Ψηφίδες… για τη Ζώγια μας

Αφιέρωμα για τη Ζώγια Χρονάκη, που επιμελήθηκε η Ντίνα Βαΐου , στην Εφημερίδα “Εποχή”.
Στο αφιέρωμα περιλαμβάνεται και σημείωμα της Ζωής Γεωργίου, το οποίο δημοσιεύσαμε ήδη. Μπορείτε να το διαβάσετε εδώ  (Σ.Β)

 

Αναμέτρηση με τις ανισότητες και τις αδικίες

«Ζούμε άχαρες μικρές ζωές, ποια τα μάγια θα μας λύσει, μες στα σπίτια ζούμε σιωπηλές, ποια το φόβο θα νικήσει»,

Λίλιθ, Νένα Βενετσάνου, μουσική, στίχοι, τραγούδι

Η Ζώ­για εί­ναι βέ­βαιο ό­τι δεν έ­ζη­σε μια ά­χα­ρη μι­κρή ζωή. Αντί­θε­τα, θα έ­λε­γα ό­τι έ­ζη­σε μια ζωή πλού­σια σε ε­μπει­ρίες και συ­ναί­σθη­μα που, μα­ζί με έ­να βα­θύ αί­σθη­μα δι­καιο­σύ­νης, που την ο­δή­γη­σε α­πό πο­λύ νω­ρίς στην ε­πι­λο­γή της να α­να­με­τρη­θεί με τις πολ­λα­πλές α­δι­κίες και α­νι­σό­τη­τες που έ­χουν υ­πο­στεί οι γυ­ναί­κες μέ­χρι σή­με­ρα. Η έ­ντα­ξη της στην α­να­νεω­τι­κή α­ρι­στε­ρά, στο ΚΚΕ ε­σω­τε­ρι­κού, δεν την ε­μπό­δι­σε να γί­νει μια η­γε­τι­κή φυ­σιο­γνω­μία του σύγ­χρο­νου γυ­ναι­κείου/φε­μι­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος της με­τα­πο­λί­τευ­σης στην Ελλά­δα. Ήταν σε μια συ­νε­χή με­τα­κί­νη­ση α­νά­με­σα στο φε­μι­νι­σμό και την α­ρι­στε­ρή ι­δε­ο­λο­γία, διε­ρευ­νώ­ντας τα ό­ρια της σύ­γκρου­σης, αλ­λά και της αλ­λη­λε­πί­δρα­σής τους. Ξε­κι­νού­σε πά­ντα τις πα­ρεμ­βά­σεις της στις κομ­μα­τι­κές συ­νε­λεύ­σεις α­πευ­θυ­νό­με­νη στις «συ­ντρό­φισ­σες» (και ό­χι στους «συ­ντρό­φους»), για να κά­νει ο­ρα­τό τον σε­ξι­σμό της γλώσ­σας, και ή­ταν α­πό τις πρώ­τες που έ­θε­σαν τα θέ­μα­τα της γυ­ναι­κείας κα­τα­πίε­σης με ό­ρους φε­μι­νι­σμού στο ΚΚΕ ε­σω­τε­ρι­κού. Εί­χε μια μο­να­δι­κή ι­κα­νό­τη­τα να ε­πι­κοι­νω­νεί με τις γυ­ναί­κες -και κυ­ρίως με τις «κα­θη­με­ρι­νές» γυ­ναί­κες- και να τις εν­θαρ­ρύ­νει να πά­ρουν τις ζωές τους στα χέ­ρια τους, να κά­νουν συ­νε­ται­ρι­σμούς, να παίρ­νουν α­ντι­σύλ­λη­ψη, να μην α­νέ­χο­νται την εν­δοοι­κο­γε­νεια­κή βία. Νο­μί­ζω ό­τι πρέ­πει να ή­ταν η πρώ­τη γυ­ναί­κα που, με­τά α­πό πρό­σκλη­ση, μί­λη­σε στη Σχο­λή Αστυ­νο­μι­κών για την πρό­λη­ψη της βίας κα­τά των γυ­ναι­κών.
Μπαι­νο­βγαί­να­με στο σπί­τι της Ζώ­γιας και του Νί­κου του­λά­χι­στον μια φο­ρά την ε­βδο­μά­δα,άλ­λο­τε ως πα­νε­πι­στη­μια­κοί του ΚΚΕ ε­σω­τε­ρι­κού, ή ως μέ­λη της Ομά­δας Γυ­ναι­κείων Σπου­δών του Α­ΠΘ, αλ­λά κυ­ρίως ως συ­ντρό­φισ­σες και φί­λες. Το σπί­τι τους ή­ταν πά­ντα α­νοι­χτό και φι­λό­ξε­νο, η μα­γει­ρι­κή της μο­να­δι­κή και τα παι­διά, ο Πά­ρις και ο Μα­νώ­λης, πά­ντα στο κρεβ­βά­τι στις εν­νέα το βρά­δυ, α­κό­μη και αν δεν εί­χε δύ­σει ο ή­λιος. Φύ­λα­κας άγ­γε­λος στο ορ­θά­νοι­χτο ε­κεί­νο σπί­τι ή­ταν η μά­να της Ζώ­γιας, η αρ­χο­ντι­κή Μα­τρώ­να, με το πορ­τραί­το της φι­λο­τε­χνη­μέ­νο σε νε­α­ρή η­λι­κία α­πό τον Πο­λύ­κλει­το Ρέ­γκο, να μας συ­ντρο­φεύει στις πο­λύω­ρες συ­να­ντή­σεις μας στο κα­θι­στι­κό. Λί­γες μέ­ρες πριν, ό­ταν ξα­να­πή­γα στο τό­σο οι­κείο αυ­τό σπί­τι, με­τά το θά­να­το της Ζώ­γιας, ή­ταν το νε­α­νι­κό πορ­τραί­το της ζω­γρα­φι­σμέ­νο α­πό την Κλειώ Νά­τση που με α­πο­χαι­ρέ­τι­σε, κλεί­νο­ντας μου το μά­τι. Addio.
Σάσα Λαδά

 

 

Πιο μπροστά από την εποχή της

Η Ζώγια Χρονάκη, που μας άφησε πρόσφατα -τουλάχιστον σωματικά-, είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, των αγώνων μας, της συντροφικότητας που ζήσαμε τα χρόνια της Μεταπολίτευσης και ως ένα τέτοιο φωτεινό πρόσωπο θα τη θυμόμαστε πάντα. Ήταν η εποχή της Μεταπολίτευσης τότε που έγραφε ιστορία στην Ελλάδα το φεμινιστικό κίνημα, όταν με βρήκε γύρω στο 1980 στην ΚΟΒ των Πανεπιστημιακών του ΚΚΕ εσωτερικού και μου ζήτησε να δουλέψω στην ΚΟΒ Γυναικών, γιατί μόλις είχα ξεκινήσει να εργάζομαι στο Πανεπιστήμιο στην έδρα του Οικογενειακού Δικαίου δίπλα στον καθηγητή Δεληγιάννη, που ήταν μέλος των Νομοπαρασκευαστικών Επιτροπών για την αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου.
Έκτοτε γύρισα μαζί της –και της το οφείλω- πολλές πόλεις και χωριά στη Βόρεια Ελλάδα σε κομματικές συγκεντρώσεις για τις συζητήσεις γύρω από την αλλαγή του οικογενειακού δικαίου, τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων, την ενδοοικογενειακή βία. Πώς «το ιδιωτικό είναι πολιτικό», είχε ένα μοναδικό, άμεσο και βιωματικό τρόπο να το παρουσιάζει. Θυμάμαι ακόμη τις γυναίκες που έρχονταν στις κομματικές συγκεντρώσεις, μεγάλες σε ηλικία, ντυμένες με τα καλά τους, οι περισσότερες νομίζω επειδή τις υποχρέωναν ή τις έστελναν οι σύντροφοι-άνδρες τους, και άκουγαν να περιγράφεται με ένα ολοζώντανο τρόπο η καθημερινή ζωή τους, η σεξουαλική τους ζωή, ο βιασμός στο γάμο, η κακοποίηση των γυναικών, το διαζύγιο, η άμβλωση. Τριάντα χρόνια μετά, ακόμη θυμάμαι την έκπληξη των γυναικών, το φόβο, τη σκεπτικότητα τους. Αμήχανες, αλλά και αποφασισμένες για ένα νέο αγώνα, ένα αγώνα για τον ιδιωτικό και προσωπικό χώρο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ο νόμος για την ενδοοικογενειακή βία ψηφίστηκε το 2008, σχεδόν 30 χρόνια μετά, όταν εκείνη μόνη της λειτουργούσε υποστηρικτικά για όλες τις κακοποιημένες γυναίκες.
Αλλά και μέσα στο κόμμα, που υποτίθεται ότι ήταν υπέρ τις αυτονομίας των κοινωνικών κινημάτων, θυμάμαι ακόμη πώς οι αφίσες τις Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών με τη συμβολική εικόνα μιας μπουγάδας, που υποδήλωνε «τα εν οίκω εν δήμω», επικρίθηκαν ως αφίσες που δεν ταίριαζαν με την «επαναστατικότητα» του κόμματος ή του φορέα, στον οποίο συμμετέχουν οι γυναίκες του κόμματος. Η Ζώγια να δέχεται πάλι όλα τα πυρά μέσα στο κόμμα. Αυτά και άλλα πολλά και η συνέχεια με την Ομάδα Γυναικείων Σπουδών, και τις συγκρούσεις –τώρα πλέον στον ακαδημαϊκό χώρο- για την αντικειμενικότητα της επιστήμης, αγώνες και αγωνίες που μας έδεσαν σε μια παρέα, και κατά τη γνωστή ρήση, οι παρέες γράφουν ιστορία και η ψυχή αυτής της παρέας ήταν πάντα η Ζώγια. Θα σε θυμόμαστε πάντα.

Αθηνά Κοτζάμπαση, μέλος του ΚΚΕ εσ., της Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών, της Ομάδας Γυναικείων Σπουδών
του ΑΠΘ, καθηγήτρια Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ.

 

Παθιασμένη και στοχοπροσηλωμένη φεμινίστρια

Γράφω για τη Ζώγια γιατί δεν θέλω να ξεχαστεί τίποτε, δεν θέλω να φύγει από τη ζωή χωρίς εμείς που τη ζήσαμε, εγώ που έζησα μαζί της τόσα λίγα χρόνια μεν, αλλά τόσο σημαντικά, να μην πω όλα αυτά που ξεχειλίζουν από μέσα μου στο άκουσμα του θανάτου της. Φαίνεται ότι πρέπει να ήταν τρομερά σημαντική για μένα, γιατί θυμάμαι απίθανες λεπτομέρειες. Είναι φανερό ότι θα πρέπει να την κοιτούσα σα μαγεμένη εκείνα τα χρόνια που εγώ ήμουν στα 20+ κι εκείνη πήγαινε στα 35+.
Η Ζώγια ήταν μια γυναίκα που δεν έμοιαζε με την εικόνα που περιέγραφαν τις φεμινίστριες τότε. Φόραγε φούστες κανονικές, έπλεκε τα μαλλιά της σε μια ωραία χοντρή πλεξούδα, δούλευε κι έξω από το σπίτι, ήταν παντρεμένη με παιδιά, μαγείρευε πολλές νοστιμιές. Ακόμη θυμάμαι το κοτόπουλο αλά μιλανέζ και τους πρασο-κιμαδο ντολμάδες της. Βέβαια αν κοίταζες πιο προσεκτικά τη φούστα, τότε θα έβλεπες ότι αντί για κανονικό ποδόγυρο είχε …συρραπτικό!
Ενταγμένη στο ΚΚΕ εσωτερικού από πάντα, μέλος της ΚΟΒΑΣ Γυναικών, αγωνίστηκε σκληρά μέσα στο κόμμα για την ύπαρξη των γυναικών – συντροφισσών, αλλά και για την αυτονομία του φεμινιστικού κινήματος. Κράτησε τη διπλή αυτή ένταξη και υπερασπίστηκε την αυτονομία του κινήματος εμφατικά.
Η Ζώγια ήταν μια χαρισματική γυναίκα, παθιασμένη και στοχοπροσηλωμένη φεμινίστρια. Έγινε η γέφυρα ανάμεσα σε μας και τις μεγαλύτερες γυναίκες του κινήματος, 60άρες τότε, δίνοντας τη δυνατότητα και στις τρεις γενιές να συνυπάρξουμε και να ανταλλάξουμε πολύτιμα συναισθήματα και εμπειρίες. Ήταν χαρισματική γιατί «μιλούσε» με όλες τις γυναίκες. Επικοινωνούσε και με τις …πέτρες, δεν μπορούσε να της αντισταθεί καμιά και κανείς. Με αυτή της τη δεξιότητα, η οποία πήγαζε από τη βαθιά της πεποίθηση ότι το γυναικείο κίνημα ήταν ένα κίνημα συνειδήσεων, μπορούσε να εντάσσει τις γυναίκες, να τις κάνει να έρχονται, να μην φοβούνται, να λύνονται, να μιλούν, να υπάρχουν σαν πολιτικά όντα.

Ώθηση και εμψύχωση

Και εμάς, τις «νέες», μας βοήθησε να δούμε την ένταξή μας –τη διπλή, στο κόμμα και στο φεμινιστικό- σαν αυτό που θα μας άλλαζε τη ζωή, ώστε να αλλάξουμε την κοινωνία. Μαζί, από την Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών Θεσσαλονίκης έως την ΚΑΤΙΝΑ, μπορέσαμε να μιλήσουμε για την πολιτική και τη μητρότητα, την εργασία και τη σεξουαλικότητα, τη βία, την αντισύλληψη. Δουλέψαμε προτάσεις από το Οικογενειακό Δίκαιο, τον πολιτικό γάμο έως το νομοσχέδιο για τις εκτρώσεις.
Η τρομερή της ενέργεια μας βοήθησε να «ξεπεταχτούμε» κι εμείς – οι «μικρές». Μας ώθησε, μας εμψύχωσε, μας έμαθε να επικοινωνούμε, να μιλάμε χωρίς να ντρεπόμαστε ή να φοβόμαστε. Όταν μας κυνήγησαν τα ΜΑΤ, στην πρώτη πορεία γυναικών στις 8 Μάρτη 1980, βρεθήκαμε σχεδόν στην αγκαλιά της τρέχοντας από την Καμάρα στην Αριστοτέλους προστατευμένες, χωρίς καν να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή μας οδήγησε, σα να είχε την ευθύνη μας, και μας φρόντισε χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε.
Η Ζώγια ήταν μια φεμινίστρια που την έβαζες στην καρδιά σου, έτσι κι εγώ την έβαλα στην καρδιά μου. Ήταν ζεστή, παθιασμένη, πεισματάρα, διανοούμενη και γήινη ταυτόχρονα.
Ήμουν τυχερή που έζησα μαζί της τόσους χορούς, γλέντια, καυγάδες, πάρτι, αγκαλιές. Μεγάλα βήματα προς την ενηλικίωση μου, καθοριστικά για την ενήλικη ζωή μου.
Συμμετείχε στο φεμινιστικό κίνημα άνευ όρων, με έναν στόχο πάντα: τις γυναίκες και πώς εμείς οι γυναίκες θα κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη!
Αντίο Ζώγια !

Έρση Κλημεντίδου, ιδρυτικό μέλος των αυτόνομων γυναικείων ομάδων του ΑΠΘ, μέλος της Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών Θεσσαλονίκης, ιδρυτικό μέλος της ΚΑΤΙΝΑΣ, ιδρυτικό μέλος της αυτόνομης φεμινιστικής ομάδας Καισαριανής

 

 

Επιτομή της κινηματικής αντίληψης

Το 1987 η Ζώγια Χρονάκη, στέλεχος του ΚΚΕ εσωτερικού, συντάχθηκε με τις απόψεις της «αναβάθμισης» και εκεί την γνώρισα.
Το ΚΚΕ εσωτερικού – Ανανεωτική Αριστερά που συγκροτήθηκε με το συνέδριο του 1988, δεν αποτελούσε ένα νέο κόμμα, αλλά συνέχιση του ΚΚΕ εσωτερικού που εμπεριείχε όλο τον πλούτο της Ανανεωτικής Αριστεράς, μαζί με την αντίληψη ότι ο πλούτος αυτός, για να ανθίσει περαιτέρω, δεν χρειαζόταν την απεμπόληση του «Κ». Σε μεγάλο μέρος των συνέδρων, μαζί με το μέλημα διατήρησης του «Κ», αναπτύχθηκαν προβληματισμοί πολλών κατευθύνσεων, μεταξύ των οποίων και ο φεμινιστικός. Η θεωρητική εμβάθυνση, από τη μια, και το πάθος, από την άλλη, αφορούσαν όλα τα κοινωνικά υποκείμενα, χωρίς ψευτοδιλήμματα ιεραρχήσεων, ξεδιπλώνοντας αβίαστα τα πολλαπλά υποκείμενα επαναστατικής αλλαγής.

Ο φεμινισμός σε πρωτοκαθεδρία

Η Ζώγια Χρονάκη αποτέλεσε την επιτομή αυτής της αντίληψης. Έθετε τον φεμινισμό σε πρωτοκαθεδρία, ξεπερνούσε όλες τις εκφάνσεις υπαγωγής του σε μια δήθεν πρωτεύουσα ανάγκη της αριστεράς και, μέσα από αυτήν τη στάση, τιμούσε την αριστερά στο έπακρον. Κανείς και καμιά δεν τολμούσε να την κατηγορήσει ως «υπερβολική», χαρακτηρισμός συνήθης για εμάς τις φεμινίστριες, με αποτέλεσμα ο σεβασμός στο πρόσωπό της να μετουσιώνεται σε σεβασμό προς το φεμινιστικό κίνημα. Το ακαδημαϊκό επάγγελμά της, η κομματική θέση της, η φεμινιστική δραστηριότητά της, η καθημερινή ζωή της επικαθορίζονταν από την κινηματική αντίληψη.
Η συμβολή της στη ψήφιση του ποσοστού συμμετοχής γυναικών στα όργανα του ΚΚΕ εσ. Α.Α. (πρώτη φορά στην Ελλάδα) ήταν καθοριστική. Οι φεμινιστικές σελίδες του ΚΑΠΑ αναβαθμίζονταν με τα γραπτά της, αλλά και τη στήριξή της από τα μετόπισθεν. Από τη συμμετοχή της στην «Εποχή», εξαιρετικό ήταν το άρθρο της για το θέμα «γυναίκες – πόλεμος – ειρήνη», όπου ανέδειξε με ενάργεια το θέμα και προκάλεσε συζήτηση. Στις εκλογές του 1989, η Ζώγια ήταν η ομιλήτρια στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης, ανατρέποντας στερεότυπα και μαγεύοντας τον κόσμο με την ομορφιά του λόγου της, αλλά και της εμφάνισής της.
Στην αριστερά, δυστυχώς, δεν λείπουν ο συντηρητισμός, ο παραγοντισμός, το ύφος «χιλίων καρδιναλίων», προκειμένου κάποιος ή και κάποια να επιβληθεί. Η Ζώγια είχε επιβληθεί με άλλες, πολύτιμες, αξίες: του φεμινισμού, του αντικονφορμισμού, του αυθορμητισμού, της ανατροπής στερεοτύπων.

Ζωή Γεωργίου

 

Μία γυναίκα που κινητοποιούσε τις άλλες γυναίκες

Στην έκδοση του τόμου του Ιδρύματος της Βουλής «Ο φεμινισμός της στα χρόνια της μεταπολίτευσης 1974-1990» (σελ.94-95) έχουν αποτυπωθεί τα προγράμματα των ελευθέρων μαθημάτων που οργάνωσε η Ομάδα Γυναικείων Σπουδών του ΑΠΘ το 1985 και το 1987. Μια ακόμα πρωτοποριακή φεμινιστική δράση της αεικίνητης Ζώγιας Χρονάκη. Μία ακόμα δράση της γυναίκας που συνέπαιρνε, συγκινούσε, ενθάρρυνε, προστάτευε και κυρίως κινητοποιούσε άλλες γυναίκες. Μιας γυναίκας που είχε το καταπληκτικό χάρισμα να μας κάνει να συνειδητοποιούμε τις ανισότητες των φύλων μέσα από την παρατήρηση της ίδιας της καθημερινότητάς μας, μέσα από την επισήμανση των μικρών ασήμαντων διαφορών, που είχαν τόσο μεγάλες συνέπειες στην αυτοπεποίθησή μας, στην άσκηση των δικαιωμάτων μας, στην άρθρωση του αυτόνομου λόγου μας. Αυτό ήθελε να κάνει και με εμάς, φοιτήτριες, ερευνήτριες, καθηγήτριες, όταν με πάθος, και για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ανέπτυξε γυναικείες σπουδές στο ΑΠΘ. Ήθελε να μας πει, και τα κατάφερε, ότι η γνώση και η πολιτική έχουν φύλο, ότι η επιστήμη χρησιμοποιείται για να διαιωνίσει τη γυναικεία καταπίεση, ότι το Πανεπιστήμιο ανδροκρατείται. Και αυτό το τελευταίο αποδείχθηκε περίτρανα αφού, παρά την υπερσυγκέντρωση αριστερών ανδρικών κεφαλών στη Νομική του ΑΠΘ, κανένα από τα ελεύθερα μαθήματα της Ομάδας δεν εντάχθηκε στο πρόγραμμα σπουδών (η θεσμοθέτηση των γυναικείων σπουδών στην Ελλάδα έγινε πραγματικότητα μόνο κάτω από τα θέλγητρα των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων το 2005!). Όμως η πληθωρική και ακούραστη Ζώγια Χρονάκη τα κατάφερε! Μας έβαλε σε νέες εποχές. Μας άνοιξε δρόμους, μας ενθάρρυνε για τις επιλογές μας, μας έμαθε ότι η συνείδηση του φύλου μας γίνεται δύναμη και πυξίδα, ότι οι γυναίκες που υποφέρουν από τη βία και την κυριαρχία των ανδρών μπορούν να αντιδράσουν, να βρεθούν με άλλες γυναίκες και να αλλάξουν τη ζωή τους. Η ομάδα των γυναικείων σπουδών του ΑΠΘ σφράγισε πολλές από εμάς στη στάση ζωής μας, στην έρευνα, στο Πανεπιστήμιο, στην καθημερινή ζωή. Ζώγια σε ευχαριστούμε!

Μαρία Στρατηγάκη

 

Ο ιδιαίτερος τρόπος της Ζώγιας

Στα κείμενα για τη Ζώγια Χρονάκη, τόσο σ’ αυτό το μικρό αφιέρωμα όσο και σε άλλα έντυπα, επισημαίνεται από όλες και όλους η αμεσότητα, ο βιωματικός της λόγος, η αγωνιστικότητα, ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας στο χώρο του φεμινισμού και της αριστεράς, όπως και στις διαπροσωπικές σχέσεις. Θα μπορούσα να προσθέσω πολλά ακόμη στην ίδια αυτή λογική, και πάντα θα είναι φτωχά για να αποτυπώσουν τη γενναιοδωρία της προσφοράς της. Ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά ήταν εκείνα που οδήγησαν και τις διδακτικές και ερευνητικές της επιλογές και πρακτικές. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να επικοινωνήσει σ’ ένα προπτυχιακό μάθημα το ρόλο αυτής της μικρής φράσης που κατονόμαζε για πρώτη φορά (και) τις Ελληνίδες στο Σύνταγμα του 1975, όπως και την καταλυτική σημασία των αλλαγών του οικογενειακού δικαίου. Πώς θα μπορούσε, χωρίς τη συνέπεια λόγων και πρακτικών που την χαρακτήριζε, να πείσει τόσες αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης να της μιλήσουν για τις εμπειρίες τους, στον αγώνα και στην προσωπική ζωή. Πώς θα μπορούσε, χωρίς τη δική της ξεχωριστή δυνατότητα επικοινωνίας, να συνομιλήσει με τόσες φασονίστριες στη Θεσσαλονίκη και αλλού, και να ερευνήσει την ενσώματη εμπειρία της άτυπης εργασίας στο σπίτι και την πολλαπλή εκμετάλλευση σ’ αυτόν τον «άγνωστο» κόσμο εργασίας. Άμεσα συσχετισμένα με τον ιδιαίτερο «τρόπο της Ζώγιας» είναι τα αντικείμενα και οι πρακτικές της διδασκαλίας και της έρευνας, η επιμονή της στην ομαδική δουλειά και στην Ομάδα Γυναικείων Σπουδών, σ’ έναν ακαδημαϊκό χώρο που ολοένα και πιο πολύ αξιολογούσε το «ατομικό επίτευγμα» και την προσωπική προβολή. Ο χώρος αυτός, όπως σταδιακά διαμορφωνόταν, δεν άντεχε τέτοιες ανατρεπτικές επιλογές για την άσκηση της επιστήμης, ούτε μπορούσε να κατανοήσει την αλήθεια τους. Οι ψηφίδες των προβληματισμών, που τόσο επίμονα συνέλεξε, έμειναν σε εκατοντάδες χειρόγραφες σελίδες, με τα χαρακτηριστικά της γράμματα, παρακαταθήκη για ιδέες και επεξεργασίες που μένουν ανοιχτές…
Ντίνα Βαΐου, πανεπιστημιακός ΕΜΠ

 

Επιμέλεια αφιερώματος: Ντίνα Βαΐου

 

Πηγή: http://epohi.gr/pshfides-gia-th-zwgia-mas/