Γράφει η Φωτεινή Λαμπρίδη
Για αιώνες η ιατρική έρευνα χρησιμοποιούσε μόνο αρσενικούς οργανισμούς σε πειράματα και έρευνες, με αποτέλεσμα ασθένειες που αφορούν αποκλειστικά τις γυναίκες να αποτελούν μυστήριο ενώ πολλές γυναίκες πεθαίνουν και ασθενούν έως σήμερα εξαιτίας του αποκλεισμού αυτού. Μόλις το 1980 ξεκίνησε η καμπάνια ενάντια σε αυτή την προκατάληψη της επιστήμης και μόλις το 2014 επιβλήθηκε να συμπεριλαμβάνονται θηλυκοί οργανισμοί στην έρευνα. Διαβάστε το ρεπορτάζ που στηρίζεται σε στοιχεία που αντλήσαμε από τον Guardian και τους New York Times.
Όχι, δεν έπαθες ενδομητρίωση επειδή αρνείσαι τον παραδοσιακό σου ρόλο
Στην αυγή της της ιατρικής επιστήμης, οι γυναίκες θεωρούνταν κατώτερες των ανδρών. Ο Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης, χαρακτήρισε τη γυναίκα ως «ακρωτηριασμένο αρσενικό» και αυτή η πεποίθηση κυριάρχησε στη δυτική ιατρική κουλτούρα.
«Για μια πολύ μεγάλη ιστορική περίοδο, οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες από την ιατρική έρευνα. Έτσι, ουσιαστικά έχουμε καταλήξει σε ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, που έχει γίνει από τους άνδρες για τους άνδρες», λέει μιλώντας στον Guardian, η Kate Young, επιστήμων της δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο Monash της Αυστραλίας.
Η έρευνα της Young έχει αποκαλύψει πώς οι γιατροί, έχουν απίστευτα κενά κενά γνώσης για παράδειγμα σε σχέση με την υστερία..
«Αντί να αναγνωριστούν οι ελλείψεις της ιατρικής γνώσης, η ιατρική αναμένει ακόμα και σήμερα από τις γυναίκες, να ελέγχουν (με το μυαλό τους) την ασθένειά τους, συμβουλεύοντας τις να αποδέχονται την ασθένειά τους, κάνοντας αλλαγές στον τρόπο ζωής». Δεν είναι λίγοι οι γιατροί που συμβουλεύουν τις γυναίκες να συμμορφώνονται με τους κοινωνικούς ρόλους της γυναίκας και της μητέρας προκειμένου να ιαθούν. Οι ηθικές αντιλήψεις περιβάλλουν ακόμα, εκείνες που επαναστατούν. Άρα δεν φταίει η επιστήμη που δεν έχει βρει το κατάλληλο φάρμακο, αλλά η γυναίκα που έχει ασθενήσει γιατί αρνείται τον παραδοσιακό της ρόλο!
Στο έργο της, η Young έχει δείξει πως ασθενείς με ενδομητρίωση, συχνά αντιμετωπίζονται από τους θεράποντες γιατρούς ως «αναπαραγωγικά σώματα με υστερικές τάσεις».
Κανένας γιατρός δεν αρνείται ότι η ενδομητρίωση είναι πραγματική ασθένεια, αλλά υπάρχει γενική αίσθηση στην ιατρική, ότι η αντίδραση των γυναικών στην ενδομητρίωση είναι κάπως υστερική, ειδικά όταν τα συμπτώματα δεν εξαλείφονται μετά τη θεραπεία, κάτι που είναι σύνηθες.
Η Young, περιγράφοντας της απαρχές του αποκλεισμού, δίνει ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. «Οι άνδρες που κλήθηκαν να περιγράψουν την ανατομία των φύλων με βάση τα πρώτα ευρήματα σκελετών, σχεδίασαν σκόπιμα τους γοφούς των γυναικών μεγαλύτερους και τα κρανία τους πολύ μικρότερα από εκείνα των ανδρών. Έτσι, στήριξαν την άποψη ότι οι γυναίκες έχουν μικρότερο εγκέφαλο, άρα δεν είναι προορισμένες για την επιστήμη καθώς είναι απλώς αναπαραγωγικά όντα»
Για αιώνες η ιατρική μελετούσε μόνο άνδρες
Για αιώνες, αποκλειστικά άνδρες επιστήμονες μελετούσαν αποκλειστικά αρσενικούς οργανισμούς, ανθρώπους και ζώα. Οι συντριπτική πλειοψηφία των επιστημονικών επιτευγμάτων, στηρίζεται στη μελέτη της αρσενικής βιολογίας.
Η δρ Janine Austin Clayton, αναπληρώτρια διευθύντρια για την έρευνα της υγείας των γυναικών στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH) των Ηνωμένων Πολιτειών, δήλωσε στους New York Times ότι: «Γνωρίζουμε ελάχιστα για κάθε πτυχή της γυναικείας βιολογίας σε σχέση με την αρσενική». Η ιατρική βλέπει διαχρονικά τις γυναίκες πρωτίστως ως αναπαραγωγικά σώματα. Τα αναπαραγωγικά μας όργανα ήταν η μεγαλύτερη πηγή διαφοράς στους άνδρες – και επειδή ήταν διαφορετικά, ήταν μυστηριώδη και ύποπτα.
Στις αρχές του 20ού αιώνα ανακαλύφθηκε το ενδοκρινικό σύστημα, το οποίο παράγει ορμόνες. Για τους ιατρικούς εγκεφάλους της εποχής, αυτό σήμαινε άλλη μια άλλη διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών, εκτός από τη μήτρα που θεωρούσαν υπαίτια για κάθε γυναικεία ασθένεια. Επειδή λοιπόν ο εμμηνορροϊκός κύκλος και η απελευθέρωση ορμονών σε ολόκληρο τον κύκλο σε θηλυκά τρωκτικά, έβαζαν νέες μεταβλητές στη μελέτη, έκριναν πως δεν πρέπει να τα συμπεριλάβουν στην έρευνα. Την έρευνα την ενδιέφεραν τα ευρήματα σε σχέση με ασθενείς που αφορούν τους άνδρες ή και τα δύο φύλλα. Δεν στράφηκε ποτέ στη μελέτη των ασθενειών που αφορούν αποκλειστικά τις γυναίκες.
Οι ασθένειες λοιπόν, που εμφανίζονται με διαφορετικό τρόπο στις γυναίκες συχνά χάνονται ή έχουν διαγνωσθεί εσφαλμένα, και εκείνες που επηρεάζουν κυρίως τις γυναίκες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο: Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες τόσο στην ιατρική όσο και στην υγεία των γυναικών.
Όπως υποστήριξε η Young: «Η ιατρική ορίζει τα θηλυκά και αρσενικά σώματα ως ξεχωριστά αλλά όχι ίσης σημασίας. Οι αναλύσεις των ιατρικών κειμένων σε όλη την ιστορία, χαρακτηρίζουν το ανδρικό σώμα ως ανώτερο. Οποιαδήποτε πτυχή του θηλυκού σώματος διαφέρει από το αρσενικό ή δεν μπορεί να συγκριθεί με ένα αντίστοιχο αρσενικό μέρος θεωρείται ως απόδειξη απόκλισης ή «βλάβης».”.
Έτσι καλλιεργήθηκε μια εσφαλμένη πεποίθηση στις γυναίκες τις οποίες ακούμε συχνά να λένε ότι η ενδομητρίωσή τους είναι αποτέλεσμα της καθυστερημένης τεκνοποίησης ή ότι η εγκυμοσύνη θα θεραπεύσει τον καρκίνο του μαστού τους. Πρόκειται για μυθεύματα.
Οι γυναίκες επιστήμονες που άλλαξαν την πορεία της ιατρικής επιστήμης το ΄80
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80, μια ομάδα γυναικών επιστημόνων στις ΗΠΑ σχημάτισε μια κοινότητα για την ενίσχυση της εκστρατείας για καλύτερη έρευνα στον τομέα της υγείας των γυναίκών, η οποία σήμερα ονομάζεται Society for Women’s Health Research. Έπεισαν μερικά μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ να εφιστήσουν την προσοχή στον διαχωρισμό που κάνει η ιατρική έρευνα και στην επίδραση που έχει στην υγεία των γυναικών. Το 1985 ήρθε μια έρευνα να επιβεβαιώσει τις τραγικές επιπτώσεις του διαχωρισμού αυτού στην υγεία των γυναικών.
Η εκστρατεία εστίασε στους παραλογισμούς που προέκυψαν από αυτή την «προκατάληψη υπέρ των αρσενικών», την οποία η Maya Dusenbery συνοψίζει στο βιβλίο της Doing Harm το 2018: Η «κακή ιατρική» και η τεμπέλικη επιστήμη (Lazy Science) αφήνουν τις γυναίκες να εξαφανίζονται, να διαγιγνώσκονται λανθασμένα και να ασθενούν. Σημειώνει ότι στις αρχές της δεκαετίας του ’60: «Παρατηρώντας ότι οι γυναίκες τείνουν να έχουν χαμηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων μέχρι να μειωθούν τα επίπεδα οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση, οι ερευνητές διεξήγαγαν την πρώτη δοκιμή για να εξετάσουν αν η συμπληρωματική ορμόνη θα ήταν μια αποτελεσματική προληπτική θεραπεία. Η μελέτη περιελάμβανε 8.341 άνδρες και καμία γυναίκα … Και μια πιλοτική μελέτη που υποστηρίχθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας του Πανεπιστημίου Rockefeller, που εξέταζε τον τρόπο με τον οποίο η παχυσαρκία επηρέασε τον καρκίνο του μαστού και της μήτρας, δεν ενέγραψε επίσης ούτε μια γυναίκα.”
Η μελέτη της γήρανσης του Baltimore, η οποία ξεκίνησε το 1958 και υποτίθεται ότι διερευνούσε τη «φυσιολογική γήρανση του ανθρώπου», δεν περιλάμβανε καμία γυναίκα για τα πρώτα 20 χρόνια που έτρεχε. Η μελέτη για την υγεία, η οποία πρόσφατα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η λήψη καθημερινής ασπιρίνης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, διεξήχθη με 22.071 άνδρες και μηδέν γυναίκες.
Το αποτέλεσμα αυτής της ανδρικής προκατάληψης στην έρευνα εκτείνεται πέρα από την κλινική πρακτική. Από τα 10 συνταγογραφούμενα φάρμακα που ελήφθησαν από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων, από το 1997 έως το 2000 λόγω σοβαρών δυσμενών επιδράσεων, τα οκτώ προκάλεσαν μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία στις γυναίκες. Μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι αυτό ήταν αποτέλεσμα “σοβαρών αρσενικών προκαταλήψεων σε βασικές, προκλινικές και κλινικές έρευνες.
Η εκστρατεία είχε τεράστια απήχηση στις ΗΠΑ: Το 1993, ο FDA και η NIH επέβαλαν την ένταξη των γυναικών σε κλινικές δοκιμές. Μεταξύ της δεκαετίας του ’70 και του ’90, οι εν λόγω οργανώσεις και πολλοί άλλοι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί, είχαν μια πολιτική που απέκλειε τις γυναίκες ως «γονιμοποιητικό δυναμικό» από δοκιμές φαρμάκων σε πρώιμο στάδιο. Η δικαιολογία ήταν, πως προστατεύονται από ενδεχόμενα ταξικότητας φαρμάκων που θα εμποδίσουν την αναπαραγωγική τους δυνατότητα.
Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2014 για να αναγνωριστεί θεσμικά το πρόβλημα της αρσενικής προκατάληψης σε προκλινικές δοκιμές, ώστε το 2016 για να επιβληθεί πως τα κονδύλια που δίνονται για την έρευνα αφορούν και τον γυναικείο οργανισμό. Ταυτόχρονα μόλις πρόσφατα αναγνωρίστηκε πως οι γυναίκες δεν ενδιέφεραν την ερευνητική επιστήμη παρά μόνο όταν τις χρησιμοποίησε προκειμένου να γίνουν βίαια πειράματα πάνω τους.
ΠΗΓΗ: tvxs 20-11-19