Ποινικό αδίκημα η έμφυλη πολιτική βία

Πρόκειται για ένα νέο αδίκημα που εντάχθηκε στον Εκλογικό Κώδικα πριν από έναν χρόνο και ορίζει ως έμφυλη πολιτική βία «οποιαδήποτε πράξη, συμπεριφορά ή παράλειψη που έχει σκοπό να αποτρέψει, παρεμποδίσει, δυσχεράνει ή/και περιορίσει τα πολιτικά δικαιώματα μιας γυναίκας». Προβλέπεται μάλιστα ποινή προστίμου ώς και 4 χρόνια φυλακή για τους δράστες, ενώ, αν οι επιθέσεις γίνονται στον κυβερνοχώρο, η φυλάκιση μπορεί να φτάσει έως και τα έξι χρόνια.

Εν όψει και των προεδρικών εκλογών του Οκτωβρίου, αυτή η πρώτη άσκηση δίωξης αποτελεί σταθμό στις προσπάθειες αποτροπής κάθε είδους επιθέσεων εναντίον γυναικών που δραστηριοποιούνται στα κοινά: μια πρακτική που έχει αυξηθεί επί της θητείας του ακροδεξιού μισογύνη προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο.

Στο στόχαστρο οι αγωνίστριες

«Ποτέ δεν είδαμε τόση επιθετικότητα προς γυναίκες υποψήφιες… Οι δε επιθέσεις αυξάνουν όσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητές τους να νικήσουν, με την παράλληλη μείωση της χρηματοδότησης της καμπάνιας τους και της προβολής τους στα ΜΜΕ. Η έμφυλη πολιτική βία συνιστά μεθόδευση, με στόχο τον αποκλεισμό των γυναικών από τον υπό διεκδίκηση χώρο, θέση, αξίωμα», κατήγγειλε η βουλεύτρια Σοράγια Σάντος σε παρέμβασή της στην ομοσπονδιακή Βουλή, καταγγέλλοντας την έμφυλη πολιτική βία που σημάδεψε τις δημοτικές εκλογές του 2020. Τότε που, σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας O Estado του Σάο Πάολο, το 75% των γυναικών υποψήφιων δημάρχων γνώρισαν κάποιου είδους βία και το 72% δήλωσε πως αυτά τα περιστατικά έβλαψαν την προεκλογική τους εκστρατεία τους. Συνηθέστερη μορφή της, έγραφε η εφημερίδα, είναι η ψυχολογική βία (97,7%), ενώ το ίντερνετ είναι ο χώρος όπου περισσότερες επιθέσεις δέχονται οι γυναίκες πολιτικοί (78%), ακολουθούμενος από την καμπάνια στους δρόμους (50%).

«Η έμφυλη και φυλετική βία χρησιμοποιείται για να εξασφαλιστεί ο έλεγχος του πολιτικού συστήματος από μια ηγεμονική ομάδα: στην περίπτωση της Βραζιλίας, άντρες, λευκοί, χριστιανοί, ανώτερων τάξεων, ετεροφυλόφιλοι. Είναι έτσι που οι μαύρες, τα διεμφυλικά άτομα και οι φτωχές αποκλείονται από τις δομές εξουσίας». Αυτό τονίζει στην έκθεση «Πολιτική Βία λόγω Φύλου και Φυλής στη Βραζιλία το 2021» το Ινστιτούτο Μαριέλε Φράνκο: ίδρυμα στη μνήμη της αγωνίστριας που πλήρωσε με τον πιο ακραίο τρόπο την έμφυλη πολιτική βία στη χώρα.

Η Φράνκο, δημοτική σύμβουλος στο Ρίο ντε Ζανέιρο με το Κόμμα Σοσιαλισμού και Ελευθερίας (PSOL), μαύρη, μεγαλωμένη στις παραγκουπόλεις, ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, φεμινίστρια, μόνη μητέρα και αμφισεξουαλική, δολοφονήθηκε το 2018 από πρώην αστυνομικούς μέλη παραστρατιωτικών πολιτοφυλακών, που έρευνες φέρουν να σχετίζονται με τον πρόεδρο Μπολσονάρο.

Η σύντροφός της, Μόνικα Μπενίσιο, έφτασε ώς το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ για να καταγγείλει την πολιτική έμφυλη βία που μαστίζει τη Βραζιλία και την εκστρατεία συκοφάντησης και απειλών θανάτου που αντιμετωπίζει η ίδια κι όσες τολμούν να υψώσουν ανάστημα κατά της πατριαρχίας και της διαφθοράς του πολιτικού συστήματος.

Οπως η ομοσπονδιακή βουλεύτρια Ταλίρια Πετρόνε, που έπειτα από πολυάριθμες απειλές θανάτου αναγκάστηκε ακόμη και να μετακομίσει προσωρινά σε άλλη Πολιτεία. Η Πετρόνε αποφάσισε να διεκδικήσει μια θέση στη Βουλή, μετά τη δολοφονία της Φράνκο: «ήταν η πολιτική μου απάντηση σε αυτό το έγκλημα», έλεγε καταγγέλλοντας σχέδιο δολοφονίας της.

Οπως σχέδιο «δολοφονίας χαρακτήρα» και πολιτικής απαξίωσης γνώρισε και η πρώην πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ, που το 2016 καθαιρέθηκε, αφού πρώτα είχε ξεδιπλωθεί μια ολόκληρη εκστρατεία συκοφάντησής της. «Ενδεικτική της υπονόμευσης που γνωρίζουν λόγω του φύλου τους οι γυναίκες πολιτικοί», σημείωνε τότε το BBC, αναφέροντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα της αντιμετώπισής της από τα μίντια το περιοδικό Istoé.

Για εξώφυλλο επέλεξαν μια φωτογραφία της Ρούσεφ να φωνάζει έξαλλη και κάτω από τον τίτλο «Οι νευρικές εκρήξεις της προέδρου» την περιγράφει σαν μια γυναίκα που παίρνει αντικαταθλιπτικά και έχει εκρήξεις οργής, σπάει έπιπλα στο προεδρικό μέγαρο, φωνάζει στους υφισταμένους της και είναι και «συναισθηματικά ακατάλληλη για να ηγείται της χώρας».

Να τιμωρούνται οι δράστες

Η Ταλίρια Πετρόνε, η Ντίλμα Ρούσεφ και άλλες 12 γυναίκες πολιτικοί, μαχήτριες και στρατευμένες σε κοινωνικές οργανώσεις εξιστόρησαν τις προσωπικές τους ιστορίες για τους τρόπους που εμπεδώνεται και χρησιμοποιείται η έμφυλη πολιτική βία στο βιβλίο «Πάντα ήταν σχετικά μ’ εμάς. Αφηγήσεις της έμφυλης πολιτικής βίας στη Βραζιλία» της Μανουέλα Ντ’ Αβιλα.

Η Ντ’ Αβιλα είναι μία από αυτές τις γυναίκες: δημοσιογράφος, συγγραφέας, μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, η νεότερη δημοτική σύμβουλος του Πόρτο Αλέγκρε, πρώην μέλος της Ομοσπονδιακής Βουλής και η πλέον ψηφισμένη βουλεύτρια της Πολιτείας του Ρίο Γκράντε ντο Σουλ το 2014, υποψήφια για την αντιπροεδρία της χώρας το 2018 στο ψηφοδέλτιο του Φερνάντο Χαντάν του Κόμματος των Εργαζόμενων, που αντικατέστησε τον φυλακισμένο τότε πρώην πρόεδρο Λούλα ντα Σίλβα.

Στην εισαγωγή, εξηγώντας τους λόγους που την οδήγησαν να γράψει αυτό το βιβλίο, συμπυκνώνει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που ασχολούνται με την πολιτική και διαμηνύει: «Οταν η βία εναντίον των γυναικών συντελείται σε δημόσιο χώρο, ο τρόπος με τον οποίο απαντάμε σε αυτήν γίνεται αντιληπτός ως ένα μήνυμα για την κοινωνία… Αν σωπαίνουμε, το μήνυμα είναι ότι όλα είναι καλά, ότι επιτρέπεται να επιτίθενται στις γυναίκες. Αν υψώνουμε ανάστημα και τιμωρούμε τους δράστες, το μήνυμα είναι ότι η έμφυλη βία δεν είναι αποδεκτή». Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντική η πρώτη παραπομπή σε δίκη άντρα πολιτικού για έμφυλη πολιτική βία.