ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΛΙΝΤΑ ΑΛΚΟΦ, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ
Τη συνέντευξη πήρε
ο Δημήτρης Γκιβίσης
Παρακολουθώντας τους φεμινιστικούς αγώνες των τελευταίων χρόνων σε διάφορες χώρες (Αργεντινή, ΗΠΑ, Χιλή, Ιταλία, κλπ), δημιουργείται η αίσθηση ότι ο σύγχρονος φεμινισμός υφαίνει έναν νέο διεθνισμό. Ποια είναι η άποψή σου;
Συμφωνώ απολύτως και υποστηρίζω ότι δεν υπάρχει μόνο ένα ανανεωμένο πνεύμα διεθνοποίησης μέσα στο πλαίσιο του παγκόσμιου φεμινισμού, αλλά και νέες μέθοδοι και τρόποι για την εφαρμογή του. Τα κινήματα που έχουν προκύψει κατά του βιασμού, της σεξουαλικής βίας, και της γυναικοκτονίας, παρουσιάζουν τις πιο σαφείς περιπτώσεις. Τα δραματικά περιστατικά από το Νέο Δελχί μέχρι την Νέα Υόρκη κερδίζουν διεθνή κάλυψη, και οι συλλογικές απαντήσεις/αντιδράσεις σε αυτά δίνουν στις ακτιβίστριες άλλων χωρών μια αίσθηση ενδυνάμωσης καθώς και νέες ιδέες. Οι εικόνες των μεγάλων συγκεντρώσεων των γυναικών με το σύνθημα «ο βιαστής είναι εσύ», που ξεκίνησαν στο Σαντιάγκο της Χιλής και στη συνέχεια επαναλήφθηκαν σε ολόκληρη την Λατινική Αμερική, καθώς και στην Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, δημιουργούν μια ηλεκτρισμένη εμφάνιση φεμινιστικής ανυπακοής. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι το «τραγούδι» τους ξεπέρασε την ρητορική των «Slut Walk» διαδηλώσεων του παγκόσμιου Βορρά (σημ: κίνημα ενάντια στους βιασμούς που ξεκίνησε το 2011 στο Οντάριο του Καναδά): οι χιλιανές φεμινίστριες στόχευσαν την αστυνομία και τα δικαστήρια ως θύτες («η πατριαρχία είναι ένας δικαστής»), και επικεντρώθηκαν στη βία του καθεστώτος και στην κρατικά ενορχηστρωμένη σεξουαλική βία. Αυτές οι δράσεις έχουν δώσει υποστήριξη για τα μεταρρυθμιστικά κινήματα που τώρα κερδίζουν έδαφος σε όλο τον κόσμο: για να αλλάξουν νόμους και διαδικασίες, να επαναπροσδιορίσουν τον βιασμό ώστε να συμπεριλάβει και τους άνδρες ως θύματα, να σπάσουν τους περιορισμούς σχετικά με τις κατηγορίες για την παιδική σεξουαλική κακοποίηση και να εισάγουν την έννοια της «γυναικοκτονίας» στο νόμο. Ο διεθνισμός αυτών των φεμινιστικά καθοδηγούμενων κινημάτων συχνά δεν βασίζεται σε οργανωτικούς δεσμούς ούτε εξαρτάται από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, και έτσι έχει δημιουργήσει ένα πιο οριζόντιο σύνολο συνδέσεων και επιρροών από ότι ο διεθνισμός του χθες. Παρόλο που τα κινήματα ενάντια στον βιασμό είναι πραγματικά παγκόσμια, δεν υπάρχει τρόπος να τα κατανοήσουμε ως καθοδηγούμενα από τον παγκόσμιο Βορρά ή από τη Δύση: το Μεξικό έχει νόμους που απαιτούν την αναγνώριση πολλών ανθρωποκτονιών ως γυναικοκτονιών, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που οι δολοφονίες γυναικών από τους συντρόφους τους δεν καταγράφονται ξεχωριστά. Οι προσπάθειες στην Ινδία για την αναθεώρηση των αστυνομικών πρακτικών έχουν επίσης ξεπεράσει την Ευρώπη σε ορισμένες περιπτώσεις. Η διαδικασία εκμάθησης είναι πολύπλευρης κατεύθυνσης.
Ο φιλελεύθερος φεμινισμός της Κλίντον
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του «φεμινισμού για το 99%»;
Η εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον για την προεδρία των ΗΠΑ το 2016 την παρουσίασε ως μια φεμινίστρια υποψήφια που θα μιλούσε για όλες τις γυναίκες, και πολλές φεμινίστριες την υποστήριξαν. Αν και η Κλίντον είχε προφανώς επαρκή εμπειρία για τη θέση, δέχτηκε αδικαιολόγητες σεξιστικές επιθέσεις από τα μέσα ενημέρωσης και από μερικούς από τους αντιπάλους της λόγω του φύλου της. Ωστόσο, η ατζέντα της ήταν αρκετά συντηρητική και αναμφισβήτητα εταιρική: αρνήθηκε να υποστηρίξει το αίτημα του εργατικού κινήματος για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 15 δολάρια την ώρα, αρνήθηκε να υποστηρίξει την υγειονομική περίθαλψη για όλους, διατήρησε την ενεργή υπεράσπισή της στην πολεμική μηχανή των Η.Π.Α. και είχε την εύνοια του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ακόμη και οι λευκές γυναίκες της εργατικής τάξης θα είχαν παραμείνει στη φτώχεια με την Κλίντον στην προεδρία, καθώς το οικονομικό σχέδιο της Κλίντον τις περιθωριοποιούσε. Ως εκ τούτου, η εκστρατεία της δημιούργησε μια μεγάλη αντίδραση μεταξύ των φεμινιστριών που ήθελαν μια πιο εκτεταμένη ατζέντα από την άνοδο των γυναικών στην κορυφή. Η ιδέα ενός φεμινισμού για το 99% ήταν επομένως μια φανερή αντιπαράθεση προς αυτόν τον εταιρικό φεμινισμό. Στις ΗΠΑ, πάνω από το 80% των μισθωτών γυναικών εργάζονται κυρίως στην παιδική μέριμνα, στην υγειονομική περίθαλψη, στην εργασία γραφείου, στις υπηρεσίες, και στις βιοτεχνίες, και είναι χαμηλά αμειβόμενες. Η σεξουαλική παρενόχληση στη δουλειά είναι κοινή και ατιμώρητη, και η ενδοοικογενειακή βία υπάρχει καθημερινά στη ζωή τους. Η πλειοψηφία των γυναικών χρειαζόταν το φεμινισμό, αλλά όχι το είδος του φιλελεύθερου φεμινισμού που πρόσφερε η Κλίντον. Απαιτούσαν έναν φεμινισμό που θα επικεντρώνεται κυρίως στις διαρθρωτικές αλλαγές για την οικονομική δικαιοσύνη, στο τέλος του κερδοφόρου μιλιταρισμού, καθώς και στις μορφές αδικίας που σχετίζονται με το φύλο στις ζωές των περισσότερων γυναικών σε κάθε επίπεδο. Τα νεοφιλελεύθερα προγράμματα λιτότητας που θεσμοθετήθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο, και τα οποία μειώνουν ή διαλύουν εντελώς τα συστήματα κοινωνικής στήριξης, επηρεάζουν δυσμενώς τις γυναίκες περισσότερο από κάθε άλλη ομάδα. Για παράδειγμα, όταν η παιδική φροντίδα κοστίζει περισσότερο από το κατώτατο επίπεδο του μισθού σε πολλές εργασίες, όταν η φροντίδα των ηλικιωμένων δεν επιδοτείται πλέον, ή όταν ένα μέλος της οικογένειας αντιμετωπίζει μια σοβαρή ασθένεια, είναι οι γυναίκες στις οικογένειες αυτές που αναλαμβάνουν συχνότερα το απαραίτητο έργο της φροντίδας, που παραιτούνται από τη δουλειά τους, από την εκπαίδευσή τους, ή από τις φιλοδοξίες που έχουν για την σταδιοδρομία τους. Η ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού παρουσιάζεται συχνά ως μια διευρυμένη ατομική ελευθερία, όμως η πραγματικότητα του νεοφιλελευθερισμού είναι η λιγότερη ελευθερία για τις γυναίκες καθώς και για πολλούς άλλους.
Το κίνημα #MeToo
Με ποιους τρόπους μπορεί σήμερα το φεμινιστικό κίνημα να εκφράσει μια αντινεοφιλελεύθερη δυναμική από τα κάτω;
Σήμερα το κίνημα #MeToo έχει ήδη δείξει ότι έχει τη δυνατότητα να αναχαιτίσει το νεοφιλελευθερισμό με πολλούς τρόπους. Πολλές από τις περιπτώσεις υψηλού προφίλ κακοποίησης αφορούν τη διαφθορά στο χώρο εργασίας: είτε στο Χόλιγουντ ή στα μέινστριμ μέσα ενημέρωσης ή στα εκπαιδευτικά ιδρύματα ή στην κυβέρνηση. Μεγάλα τμήματα του κοινωνίας έχουν καταλάβει ότι το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό και ότι δεν πρόκειται για την «κακιά στιγμή» ή για διεστραμμένα άτομα. Ο Χάρβεϊ Γουάινσταϊν και ο Τζέφρεϊ Επστάιν βοηθήθηκαν από διάφορους ανθρώπους και οργανισμούς με τους οποίους συνεργάστηκαν και η δραστηριότητά τους διευκολύνθηκε και προστατεύτηκε από στρατιές δικηγόρων, καθώς και από υψηλόβαθμους πολιτικούς φίλους που είχαν πολλά να κερδίσουν από την συνέχιση της συνεργασίας τους. Στην πραγματικότητα, η παρενόχληση στο χώρο εργασίας, που μπορεί συχνά να οδηγήσει σε σωματική επίθεση και σε βιασμό, υποστηρίζεται από θεσμούς των οποίων οι εσωτερικές διαδικασίες βασίζονται σε συμφωνίες μη αποκάλυψης που θα προστατεύσουν το εμπορικό σήμα τους, αφήνοντας ευάλωτες τις εργαζόμενες. Οι νεοφιλελεύθερες ιδεολογίες που καθιστούν τους εργαζόμενους ως «υπεργολάβους» μέσα σε μια εξατομικευμένη «gig economy» (σημ: κατάσταση της οικονομίας στην οποία κυριαρχούν οι ευέλικτες και προσωρινές μορφές εργασίας), παρέχουν τέλεια κάλυψη, καθιστώντας εξαιρετικά κερδοφόρες εταιρείες, όπως την Uber, απυρόβλητες από την ποινική δίωξη. Το κίνημα #MeToo έχει αναδείξει αυτό το παιχνίδι, και οι επιτυχίες που έχει σε ορισμένες περιπτώσεις, επειδή δημοσιεύονται σε μεγάλο βαθμό, έχουν ένα σημαντικό κέρδος: δείχνουν ότι οι ευάλωτοι μπορούν να κερδίσουν αν υπάρχει αλληλεγγύη.
Πάνω σε ποια ανάλυση θεωρείς ότι στηρίζεται η αντικαπιταλιστική, αντιαποικιοκρατική και αντιπατριαρχική φύση του σύγχρονου φεμινιστικού κινήματος;
Τα σύγχρονα φεμινιστικά κινήματα έχουν προκληθεί από τις διατομεακές θεωρίες, που αναπτύχθηκαν από έγχρωμες γυναίκες σε όλο τον κόσμο για να εξετάσουν τις αλληλένδετες συνδέσεις μεταξύ των διαφόρων μορφών καταπίεσης. Όταν συμπεριληφθούν οι ζωές των γυναικών της εργατικής τάξης, των γυναικών με αναπηρία, των έγχρωμων γυναικών, των μεταναστριών, των προσφυγισσών και των ομοφυλόφιλων γυναικών, ο φεμινισμός πρέπει να διευρύνει την κατανόηση των συμμαχιών του και να επαναπροσδιορίσει τους εχθρούς του.
Σημ: Η Λίντα Άλκοφ συμμετείχε στην συγγραφή του μανιφέστου «φεμινισμός για το 99%», μια συλλογική πρόταση εξεχουσών αμερικανίδων φεμινιστριών που αποτέλεσε μια έκκληση για την πρώτη Διεθνή Απεργία των Γυναικών στις 8 Μαρτίου του 2017.
Πηγή : epohi.gr