Πάλη για αξιοπρέπεια: Τα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν

 

Τη στιγμή που το κίνημα #MeToo πυροδότησε ένθερμες διαμάχες για τη σεξουαλική παρενόχληση σε όλον τον κόσμο, οι φεμινίστριες στο Αφγανιστάν ήταν υποχρεωμένες να παρακολουθούν την επίδρασή του χωρίς να μπορούν να συμμετάσχουν. Η πρόοδος για τα δικαιώματα των γυναικών στη χώρα τα τελευταία χρόνια υπήρξε μεν, αλλά συνοδεύτηκε από συνεχή εμπόδια.

Κατά συνέπεια, ένα τοπικό κίνημα σαν εκείνο του #MeToo φαίνεται κάτι πολύ μακρινό, σε μια κοινωνία όπου ο βαθιά ριζωμένος κοινωνικός συντηρητισμός και η πολιτική ισχύς δρουν, έτσι ώστε να ισχυροποιούν ο ένας τον άλλο.

Κατά το τέλος του περασμένου έτους και για πρώτη φορά γυναίκες κέρδισαν έδρα στο επαρχιακό συμβούλιο του Maidan Wardak, κάτι που διαφημίστηκε ως μια σημαντική νίκη για τις τοπικές εκλογές. Στις αρχές του χρόνου, η εθνική νομοθεσία ενθουσίασε πολλούς από εκείνους που συμμετέχουν σε αστικές εκστρατείες εγκρίνοντας έναν νόμο κατά της παρενόχλησης. Αλλά τον Δεκέμβριο το ίδιο σώμα απέρριψε τη μοναδική γυναίκα υποψήφια και δέχτηκε 11 άντρες, αφού ο πρόεδρος Ashraf Ghani συνέταξε τις υποψηφιότητες για 12 υπουργούς της κυβέρνησης.

Μια από τις πιο τραγικές ιστορίες που βίωσαν οι γυναίκες τον τελευταίο χρόνο έλαβε χώρα τον Νοέμβριο, όταν η Zahra Khawari, μια νεαρή φοιτήτρια του πανεπιστημίου της Καμπούλ, αυτοκτόνησε, αφού η ερευνητική της εργασία απορρίφθηκε πολλές φορές από τον επιβλέποντα καθηγητή χωρίς ουσιαστικό λόγο. Άλλοι φοιτητές στις εστίες επιβεβαίωσαν ότι είχε αντιμετωπίσει φυλετικές διακρίσεις κατά τη διάρκεια των σπουδών της.

Τα αστέρια του πενταγράμμου βρίσκουν τον μπελά τους και η κατάσταση χειροτερεύει για τις γυναίκες του στρατού

Οι διακρίσεις λόγω φύλου πολλές φορές φανερώνονται στην ποπ κουλτούρα, γιατί έχουν μεγαλύτερη απήχηση.

Στις 20 Αυγούστου του 2017 ιερείς οργάνωσαν μια εκστρατεία για να εμποδίσουν την τραγουδίστρια Aryana Sayeed από το να πραγματοποιήσει μια συναυλία στην πρωτεύουσα και την κατηγόρησαν ότι διαβάλλει τη νεολαία του Αφγανιστάν. Η εκστρατεία αυτή, που τελικά απέτυχε, βασίστηκε στην εμφάνιση και το φόρεμα της Sayeed, που θεώρησαν ότι δε συνάδει με τον εθνικό και θρησκευτικό πολιτισμό του Αφγανιστάν.

Παρόλα αυτά, ένα άλλο περιστατικό είναι εκείνο που περιγράφει καλύτερα τα δεινά των γυναικών στη χώρα. Τον Νοέμβριο του 2017 εμφανίστηκε δημόσια ένα βίντεο, που δείχνει έναν υπολοχαγό του εθνικού στρατού του Αφγανιστάν που εκμεταλλεύεται σεξουαλικά μια νεαρή γυναίκα που φέρεται να είναι υφιστάμενή του.

Ως αντίδραση, μεγάλες ομάδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Αφγανιστάν κατηγόρησαν το θύμα αποκαλώντας τη νεαρή γυναίκα ανήθικη και κατηγορώντας την ότι θέλησε να πετύχει την προαγωγή της χρησιμοποιώντας το σεξ. Μια πιο αριστερή θεωρία που έγινε δημοφιλής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανέφερε ότι η γυναίκα εργαζόταν για έναν από τους πολιτικούς αντιπάλους του υπολοχαγού.

Τα δικαιώματα και η παροχή προστασίας παρεμποδίζονται

Η κοινή λογική λέει ότι η κυριαρχία των Ταλιμπάν από το 1996 έως το 2001 έκανε ένα βήμα πίσω στα δικαιώματα των γυναικών και η ανατροπή του καθεστώτος ένα βήμα μπροστά.

Αλλά ενώ η κυβέρνηση του Αφγανιστάν πριν τους Ταλιμπάν έκανε ότι μπορούσε για να ευχαριστήσει τους δυτικούς υποστηριχτές της, για παράδειγμα, 25% των κοινοβουλευτικών εδρών αποδόθηκαν σε γυναίκες, ο δημόσιος τομέας και ειδικά ο τομέας της ασφάλειας παραμένουν συστηματικά μη φιλικά προς τις γυναίκες.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο για παράδειγμα ο Γενικός επιθεωρητής για την αναδόμηση του Αφγανιστάν των Η.Π.Α. (SIGAR) ανέφερε ότι ορισμένες χήρες στρατιωτών του εθνικού στρατού του Αφγανιστάν που έχασαν τη ζωή τους στο πεδίο της μάχης αναγκάστηκαν να κάνουν σεξουαλικές χάρες σε αξιωματούχους, με σκοπό να λάβουν τα επίσημα προνόμια που προορίζονται για τέτοιες περιπτώσεις. Αυτή η αναφορά εξηγεί και το βίντεο που διέρρευσε με τον υπολοχαγό Laghmani και τη νεαρή γυναίκα.

Όλοι περίμεναν ο πρόεδρος Ghani να πιέσει περισσότερο για τα δικαιώματα των γυναικών, κυρίως επειδή υπήρχαν ελπίδες ότι η γυναίκα του, Rulha Ghani, που έχει σπουδάσει στο εξωτερικό και ασχολείται συχνά με αυτό το θέμα, θα τον επηρέαζε.

Παρόλα αυτά, σε μια περσινή του ομιλία που είχε σκοπό να ντροπιάσει τους πολιτικούς του αντιπάλους, ο Ghani δίχασε λέγοντας ότι «όποιος ισχυρίζεται ότι υπάρχουν άτομα στην κυβέρνηση που συνεργάζονται με τον ISIS θα πρέπει να το αποδείξει, αλλιώς θα πρέπει να φορέσει τσαντόρ».

Ο αντιπρόσωπός του σύντομα ζήτησε κατά κάποιον τρόπο συγνώμη για το σχόλιο στη σελίδα του στο Facebook, επιμένοντας ότι το σχόλιο που προκάλεσε την αντίδραση των προοδευτικών παρερμηνεύτηκε.

Παρόλο που ο Ghani απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ως ο χειρότερος σωβινιστής ανάμεσα στους ισχυρούς πολιτικούς άνδρες του Αφγανιστάν, αυτή του η αστοχία φαίνεται να συμβολίζει με λυπηρό τρόπο τη μακροχρόνια μάχη που δίνουν οι γυναίκες στη χώρα. Ο δρόμος για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειάς τους φαίνεται μακρύς.