Lisa Gherardini (Gioconda)

 

Συντάσσει η Βέρα Σιατερλή

 

Η Μόνα Λίζα είναι προσωπογραφία που ζωγράφισε ο Ιταλός καλλιτέχνης Λεονάρντο ντα Βίντσι. Πρόκειται για ελαιογραφία σε ξύλο λεύκης, που ολοκληρώθηκε μέσα στη χρονική περίοδο 15031519. Αποτελεί ιδιοκτησία του Γαλλικού Κράτους, και εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι. Ο πίνακας, διαστάσεων 77 εκ. × 53 εκ., απεικονίζει μία καθιστή γυναίκα, τη Λίζα ντελ Τζιοκόντο, η έκφραση του προσώπου της οποίας χαρακτηρίζεται συχνά ως αινιγματική. Η Μόνα Λίζα θεωρείται το πιο διάσημο έργο ζωγραφικής.

Η Λίζα Γκεραρντίνι,  η επονομαζόμενη και Λίζα  του Τζιοκόντο, από το επώνυμο του συζύγου της Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο, είναι παγκόσμια γνωστή ως Μόνα Λίζα ή  Τζιοκόντα, υπήρξε μία ευγενής, που καταγόταν από οικογένειες της ιταλικής αριστοκρατίας των Γκεραρντίνι και Μονταλιάρι. Γεννήθηκε στην Φλωρεντία στις 15 Ιουλίου 1479 και πέθανε στις 15 Ιουλίου του 1542.

Σύμφωνα με τον Giorgio Vasari, η Λίζα Γκεραρντίνι είναι η γυναίκα που απεικονίζεται στη Gioconda (ή Mona Lisa) από τον Leonardo da Vinci, ένα έργο που ανατέθηκε στον καλλιτέχνη στις αρχές του 16ου αιώνα από τον Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο, τον σύζυγο της Λίζας.

Προσχέδιο σε χαρτόνι της  Τζοκόντα που αποδίδεται στον Leonardo da Vinci.

Ο πίνακας ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά των ενάρετων γυναικών του δέκατου πέμπτου και του δέκατου έκτου αιώνα. η κοπέλα απεικονίζεται με το δεξί της χέρι στα αριστερά της, μια θέση που συμβολίζει την πιστότητα στον γάμο. Ο Λεονάρντο εισήγαγε τη Λίζα ως μια γοητευτική και επιτυχημένη γυναίκα, ίσως ακόμα πιο εύπορη από όσο ήταν πραγματικά.

Οι διαστάσεις του πορτραίτου είναι σημαντικές (77 x 53 cm), ίσες με εκείνες των προμηθειών που αποκτούν οι πλούσιοι προστάτες της εποχής. αυτά τα χαρακτηριστικά ερμηνεύτηκαν ως σημεία της κοινωνικής φιλοδοξίας της Λίζας και του συζύγου της Φραντσέσκο.

Τα σκούρα ρούχα και ένα μαύρο πέπλο που προέρχεται από την υψηλή ισπανική μόδα και δεν είναι μια αναπαράσταση του πένθους για το θάνατο της πρώτης κόρης του, που συνέβη το 1499, όπως έχουν ερμηνεύσει ορισμένοι μελετητές. Επιπλέον, ορισμένες εικονοδιαγνωστικές μελέτες κατέδειξαν την παρουσία ενός ξανθέλασμα αριστερού οφθαλμού μέσα στην εσοχή και ένα λίπωμα στο χέρι σε πρώτο πλάνο, σημάδια ότι η Λίζα έπασχε από υπερχοληστερολαιμία και υπερτριγλυκεριδαιμία.

Ο Leonardo δεν είχε άλλες υποχρεώσεις ή παραγγελίες κατά την άνοιξη του 1503, γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει εν μέρει το ενδιαφέρον του για ένα ιδιωτικό πορτρέτο. Είχε ίσως καθυστερήσει το έργο του σχετικά Μόνα Λίζα, όταν έλαβε την ίδια χρονιά, προκαταβολή για την έναρξη της Μάχης της Anghiari, που προορίζονται για την Salone dei Cinquecento στο Palazzo Vecchio, το οποίο αφορούσε μια πιό αξιοπρόσεκτη Επιτροπή, καθώς επίσης και συγκεκριμένη προθεσμία παράδοσης για το Φεβρουάριο του 1505 .Το 1506, ο Leonardo θεωρούσε το πορτρέτο ημιτελές και γι ‘αυτό ούτε πληρώθηκε για το έργο ούτε παρέδωσε τον πίνακα στον πελάτη.

Υπάρχουν αντιφατικές απόψεις για το τι συνέβη με το έργο. Ο Λεονάρντο ενώ ξεκίνησε να ζωγραφίζει τη Μόνα Λίζα το έτος 1503 ή το 1504 στη Φλωρεντία της Ιταλίας, σύμφωνα με τον σύγχρονο του Λεονάρντο, Τζόρτζιο Βαζάρι, “…αφότου ασχολήθηκε επί τέσσερα χρόνια με το έργο, το άφησε ημιτελές…” Αυτή ήταν μια συνήθης συμπεριφορά του Λεονάρντο ο οποίος, αργότερα, μετάνιωσε που “δεν ολοκλήρωσε ποτέ ούτε ένα έργο”. Θεωρείται πως συνέχισε να ασχολείται με τη Μόνα Λίζα για τρία χρόνια αφότου εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και πως την τελείωσε λίγο πριν πεθάνει το 1519.

Σύμφωνα με άλλους,  ο Giuliano των Μεδίκων κρατούσε ζηλότυπα το πορτρέτο της Λίζα, προφανώς μέχρι το 1515, οπότε αναγκάστηκε να απαλλαγεί από αυτό, επιστρέφοντας το στο Λεονάρντο, διότι παντρεύτηκε με την Filiberta της Σαβοΐας.

Τέλος θεωρείται ότι ο καλλιτέχνης μετέφερε τον πίνακα από την Ιταλία στη Γαλλία το 1516 όταν ο βασιλιάς Φραγκίσκος Α΄ τον προσκάλεσε να εργαστεί στο Clos Lucé κοντά στο βασιλικό κάστρο στην Αμπουάζ. Πιθανότατα μέσω των κληρονόμων του βοηθού του Λεονάρντο, Σαλάι, ο βασιλιάς αγόρασε τον πίνακα για 4.000 écu και τον τοποθέτησε στο παλάτι της Fontainebleau, όπου παρέμεινε έως ότου δόθηκε στον Λουδοβίκο ΙΔ΄. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ μετέφερε το έργο στο Παλάτι των Βερσαλλιών.

Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου.

Ο Ναπολέοντας τοποθέτησε το έργο στο δωμάτιό του, στο Παλάτι του Κεραμεικού. Αργότερα ο πίνακας επεστράφη στο Μουσείο του Λούβρου. Κατά τη διάρκεια του Γαλλοπρωσικού Πολέμου (18701871) μεταφέρθηκε από το Λούβρο στο Brest Arsenal.

Αιώνες μετά το θάνατο της Λίζας, η Μόνα Λίζα έχει γίνει ο πιο διάσημος πίνακας ζωγραφικής στον κόσμο και ένα σύμβολο της δυτικής τέχνης. Επιπλέον, η προσοχή των συλλεκτών και των επιστημόνων τέχνης έχει καταστήσει αυτό το έργο ένα αντικείμενο έμπνευσης και εμπορευματοποίησης. Το 2005 η Lisa Gherardini μετά από πολυετείς έρευνες προσδιορίστηκε οριστικά ως το μοντέλο της ζωγραφικής του Leonardo

Υπό τον δημοσιογραφικό τίτλο «η Μόνα Λίζα στο διάστημα» ανακοινώθηκε η επιλογή της NASA να στείλει μέσω λέιζερ σε σεληνιακό δορυφόρο την εικόνα της Μόνα Λίζα. Πρόκειται για την πρώτη επίδειξη της νέας δυνατότητας αποστολής δεδομένων εικόνας από τη Γη μέσω οπτικής τεχνολογίας σε τόση μεγάλη απόσταση, περίπου 384.000 χλμ.

Πηγή: it.wikipedia.org