Τι είναι ενδοοικογενειακή βία και τι μπορώ να κάνω αν είμαι θύμα;

Γράφει η Μαρίνα Μπούζη, Δικηγόρος

Επιμελείται η Ιρέν Κόντου 

Δύο άρθρα της δικηγόρου Μαρίνας Μπούζη που, βάσει του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου, μας ενημερώνει για το τι θεωρείται ενδοοικογενειακή βία,τι μπορούμε να πράξουμε αν βρισκόμαστε υπό το καθεστώς της και με ποιό τρόπο μπορούμε να βοηθήσουμε συμπολίτες μας, εάν διαπιστώσουμε πως υφίστανται ενδοοικογενειακή βία, κάθε είδους. Ειδική μνεία υπάρχει για τις περιπτώσεις που θύμα είναι κάποιο ανήλικο παιδί.  Παρακαλούμε τους αναγνώστες και τις αναγνώστριές μας να προωθήσουν το άρθρο σε όποιον/α θεωρούν πως θα ωφελούσαν οι πληροφορίες που δίδονται. (Ι.Κ.)

Ο νόμος 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία

Τι είναι ενδοοικογενειακή βία και τι μπορώ να κάνω αν είμαι θύμα;

Αποτελεί κοινό τόπο ότι το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας είναι παρόν στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία χωρίς να κάνει διακρίσεις σε επαγγέλματα και κοινωνικές τάξεις. Σύμφωνα με την ελληνική αστυνομία από το 2014 έως και το 2017 έχουν καταγραφεί 13.700 περιστατικά με την πλειονότητα των θυμάτων να είναι γυναίκες. Δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε όμως ότι θύματα είναι και παιδιά. Δυστυχώς, παρά την ύπαρξη επαρκούς νομικού πλαισίου για την αντιμετώπισή της, έχει καταγραφεί τάση αύξησης των περιστατικών. Είναι σύνηθες πάντως το φαινόμενο οι γυναίκες – θύματα της ενδοοικογενειακής βίας να μην γνωρίζουν επαρκώς το υπάρχον νομικό πλαίσιο προστασίας τους προκειμένου να αντιδράσουν εγκαίρως και να προστατευτούν. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι είναι απαραίτητο να το παρουσιάσουμε συνοπτικά προκειμένου να γίνει κατανοητό.

Ο ορισμός της οικογένειας σύμφωνα με τον ν. 3500/2006

Σύμφωνα και με τις πρόσφατες τροποποιήσεις του σχετικού νόμου για την ενδοοικογενειακή βία, από το πλέγμα των διατάξεών του καλύπτονται η οικογένεια ή κοινότητα που αποτελείται από συζύγους «ή πρόσωπα που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης» ή γονείς και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους. Στην οικογένεια περιλαμβάνονται, εφόσον συνοικούν, συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού και πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός παραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει ορισθεί μέλος της οικογένειας, καθώς και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια. Επίσης, οι διατάξεις για την ενδοοικογενειακή βία εφαρμόζονται και στους μόνιμους συντρόφους και στα τέκνα, κοινά ή ενός εξ αυτών, στους τέως συζύγους, στα μέρη συμφώνου συμβίωσης που έχει λυθεί, καθώς και στους τέως μόνιμους συντρόφους».

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι δεν προστατεύονται μόνο τα μέλη της «παραδοσιακής οικογένειας» αλλά και η «κοινότητα που αποτελείται από συζύγους», οι μόνιμοι σύντροφοι και τα μέρη του συμφώνου συμβίωσης. Με τις πρόσφατες τροποποιήσεις λοιπόν διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής του νόμου προκειμένου να προστατεύσει όσο το δυνατόν περισσότερα θύματα. Κατά την άποψή μου η επέκταση των ορίων εφαρμογής του νόμου για την ενδοοικογενειακή βία αποτελεί θετική εξέλιξη καθώς καλύπτει και τις νέες μορφές συμβίωσης που έχουν πρόσφατα θεσμοθετηθεί.

Τι είναι η ενδοικογενειακή βία

Είναι βασικό να γίνει κατανοητό ότι στο νόμο ως ενδοοικογενειακή βία δεν ορίζεται μόνο η σωματική κάκωση/βλάβη, η προσβολή της γενετήσιας αξιοπέρειας αλλά και η πρόκληση ψυχικού πόνου, ικανού να επιφέρει σοβαρή ψυχική βλάβη, ιδίως με την παρατεταμένη απομόνωση του θύματος. Κατά συνέπεια τα θύματα της ενδοικογενειακής βίας δεν είναι απαραίτητο να έχουν υποστεί σωματική βλάβη αρκεί και η έντονη λεκτική κακοποίηση που μπορεί να προκαλέσει ψυχικό πόνο. Εδώ οφείλουμε να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση καθώς είναι σύνηθες η λεκτική βία να προηγείται της σωματικής και κατά συνέπεια η έγκυρη προσφυγή του θύματος στον μηχανισμό προστασίας και η σωστή αντιμετώπιση του από την αστυνομία αποτελεί κλειδί σε πολλές περιπτώσεις για την αποφυγή και χειρότερων περιστατικών. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ποινές αυξάνονται όταν θύματα οικογενειακής βίας είναι ανήλικοι.

Τι πρέπει να κάνω αν είμαι θύμα ενδοοικογενειακής βίας σύμφωνα με το υπάρχον νομικό πλαίσιο

Υπάρχει λοιπόν ένα ικανό νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Στην πράξη το θύμα θα πρέπει να πάει άμεσα στην αστυνομία και να καταγγείλει το περιστατικό. Ο αστυνομικός έχει καθήκον εχεμύθειας και οφείλει να ενημερώσει το θύμα για τους φορείς που μπορούν να το βοηθήσουν. Επισημαίνεται δε ότι η δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως και δεν απαιτείται η πληρωμή παράβολου από το θύμα.

Θα πρέπει δε να σημειώσουμε ότι βάσει του ανωτέρω νόμου οι εκπαιδευτικοί εφόσον αντιληφθούν περιστατικό ενδοικογενειακής βίας σε μαθητή τους πρέπει να ενημερώσουν τον Διευθυντή και αυτός με τη σειρά του τον αρμόδιο εισαγγελέα ή την πλησιέστερη αστυνομική αρχή. Ο ρόλος λοιπόν του εκπαιδευτικού είναι πολύ σημαντικός καθώς ανήλικο θύμα ενδοοικογενειακής βίας ενδεχομένως να μιλήσει στους δασκάλους του, οι οποίοι ακολουθούν την ανωτέρω διαδικασία και σε αυτή την περίπτωση. Καίρια είναι και η αρωγή του ιατροδικαστή και σε κάθε περίπτωση ουσιαστικό ρόλο διαδραματίζουν οι ψυχολόγοι που θα πρέπει να στηρίξουν το θύμα. Σίγουρα υπάρχει έλλειψη δομών υποστήριξης καθώς οι υπάρχουσες δεν επαρκούν. Οφείλουμε όμως όλοι μας να σταθούμε δίπλα στα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας και να τα στηρίξουμε.

Χωρίς αμφιβολία η ενδοοικογενειακή βία δεν δύναται να αντιμετωπιστεί μόνο με τη συνδρομή του δικαίου. Η συμβολή του περιορίζεται στα περιστατικά που έχουν ήδη εκδηλωθεί. Κατά την άποψή μου είναι θέμα παιδείας και οικογένειας να διαμορφώσουν ανθρώπους που δεν θα χρησιμοποιούν τη βία σε οποιαδήποτε μορφή της και ο ρόλος του δικαίου είναι κατασταλτικός.

---

Ενδοοικογενειακή βία (η συνέχεια)

H γνωστή/ άγνωστη και βαθιά κρυμμένη μάστιγα.