Συντάσσει η Βέρα Σιατερλή
Η ιδέα της κάλυψης και συγκράτησης του γυναικείου στήθους γεννήθηκε για πρώτη φορά πριν από χιλιάδες χρόνια, στην Ελλάδα. Στη Μινωική Κρήτη, πριν από 4.500 χρόνια, εμφανίστηκαν τα πρώτα φορέματα με ενσωματωμένο ένα είδος στηθόδεσμου, που συγκρατούσε το στήθος. Όμως, όχι μόνο δεν το κάλυπτε, αλλά αντιθέτως το αναδείκνυε, αφήνοντάς το εκτεθειμένο στην κοινή θέα.
Όπως κι αν ονομαζόταν στη ιστορική του διαδρομή, απόδεσμος ή μαστόδετον στηθόδεσμος ή σουτιέν το συγκεκριμένο εσώρουχο αποτελούσε πάντα σύμβολο θηλυκότητας.
Πριν από 50 χρόνια, στις 7 Σεπτεμβρίου του 1968, μια ομάδα γυναικών βγήκε στους δρόμους του Νιου Τζέρσι των ΗΠΑ διαδηλώνοντας κατά του διαγωνισμού ομορφιάς Miss America. Οι φεμινίστριες είχαν οργανώσει τη διαδήλωση έξω από το χώρο που διοργανώνονταν τα καλλιστεία. Είχαν πάρει έγκριση από τις τοπικές αρχές, αλλά απαγορευόταν αυστηρά να ανάψουν φωτιές ή να προκαλέσουν οποιαδήποτε δολιοφθορά. Θεωρούσαν την Μις Αμερική «κινητή διαφήμιση για τους σπόνσορες». «Εκπροσωπεί ό,τι πρέπει να είναι μια γυναίκα: Άκακη, ήπια, απολιτίκ. Αν είσαι περισσότερα ή λιγότερα κιλά από αυτά που ο άνδρας λέει ότι πρέπει να είσαι, ξέχασέ το», αναφέρει η Robin Morgan, μία από τις διοργανώτριες
Ενώ το πρότυπο «καλής υγείας και λευκής φυλής» είχε εγκαταλειφθεί ήδη για δύο δεκαετίες, ο διαγωνισμός δεν είχε ποτέ μη λευκή νικήτρια. Ο ρατσισμός ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά των καλλιστείων, στο οποίο εναντιώνονταν οι διαδηλώτριες.
Εκείνη την ημέρα, στις 7 Σεπτεμβρίου του 68, οι διαδηλώτριες ήταν ενθουσιώδεις και ξεσηκωμένες. Ήθελαν να αντιμετωπίσουν κάποια πράγματα σωστότερα, όπως το να μην κατηγορούν τις διαγωνιζόμενες, οι οποίες ήταν γυναίκες της εργατικής τάξης, που μόνο έτσι μπορούσαν να πάρουν υποτροφία.
Οι περίπου 400 διαδηλώτριες που συγκεντρώθηκαν, ξεδίπλωσαν ένα τεράστιο πανό που έγραφε: “Απελευθέρωση των Γυναικών” και γέμισαν ένα κάδο σκουπιδιών που τον ονόμασαν «Freedom Trash Can» ρίχνοντας μέσα στον κάδο αυτά που θεωρούσαν συμβολικά ως φεμινιστικά σκουπίδια. Η ιδέα ήταν το συμβολικό πέταγμα αντικειμένων που καταπιέζουν τις γυναίκες. Αντικείμενα που απευθύνονταν μόνο σε γυναίκες.
Τέτοι ήταν σφουγγαρίστρες, κραγιόν, ψηλοτάκουνα παπούτσια, καλλυντικά, σουτιέν, κορσέδες και καλσόν τα οποία κατά τη γνώμη τους κρατούσαν τις γυναίκες φυλακισμένες σε μια στείρα και καταπιεστική διαδικασία. Η διαδήλωση τράβηξε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ και κυρίως μίας νεαρής ρεπόρτερ της New York Post, ονόματι Λίντσεϊ Βαν Γκέλντερ.
Η νεαρή δημοσιογράφος έγραψε ένα άρθρο για τη διαδήλωση των φεμινιστριών, με τίτλο: “Bra Burners and Miss America”, δηλαδή “Αυτές που καίνε τα σουτιέν τους και η Μις Αμερική”. Στόχος της αρθρογράφου ήταν να παρομοιάσει τις φεμινίστριες με τους στρατιώτες που την ίδια εποχή έκαιγαν τις κλήσεις του στρατού. Ήταν τα χρόνια του πολέμου του Βιετνάμ και το κάψιμο των κλήσεων είχε διαδοθεί σε ολόκληρη την Αμερική, σχεδόν σαν τελετουργία.
Αν και οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες είχαν πρότερη εμπειρία σε διαμαρτυρίες για τον πόλεμο του Βιετνάμ, καμιά μέχρι τότε δεν είχε διαδηλώσει για τα δικαιώματα των γυναικών. «Ήμασταν νέες και ριζοσπάστριες και ανακαλύψαμε τον φεμινισμό γιατί είχαμε κουραστεί να φτιάχνουμε καφέ για τους συντρόφους και όχι πολιτική», αναφέρει η Morgan. «Ακόμη συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν μια μάχη που έπρεπε να δώσουμε μόνες μας. Ξέραμε ότι τα Δεξιά αρσενικά δεν ήταν φίλοι μας. Πιστεύαμε ότι τα Αριστερά αρσενικά ήταν αδέρφια μας αλλά δεν ήταν έτσι».
Πράγματι οι γυναίκες ήταν μέσα στις οργανώσεις και τα κινήματα για να φτιάχνουν τους καφέδες και να δαχτυλογραφούν ενώ οι άντρες σύντροφοι για να κάνουν πολιτική! Πράγμα που ισχύει σε πολύ μεγάλο βαθμό μέχρι και σήμερα.
«Θυμάμαι ότι μία νεαρή κοπέλα έβγαλε το σουτιέν της», αναφέρει η ίδια. «Το έβγαλε κάτω από την μπλούζα της και το πέταξε εν μέσω επευφημιών». Ήταν μια κίνηση που έγινε πρωτοσέλιδο, δίνοντας στις διαδηλώτριες μια θέση στην ιστορία. Αυτή αποτελεί την εμβληματική εικόνα της φεμινίστριας που καίει το σουτιέν της. Κάποιες ακόμη γυναίκες πέταξαν σουτιέν και εσώρουχα στον «Κάδο της Ελευθερίας» αλλά ποτέ δεν τα έκαψαν. «Κάποιοι ιστορικοί την αναφέρουν ως την πραγματική αρχή του σύγχρονου κινήματος του φεμινισμού». Ωστόσο, υπήρχαν ήδη ομάδες όπως το National Organisation for Women.
Όλα ξεκίνησαν από την Λίντσεϊ Βαν Γκέλντερ που έγραψε: «Οι άνδρες έκαψαν τα φύλλα πορείας, ποιο είναι το επόμενο; Γυναίκες που καίνε τα σουτιέν τους;». Μία μικρή τοπική εφημερίδα πρέπει να παρασύρθηκε από τον μεταφορικό τίτλο στο άρθρο της Βαν Γκέλντερ και ανέφερε λανθασμένα στο πρωτοσέλιδο της: “Σουτιέν, κορσέδες, ψεύτικες βλεφαρίδες και δημοφιλή γυναικεία περιοδικά κάηκαν στον “Κάδο Αχρήστων της Ελευθερίας”. Άλλοι ρεπόρτερ της εποχής είπαν ότι έβαλαν φωτιά στον κάδο αλλά ήταν μικρής έκτασης και έσβησε γρήγορα. Η Morgan είναι πεπεισμένη ότι δεν υπήρξε ποτέ φωτιά.
Ο Τύπος διέδωσε τον μύθο, που ταυτίστηκε με το φεμινιστικό κίνημα, το οποίο πράγματι εναντιωνόταν στην αναγκαστική χρήση περιοριστικών εσωρούχων. Χωρίς βέβαια να τα καίει. Παρ όλα αυτά συχνά ακούμε την έκφραση: «Θα κάψω το σουτιέν μου», ως πράξη αντίδρασης και διαμαρτυρίας σε θέματα σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών. Στη συνείδηση του κοινού έμεινε η εικόνα του σουτιέν που καίγεται, κάτι που παραδόξως δεν έγινε ποτέ!
Καμία από αυτές τις γυναίκες δεν πίστευε ότι η διαμαρτυρία τους θα είχε τέτοια απήχηση. Μισό αιώνα μετά, τα δικαιώματα των γυναικών είναι ξανά στο προσκήνιο, αν και τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα. Γυναίκες πολιτικοί εκλέγονται σε όλον τον κόσμο και το φεμινιστικό κίνημα ξαναζωντανεύει στο εξωτερικό και δειλά-δειλά και στην Ελλάδα.
ΠΗΓΗ: mixanitouxronou.gr, alithinesgynaikes.gr