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Λέσβου και της Σάμου, δύο από τα νησιά όπου χιλιάδες πρόσφυγες έχουν παγιδευτεί ως αποτέλεσμα μιας απόφασης που έλαβαν οι κυβερνήσεις της ΕΕ πριν από δύο χρόνια.

Ήταν μια δυνατή υπενθύμιση για το πόσο διαφορετικές είναι οι ζωές μας, παρόλο που όλοι ζούμε εντός των ευρωπαϊκών συνόρων. Για πολλές, οι καθημερινές δραστηριότητες που εγώ θεωρώ δεδομένες, όπως ο ύπνος και το ντους, ήταν μείζονες προκλήσεις και συχνά τις αντιμετώπιζαν με φόβο.

Οι ιστορίες τους ήταν μία ανατριχιαστική αφήγηση των συνεπειών των απάνθρωπων μεταναστευτικών πολιτικών της Ευρώπης.

Ο τίτλος παραπάνω προέρχεται από την Amal, μια Σύρια-Παλαιστίνια γυναίκα που διέφυγε από τον πόλεμο στη Συρία.

Η Amal μιλούσε για τις συνθήκες που επικρατούσαν στη Μόρια. Τα μάτια της ήταν λυπημένα όταν μου είπε για τις πρώτες μέρες της εκεί:

«Για πέντε μέρες, μείναμε σε μια σκηνή που την ονόμαζαν «σκηνή-φυλακή». Ήμουν συγκλονισμένη και πληγωμένη που με αντιμετώπιζαν σαν εγκληματία»

Τα δεινά συνεχίζονται

Η Amal και οι άλλες γυναίκες που γνώρισα είναι μεταξύ των ανθρώπων για τους οποίους σπάνια ακούμε πια.

Οι ζωές τους είναι σε αναμονή εξαιτίας των αποφάσεων των Ευρωπαίων πολιτικών, οι οποίοι φαίνεται να μην ενδιαφέρονται για ζωές των ανθρώπων στους προσφυγικούς καταυλισμούς στα ελληνικά νησιά.

Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που η ΕΕ και η Τουρκία συμφώνησαν ότι κάθε άτομο που έρχεται παράτυπα στα ελληνικά νησιά πρέπει να επιστρέψει στην Τουρκία. Και ενώ οι επιστροφές δεν συνέβησαν στο βαθμό που οι ευρωπαίοι ηγέτες επιθυμούσαν, η συμφωνία είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να παραμείνουν εγκλωβισμένοι στα νησιά με την προσδοκία ότι τελικά θα επέστρεφαν στην Τουρκία. Ωστόσο, οι αρχές δεν προσέφεραν επαρκή καταφύγια και υπηρεσίες και οι άνθρωποι ζουν σε απαράδεκτες και μη ασφαλείς συνθήκες.

Φιλίες για να επιβιώσουν

Ένα πράγμα μου έγινε σαφές άμεσα όταν συναντήθηκα με αυτές τις δυνατές και ανθεκτικές γυναίκες: οι φιλίες είναι ζωτικής σημασίας για να επιβιώσουν και να αντιμετωπίσουν την αβεβαιότητα καθώς δεν γνωρίζουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον.

Η Yvette* από το Καμερούν έχει γίνει σαν μητέρα για πολλές νέες γυναίκες που ζουν στη Μόρια. Όταν ο καταυλισμός ήταν υπερβολικά υπερπλήρης, δεν δίστασε να εγκαταλείψει το κρεβάτι της για εγκυμονούσες γυναίκες.

«Είμαι μητέρα, και έτσι καταλαβαίνω τις δυσκολίες τους. Μπορώ να φανταστώ πόσο δύσκολο είναι να είσαι έγκυος στη Μόρια» μου είπε.

Μερικές φορές η Amina, μια νέα γυναίκα από την Υεμένη, δραπετεύει από τις σκληρές συνθήκες στους καταυλισμούς πηγαίνοντας στην παραλία με τις νέες της φίλες. Τρώνε μαζί και προσπαθούν να χαλαρώσουν. Η Amina μου είπε ότι έκλαιγε πολύ τους πρώτους μήνες στη Μόρια, αλλά ευτυχώς, μια φίλη από την Υεμένη την παρηγορούσε. «Δεν θα μπορούσα να το υπομείνω χωρίς αυτήν.»

Η καθημερινή ζωή είναι ζοφερή

Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάτω από τέτοιες συνθήκες.

Κάθε μέρα στους καταυλισμούς είναι ένας αγώνας, μου είπαν οι γυναίκες που συνάντησα. Βασικές καθημερινές δραστηριότητες όπως το πλύσιμο ή ο ύπνος είναι σχεδόν αδύνατες. Η Adèle, μια νέα γυναίκα από το Κονγκό που μένει στον καταυλισμό στο Βαθύ της Σάμου, μου εξήγησε: «Τα ντους δεν έχουν κλειδαριές. Οι άντρες χτυπούν την πόρτα για να κάνω γρήγορα. Μπορούν απλά να μπουν μέσα.»

Στο Βαθύ της Σάμου, όπου ζει, δεν υπάρχει ξεχωριστός χώρος για τις γυναίκες. Αυτό τις καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτες τη νύχτα. Η Simone, μια νέα γυναίκα από μια υποσαχάρια αφρικανική χώρα ** πρέπει να μοιραστεί ένα κοντέινερ με άνδρες που δεν ξέρει. Εξαιτίας αυτού δύσκολα καταφέρνει να κοιμηθεί το βράδυ.

Τόσο στη Μόρια όσο και στο Βαθύ δεν υπάρχει αποτελεσματική αστυνομική προστασία. «Κάθε μέρα οι γυναίκες υφίστανται σεξουαλική παρενόχληση, ή ακόμα χειρότερες καταστάσεις, μέσα και έξω από τη Μόρια», είπε η Nadia. Η Nadia είναι μια νέα Αφγανή γυναίκα που εργαζόταν σε μία ΜΚΟ που ενδυναμώνουν τη νεολαία και τις γυναίκες στο Αφγανιστάν. Σύμφωνα με τη Nadia, η αστυνομία στον καταυλισμό στη Μόρια δεν δίνει σημασία στις γυναίκες όταν ζητούν βοήθεια για λεκτική ή σωματική παρενόχληση.

«Οι γυναίκες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να προστατεύουν η μία την άλλην »

 «Κρατιέμαι απασχολημένη ώστε να μην χάσω τα λογικά μου»

Η Yvette εργάζεται ως εθελόντρια σε μία οργάνωση που διανέμει ρούχα σε άλλους πρόσφυγες. «Κρατιέμαι απασχολημένη ώστε να μην χάσω τα λογικά μου», είπε. Βοηθώντας τους άλλους, διατηρεί επίσης και τη δική της ηρεμία.

Η Amina διδάσκει αγγλικά σε παιδιά από τον καταυλισμό και το πρόσωπό της λάμπει κάθε φορά που τα παιδιά την πλησιάζουν για να μιλήσουν.

Αλλά το να προσπαθείς να απασχολείς τον εαυτό σου είναι δύσκολο όταν το παρελθόν σου είναι βαρύ, το παρόν σου φρικτό και το μέλλον σου τόσο αβέβαιο.

Όταν ρώτησα τη Simone*, αν της αρέσει να ακούει μουσική, μου απάντησε: «Δεν μπορώ, το κεφάλι μου είναι πάρα πολύ γεμάτο.» Η  Adèle, από τον ίδιο καταυλισμό, προσπάθησε να μάθει αγγλικά σε ένα από τα μαθήματα που προσέφεραν εθελοντές. Αλλά ήταν πολύ αγχωμένη για να συγκεντρωθεί.

Ξεκινώντας από την αρχή

Οι περισσότερες από τις γυναίκες που γνώρισα ονειρεύονται να σμίξουν και πάλι με την οικογένειά τους. Η Nadia ταξίδεψε στην Ελλάδα με τις δύο νεότερες αδελφές της. Η μία αδερφή της μεταφέρθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά η Νάντια είναι ακόμα παγιδευμένη στην Λέσβο όπου περιμένει να μεταφερθεί με τη νεότερη αδελφή της, η οποία είναι 15 χρονών. «Μου λείπει η αδερφή μου», μου είπε.

Αλλά το να φτιάξουν ξανά τη ζωή τους μπορεί να είναι δύσκολο μετά από όλα όσα έχουν περάσει.

Στο παρελθόν, η Amal εργαζόταν ως ιατρικός στατιστικολόγος στη Δαμασκό.

Όταν ήταν στην Τουρκία, παρά τα προσόντα της, κατάφερε να βρει δουλειά μόνο σε εργαστήρια κλωστοϋφαντουργίας. Αλλά οι συνθήκες εργασίας την αρρώστησαν.

Βρήκε μια δουλειά ως διερμηνέας στη Λέσβο, οπότε σχεδιάζει να μείνει εκεί για λίγο, καθώς δεν έχει καμία σύνδεση με άλλα μέρη της Ελλάδας. Έχει οικογένεια στην υπόλοιπη Ευρώπη. «Αλλά είμαι πολύ κουρασμένη για να συνεχίσω το ταξίδι μου σε αυτούς», αναστέναξε. Οι τρέχουσες πολιτικές της ΕΕ την υποχρεώνουν να ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι έχει μακρινούς συγγενείς σε άλλες χώρες της ΕΕ. Δεν θέλει να βρεθεί πάλι στα χέρια των λαθρεμπόρων.

Να μην ξεχάσουμε αυτές τις γυναίκες

Συγκινήθηκα από το ανοιχτό πνεύμα και την αξιοπρέπεια όλων των γυναικών που συνάντησα, παρά τα όσα τους είχαν συμβεί. Συνεχίζουν και βρίσκουν τη δύναμη για να βοηθήσουν και να προστατεύσουν η μία την άλλην. Στεναχωριέμαι όταν βλέπω ότι έχουν εγκαταλειφθεί σχεδόν από όλους. Για πάρα πολλούς πολιτικούς στην Ευρώπη, ο πόνος τους φαίνεται να είναι κάτι μακρινό και επομένως εύκολο να αγνοηθεί. Η Amal έχει ένα πολύ σαφές μήνυμα: «Αν θέλετε να μάθετε τι εστί φόβος, πείνα και κρύο, ελάτε να μείνετε εδώ στον καταυλισμό της Μόρια για ένα μήνα.»

Ας μην ξεχάσουμε αυτές τις γυναίκες και όλους τους άλλους ανθρώπους που ζουν στους καταυλισμούς στα ελληνικά νησιά. Αξίζουν ένα μέλλον. Ένα μέλλον όπου συμφωνίες όπως αυτή μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, αρνείται σε χιλιάδες ανθρώπους που έχουν παγιδευτεί σε απαράδεκτες συνθήκες. Πρέπει να κρατήσουμε τους πολιτικούς ηγέτες μας σε όλη την ΕΕ υπεύθυνους για αυτό τον πόνο. Είναι στα χέρια τους να το αλλάξουν. Και είναι στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης να μεταφέρει τους πρόσφυγες στην ασφάλεια στην ενδοχώρα.

 

* Ορισμένα ονόματα έχουν αλλάξει για να προστατεύσουν τις ταυτότητες των γυναικών.

** Το όνομα της χώρας προέλευσης του ερωτώμενου δεν αποκαλύπτεται για λόγους ασφαλείας

Υπογράψετε εδώ την την έκκληση της Διεθνούς Αμνηστίας προς τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να σταματήσει την πολιτική εγκλωβισμού στα νησιά και να επιτρέψει στους ανθρώπους να μετακινηθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα. #opentheislands

Πηγή: https://www.amnesty.gr/blog/21328/thelete-na-mathete-ti-esti-fovos-peina-kai-kryo-elate-edo