Γράφει η Κική Σταματόγιαννη
«Φώναζα μέσα στην απομόνωση (στους συγκρατούμενους των άλλων κελιών):
– Καλά, εγώ γυναίκα είμαι και κρατάω και εσείς θα σπάσετε;
Όμως δεν το φώναζα για να μη σπάσουν οι άλλοι. Το έλεγα για να κρατήσω και να μη σπάσω εγώ».
(Δήλωση κρατούμενης στη Χούντα, στο ντοκιμαντέρ «Κορίτσια της Βροχής» – Οι γυναίκες που βασανίστηκαν από τη Χούντα μιλούν)
Η δικτατορία του 1967 δεν χαρίστηκε στις γυναίκες, που κράτησε φυλακισμένες στα μπουντρούμια της.
Όλες οι γυναίκες, που βρέθηκαν πολιτικές κρατούμενες στη Χούντα, βασανίστηκαν το ίδιο φρικτά με τους άντρες συντρόφους τους. Ψυχολογική βία, ξύλο, φάλαγγα στα πόδια με σανίδες και σιδερόβεργες, ηλεκτροσόκ, εικονικές εκτελέσεις. Δεν υπήρξε το παραμικρό έλεος ούτε για κορίτσια ανήλικα ή για γυναίκες εγκυμονούσες ή ανάπηρες.
Στο ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου «Τα κορίτσια της βροχής» περιγράφονται ανατριχιαστικές μαρτυρίες για τα βασανιστήρια που υπέστησαν μια σειρά γυναίκες της Αριστεράς στα χέρια της Ασφάλειας, του Στρατού και της ΕΣΑ. Στην ταράτσα της οδού Μπουμπουλίνας στην Αθήνα και στα μπουντρούμια της Ασφάλειας Βαρδαρίου και του Γ΄ Σώματος Στρατού στη Θεσσαλονίκη, στους τόπους της εξορίας στα ξερονήσια, είχε κατακτηθεί η πλήρης ισότητα αντρών και γυναικών. Στα μαρτύρια και στη φρίκη.
Στην υπόλοιπη κοινωνία, έξω από τα κολαστήρια της Ασφάλειας, η Χούντα απαιτούσε για τις γυναίκες να ταιριάξουν με το ζόρι στο κρεβάτι του Προκρούστη της πατριαρχικής κοινωνίας και στο τρίπτυχο «Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια». Η «σωστή» γυναίκα -κατά τα πρότυπα του καθεστώτος- έπρεπε να είναι πιστή Χριστιανή ορθόδοξη, με αυστηρά ετερόφυλο σεξουαλικό προσδιορισμό, υποταγμένη στον άντρα της και στη φροντίδα των παιδιών και του σπιτιού, με περιορισμένα, κατά το δυνατόν, πνευματικά ενδιαφέροντα και καμία απολύτως πολιτική ανησυχία.
Οι έμφυλοι ρόλοι έπρεπε να είναι σαφέστατα διαχωρισμένοι και τα όρια χαραγμένα ασφυκτικά. Έτσι, η Χούντα από νωρίς απαγόρευσε στις μαθήτριες τα παντελόνια, αλλά και τις μίνι φούστες –σε μια δεκαετία, όπως αυτή του 1960, που η μίνι φούστα γινόταν παγκόσμιο σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης. Ταυτόχρονα, το καθεστώς απαγόρευε στα αγόρια τα μακριά μαλλιά, θεωρώντας την πλούσια κόμη ως δείγμα ‘θηλυπρέπειας’ και εγκληματικής ροπής. Το ίδιο απαγόρευσε, στη νεολαία και των δύο φύλων, τα unisex ρούχα και οποιαδήποτε αμφίεση δεν παρέπεμπε ξεκάθαρα και σαφώς στην απόλυτη ταύτιση κοινωνικού και ανατομικού φύλου. Αγόρια και κορίτσια έπρεπε να συμμορφωθούν από νωρίς στους ρόλους τους. Και μόνοι αποδεκτοί ρόλοι ήταν αυτοί του ξεκάθαρα ετεροκανονικού και απόλυτα υποταγμένου στο καθεστώς ατόμου. Και τίποτε άλλο. Τα σχολικά εγχειρίδια, ο Τύπος, η διαφήμιση, τα κηρύγματα από άμβωνος, όλα, ήταν προσανατολισμένα στην καταναγκαστική εκμάθηση έμφυλων ρόλων και σεξουαλικών ταυτοτήτων. Ήταν προσανατολισμένα στη βίαιη προσαρμογή των νέων ανθρώπων σε στεγανοποιημένα κουτάκια. Το καθένα με την ταμπέλα του.
Το απριλιανό καθεστώς, στην προσπάθειά του να διαφημίσει σε όλον τον πλανήτη μια απαλλαγμένη από την πολιτική, πνευματικά λοβοτομημένη και πανευτυχή χώρα, μετέτρεψε σε σύμβολά του τον «λεβέντικο» χορό συρτάκι, τις επιδείξεις μόδας και τους απανωτούς διαγωνισμούς ομορφιάς, όπου το γυναικείο σώμα έφτανε στα ακραία όρια αντικειμενοποίησής του. Εδώ φυσικά η λαγνεία της ημίγυμνης γυναικείας σάρκας δεν ενοχλούσε τη δικτατορία. Το αντίθετο. Οι συνταγματάρχες και ιδιαίτερα ο Στυλιανός Παττακός, δεν έχαναν ευκαιρία να εμφανιστούν σε haute couture και σε επιδείξεις μαγιό ή καλλιστεία. Οι βαθιά συντηρητικές απαγορεύσεις στη μαθητική νεολαία πήγαιναν χέρι-χέρι με το πανηγύρι της οφθαλμολαγνείας της τηλεόρασης και των ‘Επικαίρων’ στο σινεμά της εποχής.
Ίσως η πιο αποκαλυπτική στιγμή για τη βαθιά περιφρόνηση των συνταγματαρχών απέναντι στο γυναικείο φύλο και την απόλυτα σεξιστική οπτική τους είναι ένα ξεχασμένο επεισόδιο τον Μάη 1967, έναν μόλις μήνα μετά από το απριλιανό πραξικόπημα. Το επεισόδιο έγινε γνωστό μέσα από τον επίσημο Τύπο της δικτατορίας.
Μια Γαλλίδα μαθήτρια 14 χρονώ, έστειλε επιστολή στον Στυλιανό Παττακό διαμαρτυρόμενη για την απαγόρευση της μίνι φούστας. Στην επιστολή της η κοπέλα ρωτά σκωπτικά τον Παττακό αν, στα πλαίσια της εκστρατείας αρετής του καθεστώτος, σκοπεύει να εξαφανίσει και τα γυμνά αρχαιοελληνικά αγάλματα.
Η επιστολή της μαθήτριας εμφανίστηκε στις εφημερίδες μαζί με την απάντηση του Παττακού, που απευθυνόμενος σε αυτήν αναφέρει επί λέξει: «Εάν είσθε τόσο ωραία, όσο οι θεές μας, μπορείτε να φοράτε μίνι». Συμπαγής και ατόφιος σεξισμός και αστεϊσμός αντάξιος του πιο καθυστερημένου φασίστα. Όλα συμπυκνωμένα στην ίδια πρόταση.
Το απριλιανό καθεστώς των συνταγματαρχών, ένα καθεστώς ξεκάθαρης υποτίμησης της ανθρώπινης ελευθερίας, ακόμα-ακόμα και της ίδιας της ανθρώπινης ζωής, δεν θα μπορούσε παρά να είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένο με τη βαθιά απαξίωση της δημιουργικής σκέψης και των ικανοτήτων των γυναικών. Δεν θα μπορούσε παρά να έχει εγκολπώσει όλα τα μισογύνικα, στερεοτυπικά αφηγήματα περί της γυναικείας κατωτερότητας. Δεν θα μπορούσε παρά να έχει επιφυλάξει στη γυναίκα έναν μοναδικό και αποκλειστικό ρόλο: αυτόν της μητέρας, της τροφού και συζύγου. Οτιδήποτε ξέφευγε από αυτό, αποτελούσε ρωγμή στα θεμέλια του σκοταδιστικού του οικοδομήματος. Έπρεπε για τον λόγο αυτό να υποδειχθεί δημόσια ως επικίνδυνο. Και να παταχθεί. Ένα έργο φρίκης, στο οποίο επιδόθηκε με ιδιαίτερη λύσσα η Χούντα.
Η Χούντα κατέρρευσε. Το φεμινιστικό κίνημα στο πέρασμα των δεκαετιών βάθυνε τις θεωρητικές επεξεργασίες του, συνδέθηκε με άλλα κινήματα, ενδυνάμωσε γυναίκες και θηλυκότητες, οπλίζοντάς τες με ακόμα μεγαλύτερη δύναμη και αυτοπεποίθηση, άρχισε να ξύνει το λούστρο στην επιφάνεια των κυρίαρχων πατριαρχικών αντιλήψεων. Η απριλιανή Χούντα κλείστηκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Απομένει να κλειστούν εκεί, στο πιο βαθύ σκοτάδι -ως υπόμνηση φρίκης- και οι συμπεριφορές εκμετάλλευσης, βίας και κακοποίησης σε βάρος γυναικών και θηλυκοτήτων.